Φιλάνθρωπε Κύριε, δεν λησμόνησες τον αμαρτωλό δούλο σου, αλλά γεμάτος έλεος με είδες από τη δόξα σου και μου εμφανίστηκες με ακατάληπτο τρόπο! Εγώ, πάντοτε σε προσέβαλλα και σε λυπούσα. Συ όμως, Κύριε, για τη μικρή μου μετάνοια μου έδωσες να γνωρίσω τη μεγάλη σου αγάπη και την άμετρη αγαθότητά σου.
Το ιλαρό και πράο βλέμμα σου έθελξε την ψυχή μου. Τί να σου ανταποδώσω, Κύριε, ή ποιόν αίνο να Σου προσφέρω; Συ δίνεις τη χάρη σου, για να καίγεται αδιάλειπτα η καρδιά μου από αγάπη, και δεν βρίσκει πια ανάπαυση ούτε νύχτα ούτε μέρα από τη θεϊκή αγάπη. Η θύμησή σου θερμαίνει την ψυχή μου, που τίποτε στη γη δεν την αναπαύει εκτός από Σένα. Γι’ αυτό με δάκρυα Σε ζητώ, και πάλι ποθεί ο νους μου τη γλυκύτητά σου… Κύριε, δώσε μου να αγαπώ μόνον Εσένα. Συ με έπλασες, Συ με φώτισες με το άγιο Βάπτισμα, Συ συγχωρείς τα αμαρτήματά μου και μου δίνεις τη χάρη να κοινωνώ το τίμιο Σώμα και Αίμα σου. Δώσε μου τη δύναμη να μένω πάντα κοντά σου. Κύριε, δώσε μου τη μετάνοια του Αδάμ και την άγια ταπείνωσή σου. Αμήν
Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου
( † Μητροπ. Αντωνίου Μπλούμ)
Ιδού και ένα τρίτο σημείο που αφορά στην αμαρτία: δεν πρέπει να μας παραπλανά η ιδέα ότι υπάρχουν βαριά και ελαφριά αμαρτήματα. Ασφαλώς και δεν πρέπει να τα βάζουμε όλα στο ίδιο σακί. Όμως ακόμη και μία συγγνωστή αμαρτία, αν διαπράττεται με τη θέλησή μας, εν πλήρει συνειδήσει, και έχει προμελετηθεί με κυνισμό, είναι δυνατόν να παρασύρει την ψυχή στον θάνατο.
Στη διάρκεια του πολέμου ήμουν γιατρός. Μια νύχτα μεταφέρουν από το μέτωπο στον τομέα ευθύνης μας έναν αξιωματικό βαριά πληγωμένο, διάτρητο παντού από τις ριπές ενός μυδραλιοβόλου. Θα μπορούσαμε να καθίσουμε με σταυρωμένα χέρια και να περιμένουμε το αναπόφευκτο.Κι όμως σ' αυτον τον άνθρωπο δεν είχε πειραχτεί κανένα από τα ζωτικά του όργανα.
Τελικά τον εγχειρήσαμε, τον περιθάλψαμε και επέζησε. Την ίδια εκείνη νύχτα, με κάλεσαν για έναν άλλο νεαρό στρατιώτη που είχε εμπλακεί σε φασαρία μ’ ένα συμφαντάρο του.
‘Ήταν κι οι δύο νηφάλιοι όταν ξεκίνησε ο καυγάς και σε κάποια στιγμή ο ένας τράβηξε μαχαίρι και χτύπησε τον άλλο στον λαιμό, με αποτέλεσμα να του κόψει μία κεντρική αρτηρία. Όταν τον μεταφέραμε στο στρατιωτικό νοσοκομείο, βρισκόταν στα πρόθυρα του θανάτου, είδαμε και πάθαμε να τον επαναφέρουμε στη ζωή… Ένα βαρύ αμάρτημα είναι σαν το μυδραλιοβόλο που προκαλεί θάνατο. Ένα ελαφρύ αμάρτημα είναι σαν το μαχαίρι. Σε σύγκριση μ’ ένα βαρύ μυδραλιοβόλο, τί είναι ένα μαχαίρι; Κι όμως, να που και αυτό μπορεί να προκαλέσει τον θάνατο ενός ανθρώπου…
Κάθε φορά που δεχόμαστε με νωχέλεια και αδιαφορία τις αμαρτωλές εκείνες παρορμήσεις, τις ροπές και τις τάσεις που μας έλκουν προς την αμαρτία, τη μικρή συγγνωστή αμαρτία, νιώθουμε αδύναμοι να αντισταθούμε και αρχίζουμε να την καλοπιάνουμε, μέχρι αυτή να εγκατασταθεί μέσα μας για τα καλά. Συγκριτικά, ένα βαρύ αμάρτημα μερικές φορές είναι λιγότερο θανάσιμο . Ένας φονιάς που με καρδιά συντετριμμένη από τη μετάνοια και με φρίκη για την πράξη του εκτίει την ποινή του στη φυλακή, μετατρέποντας τον καιρό της κάθειρξής του σε καιρό θεραπείας, είναι ενδεχομένως σε καλύτερη κατάσταση από χιλιάδες άλλους ανθρώπους που συσσωρεύουν πλήθος μικρών αμαρτιών χωρίς να παρατηρούν ως ποιό βαθμό αυτές τους φθείρουν, τους αφαιρούν κάθε δύναμη αντοχής, κάθε αίσθηση ευθύνης και αξιοπιστίας. Υπ’ αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να πούμε ότι, ανεξάρτητα από τον τρόπο που διασχίζουμε το ποτάμι της αμαρτίας, ανεξάρτητα από το μέσο που χρησιμοποιούμε για να το διασχίσουμε -πάνω σε βάρκα, από γέφυρα η κολυμπώντας- έχουμε προσχωρήσει στις τάξεις του εχθρού, έχουμε απεμπολήσει τον αληθινό προορισμό μας, έχουμε με ακρίβεια προδώσει τους εαυτούς μας, καθώς πάψαμε να είμαστε ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Αυτές είναι οι διαφορετικές προσεγγίσεις που οδηγούν στην αμαρτία.
Δύο ώρες περίπου προσευχόταν κλαίγοντας ο κ. Κωνσταντίνος Πολυχρονίου, ανώτερος κρατικός υπάλληλος μπροστά στη Λάρνακα του Οσίου Ρώσου.
Φορούσε πιζάμες και ένα ταξί τον περίμενε στην Βορεινή πύλη της Εκκλησίας. Όταν τελείωσε τη μυστική του συνομιλία με τον Όσιο, ξεκίνησε με αργά βήματα, σέρνοντας τις παντόφλες στο δάπεδο και προχωρούσε προς την έξοδο.
Τον σταμάτησε ένας ιερέας της μονής και τον ρώτησε γιατί έκλαιγε τόση ώρα, γιατί δεν ήταν ντυμένος κανονικά και ήρθε στην εκκλησία με πιζάμες και αν...
επιθυμούσε νατου έδινε δωμάτιο στον ξενώνα να αναπαυθεί για λίγο αν το είχε ανάγκη.
- Όχι πάτερ, απάντησε και συνέχισε, με ξεκούρασε για πολλά χρόνια ο Άγιος, αυτός, ο μεγάλος και θαυματουργός γιατρός που υπηρετείτε. Σήμερα το πρωί στον «Ευαγγελισμό», στο Νοσοκομείο, ήρθε η γυναίκα μου να με δει.
Έχει περάσει δεκαετία και πλέον να σταθώ όρθιος όπως με βλέπετε τώρα. Μία χρόνια πάθηση του νευρικού συστήματος και μία αρρώστια που είχα περάσει μου έφεραν αναπηρία τόση που έχασα τη θέση μου, πήρα πρόωρα σύνταξη και οδηγήθηκα στα Νοσοκομεία γιατί μετά το δεύτερο χρόνο είχα πάνω από 80% παράλυση των κάτω άκρων.
Ή παράλυση, η κακή ψυχολογική κατάσταση, η πρόωρη έξοδος μου από τη δραστηριότητα της ζωής με οδηγούσαν σε μαρασμό, σχεδόν στο θάνατο.
Σήμερα, λοιπόν, το πρωί η γυναίκα μου ήρθε στο Νοσοκομείο, με βρήκε να κοιμάμαι, δεν με ξύπνησε, παρά κάθισε δίπλα στο κρεβάτι μου σε μια καρέκλα. Για λίγα δευτερόλεπτα την πήρε ο ύπνος.
Βλέπει στο όνειρο της ότι, στο διπλανό θάλαμο γινόταν επισκεπτήριο γιατρών. Ανάμεσα τους ήταν ένας άγνωστος ξένος γιατρός.
Τον πλησιάζει η γυναίκα μου και του λέει: Γιατρέ μου, είστε ξένος; Σας βλέπω για πρώτη φορά στο Νοσοκομείο. Σας παρακαλώ στο διπλανό θάλαμο έχω τον άνδρα μου πάνω από δέκα χρόνια παράλυτο. Οι γιατροί μου έχουν πει την αλήθεια, ότι χάνω το σύντροφο μου. Χάνω το στήριγμα μου. Θα πεθάνει ο σύζυγος μου. Ελάτε, γιατρέ μου, να τον δείτε, να του δώσετε κουράγιο, να μας πείτε κάτι και σεις
- Πήγαινε, κυρία μου, περίμενε και θα δω και το σύζυγο σου.
Ναι, γιατρέ μου, πέστε μου το όνομα σας, να σας περιμένω ...
- Ιωάννης Ρώσος, της απαντά.
Ξυπνάει, πετιέται από το κάθισμα της.
Με βλέπει που προσπαθώ μόνος μου, στηριγμένος στους αγκώνες μου, να σηκωθώ.
Βοήθησε με, γυναίκα, της λέγω, κάποιος με κρατάει άπ' τις μασχάλες και με σηκώνει, βοήθησε και συ ...
Σηκώθηκα, πάτησα στο έδαφος, όταν τα κλάματα της γυναίκας μου είχαν φέρει γύρω μας γιατρούς και βοηθητικό προσωπικό.
Ό υπεύθυνος γιατρός του τμήματος, ένας πιστός χριστιανός, συγκλονίζεται από τη διήγηση της συζύγου μου και προτρέπει: Κύριε Πολυχρονίου όπως είσαι, μη ζητάς, να αλλάξεις τις πιζάμες σου, φύγετε, πάρτε ταξί στην είσοδο του Νοσοκομείου και πηγαίνετε στο Πνευματικό θεραπευτήριο, στην Εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου, που είναι στην καταπράσινη κοιλάδα του Προκοπίου της Ευβοίας, όπου και ολόκληρο το ιερό του Λείψανο. Πηγαίνετε, πέστε το μεγάλο σας ευχαριστώ και γυρίστε για το εξιτήριο που αυτή τη φορά -σπάνια βέβαια- το υπογράφει όχι γιατρός αλλά ένας "Άγιος!
Και σαν χριστιανός και σαν επιστήμονας ό,τι είπα το πιστεύω. Πάνω από την επιστήμη μας είναι η παντοδυναμία του Θεού και των Αγίων του.
Αυτά μας είπε, Πάτερ. Αυτά ... Δώστε μας και σεις την ευλογία σας.
Αυτά είπε, αυτά είδαμε από τον ευλογημένο αυτό άνθρωπο που με τα κλάματα του (οι άνδρες για να κλάψουν πρέπει κάτι το πολύ σοβαρό να συμβαίνει) έλεγε στον Άγιο εκείνο το «ευχαριστώ» που είναι πρόθυμοι να το πουν όσοι άρρωστοι στα Νοσοκομεία, στα παντός είδους Νοσηλευτικά Ιδρύματα και Άσυλα ανιάτων περιμένουν κάποιον Άγγελο, κάποιον Άγιο, τον Ίδιο τον Κύριο να ταράξει τα νερά για να μπουν σ' αυτό το μυστήριο που λέγεται θαυματουργική θεραπεία, που όντως γίνεται κατά καιρούς σε ασθενείς που ο Θεός επιλέγει με τα δικά του κριτήρια, σχεδόν άγνωστα σε μάς.
«Νὰ προσέχεις τὴ δίαιτά σου, νὰ μὴν τρῶς τροφὲς ποὺ πειράζουν τὴν πάθησή σου καὶ παχαίνουν. Νὰ μὴ μένεις πολλὲς ὧρες στὸ κρεβάτι, γιατὶ θὰ ξαναρρωστήσεις. Νὰ κινεῖσαι, νὰ ἀσκεῖσαι, ἀλλὰ μὲ μέτρο. Νὰ περπατᾶς, ἀλλὰ οὔτε πολὺ γρήγορα οὔτε πολὺ ἀργά, οὔτε σὲ ἀνηφοριὲς οὔτε σὲ κατηφοριές, οὔτε σὲ μεγάλο ὑψόμετρο οὔτε σὲ μικρό. Νὰ βαδίζεις, μὲ κανονικὸ ρυθμό, σὲ ἴσιο μέρος, χωρὶς νὰ κουράζεσαι. Νὰ βγαίνεις ἔξω. Δὲ θὰ σοῦ πῶ ποῦ νὰ πᾶς∙ πηγαινε ὅπου σοῦ ἀρέσει, φθάνει νὰ εἶναι ἔξω ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, μακριὰ ἀπὸ τὰ καυσαέρια, ποὺ σὲ βλάπτουν πολὺ στὴν ὑγεία σου. Νὰ μὴ βγαίνεις ἔξω στὸ πολὺ κρύο καὶ στὴν πολλὴ ζέστη.
Ὅταν βγαίνεις στὸ κρύο, νὰ κρατᾶς ἕνα μαντήλι μπροστὰ στὴ μύτη καὶ τὸ στόμα σου, γιὰ νὰ μὴν ἀναπνέεις ψυχρὸ ἀέρα, καὶ στὴ ζέστη νὰ φορᾶς καπέλο γιὰ νὰ μὴ σὲ πειράξει ὁ ἥλιος στὸ κεφάλι.
Νὰ προσέξεις πολὺ τὴν ψυχικὴ πίεση καὶ τὸ ἄγχος, ποὺ αἰσθάνεσαι στὴν ἐργασία σου. Ξέρω, ὅτι ἐκεῖ δὲ σὲ πιέζουν, καὶ ἐξωτερικὰ φαίνεσαι ἤρεμος, ἀλλὰ ἐσωτερικὰ καταπιέζεις μόνος σου τὸν ἑαυτό σου, γιὰ νὰ μὴν ὑστερήσεις ὡς πρὸς τοὺς ἄλλους καὶ γιὰ νὰ ἀποδώσεις καλύτερη καὶ περισσότερη ἐργασία. Εἶδες τώρα, ποὺ πῆρες ἀναρρωτικὴ ἄδεια καὶ ἔμεινες ἀρκετὲς μέρες μακριὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἐργασία σου, πόσο ἠρέμησες ἐσωτερικά; Ὅταν θὰ κάνεις ἄλλου εἴδους ἐργασία, δὲ θὰ ἔχεις ἄγχος. Νὰ διαβάζεις πατερικὰ βιβλία καὶ νὰ προσεύχεσαι. Πρὸ πάντων νὰ μὴ στενοχωριέσαι. Ἔτσι ἡ ὑγεία σου θὰ πάει καλύτερα.
Ὅσο πιὸ πολὺ θὰ ἀγαπᾶς τὸ Χριστό, τόσο πιὸ πολὺ θὰ χαίρεσαι καὶ τόσο πιὸ λίγο θὰ στενοχωριέσαι. Ὅλα νὰ τὰ κάνεις μὲ ἀγάπη καὶ εὐχαρίστηση, χωρὶς πίεση καὶ ἄγχος. Νὰ παίρνεις καὶ τὰ φάρμακα σου, ἴσως κάποτε νὰ τὰ πετάξεις κι αὐτά».
Ἅγιος Πορφύριος
Παραμονή εκλογών, βρίσκομαι στο Αεροδρόμιο- η ώρα τρεις μετά τα μεσάνυχτα. Στις τρεις και μισή πάω για επιβίβαση. Κόσμος πολύς. Στο ταξί μπήκε ένα παλικάρι.
-Καλημέρα! Πειραιά, παρακαλώ.
-Λεβέντη μου, στον ουρανό σε γύρευα, στη γη βρέθηκες!
-Γιατί το λέτε αυτό;
-Καλύτερη διαδρομή δεν θα μπορούσε να μου τύχει! Στον Πειραιά μένω και εγώ!
-Α, ωραία! Σε πάω στο σπίτι σου, ε;
-Ακριβώς. Είμαι άυπνη δεκαπέντε ώρες νομίζω πως έχω κι εγώ δικαίωμα ξεκούρασης και ύπνου.
-Δεκαπέντε ώρες οδηγείτε;
-Όχι, δεκαπέντε ώρες είμαι μέσα στο ταξί.
-Πώς αντέχεις τόσες ώρες; Και δεν... φοβάσαι τη νύχτα;
-Όταν έχεις δυνατή πίστη στον Θεό, δεν φοβάσαι τίποτε, νιώθεις ασφαλής.
-Έχεις δίκιο, βλέπω και τις εικόνες σου, ακούς και τον σταθμό της Εκκλησίας. Τα λόγια σου εκπέμπουν σιγουριά. Πράγματι, έχεις τον Θεό δίπλα σου! Χαίρομαι, όταν ακούω και βλέπω ανθρώπους, που πιστεύουν δυνατά, όπως και εσύ. Δεν ήταν τυχαίο που μπήκα στο ταξί σου, ήταν θέλημα Θεού. Πιστεύεις στα θαύματα;
-Και βέβαια πιστεύω.
-Θέλεις να σου πω ένα θαύμα, που έγινε στην οικογένειά μου;
-Με μεγάλη μου χαρά!
-Εργάζομαι στο Ισραήλ, στην Ελληνική Πρεσβεία Είμαι κοντά στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού και τώρα ήρθα, για να ψηφίσω.
-Θα μου πεις πώς σε λένε;
-Νίκο.
-Ωραία! Εμένα Ράνια.
-Χαίρω πολύ.
-Λοιπόν, Ράνια, η κουνιάδα μου δεν μπορούσε να κάνει παιδί. Πήγε σε πολλούς γιατρούς στην Κύπρο, ήρθε στην Ελλάδα, πήγε Λονδίνο, Αγγλία- όμως όλοι της είπαν ένα μεγάλο όχι δεν μπορείς να γεννήσεις παιδί. Ωστόσο είχε φτάσει σαράντα ετών. Οι προσευχές και τα τάματα αμέτρητα. Ώσπου ο καλός Θεός τη λυπήθηκε. Στα σαράντα της έμεινε έγκυος. Καταλαβαίνεις τη χαρά μας. Την προσέχαμε όλοι σαν να ήταν κάτι πολύτιμο. Μη βήξει, μη φτερνιστεί, μην κατέβει μόνη της σκαλιά, τι θα φάει- την είχαμε μη στάξει και μη βρέξει! Ώσπου ήρθε η ώρα να γεννήσει και ήμασταν όλοι κοντά της.
Στο σαλόνι που περιμέναμε έρχεται μια νοσοκόμα με έναν άγγελο στα χέρια. Ήταν τόσο όμορφο μωρό, που ομορφότερο δεν είχα ξαναδεί. Ο γιος μου δεν ήταν τόσο ωραίος, όταν μου τον έφεραν να τον δω. Την επομένη ημέρα όμως μας ήρθε η δυσάρεστη είδηση. Ο γιατρός κάλεσε τον μπατζανάκη μου στο γραφείο το και του είπε πως το παιδί γεννήθηκε με ένα νεφρό και απ' αυτό το μισό ήταν χαλασμένο. Έπρεπε να αρχίσει αιμοκάθαρση. Η είδηση μας ήρθε κεραυνός στο κεφάλι!
Το τρέξαμε όπου μπορείς να φανταστείς, σ' όποιον γιατρό μάς έλεγαν, εμείς τρέχαμε. Πήγαμε στο εξωτερικό, πήγαμε παντού, δεν μπορούσε να γίνει τίποτε. Οι προσευχές νύχτα-μέρα δεν σταματούσαν. Όταν το παιδί έφτασε δύο ετών, η κουνιάδα μου είδε ένα όνειρο. Μη με ρωτήσεις τι. Δεν έχω καταλάβει καλά. Μου ζήτησε να έρθει στους Αγίους Τόπους, να προσκυνήσει.
Πράγματι ήρθε μαζί με το παιδί. Την έστειλα με μια ξεναγό να προσκυνήσει στον Πανάγιο Τάφο. Τι έγινε εκεί; Άκου τι μου είπαν. Όταν μπήκαν μέσα στην Εκκλησία, το μωρό έκλαιγε συνέχεια. Της λέει μια κυρία: «Γιατί κλαίει έτσι το παιδί σας;» -«Είναι άρρωστο», της απάντησε η κουνιάδα μου. Και τότε η κυρία της είπε: «-Βάλτε το παιδί σας πάνω στον Πανάγιο Τάφο και θα σταματήσει το κλάμα!»
Η κουνιάδα μου το ξάπλωσε πάνω στον Πανάγιο Τάφο. Όμως το παιδί σφάδαζε στο κλάμα. Εκείνη στεκόταν σα μαρμαρωμένη, δεν μπορούσε να κάνει ούτε μπρος ούτε πίσω. Το παιδί είχε αρχίσει να μελανιάζει* κάποια στιγμή κατάφερε και το πήρε στην αγκαλιά της. Όμως δεν μπορούσε να αναπνεύσει και το πήγαν εσπευσμένα στο νοσοκομείο. Εκεί του έβαλαν οξυγόνο. Την ίδια μέρα έφυγε για την Κύπρο.
Την επομένη το παιδί έπρεπε να πάει για αιμοκάθαρση. Εκεί, στα Ιεροσόλυμα, έχω γνωριστεί με έναν καλόγερο ασκητή, που όλο μου μιλάει για θαύματα. Όταν έφυγε η κουνιάδα μου, πήγα και τον συνάντησα και άρχισε πάλι να μου μιλάει για τον Θεό και για τα θαύματα, ώσπου ξαφνικά τον ακούω να λέει: «Πω, πω! Τι χειρουργείο ήταν αυτό! Το παιδί σφάδαζε στο κλάμα από τους πόνους!» «-Ποιο παιδί, γέροντα;» «-Το ανιψάκι σου, βρε! μου απάντησε. Άγγελοι το χειρούργησαν και του έβαλαν δύο γερά νεφρά!!!» «Α, ο γέροντας τρελάθηκε», είπα μέσα μου, «και όλα τα θαύματα που μου λέει φαντασίες του είναι». Όταν σηκώθηκα να φύγω, με χτύπησε στην πλάτη και μου είπε: «-Άντε, θα κάνεις και κόρη!»
Έφυγα λυπημένος, με τη βεβαιότητα ότι ο γέροντας είχε χάσει τα μυαλά του εκεί στην ερημιά και στη μοναξιά του. Μπήκα στο αυτοκίνητο μου να πάω στην Πρεσβεία, όταν χτύπησε το κινητό μου. Ήταν η γυναίκα μου. Μου μιλούσε και έκλαιγε- δεν μπορούσα να καταλάβω τι έλεγε, μόνο μια φράση ξεχώρισα: «-Νίκο, το παιδί μας είναι καλά!» Προσπάθησα να την ηρεμήσω, για να καταλάβω τι μου λέει. Και μου είπε τα ίδια λόγια του γέροντα: «-Το παιδί μας έχει δύο γερά νεφρά!»
Έπαθα σοκ! Γύρισα πίσω και πήγα στον γέροντα. Το μυαλό μου μπερδεμένο, οι σκέψεις μου άτακτες, πετούσαν εδώ και εκεί. Έφτασα στον γέροντα και για πρώτη φορά γονάτισα μπροστά του και του φιλούσα τα χέρια. «-Είσαι άγιος!» ψιθύρισα «-Παιδί μου, μην το ξαναπείς αυτό. Άγιος είναι μόνο ο Θεός!»
Σε μια εβδομάδα μου ήρθε η επόμενη ευχάριστη είδηση. Η γυναίκα μου ήταν έγκυος. Με το: «Νίκο, αγάπη μου», που μου είπε, θυμήθηκα τα λόγια του γέροντα. «- Μη πεις τίποτα άλλο. Είσαι έγκυος!» «-Ναι, πού το ξέρεις;» «-Μου το είπε ο καλόγερος, ο φίλος μου, και είναι κοριτσάκι!»
Από το θαύμα που έγινε στο ανιψάκι μου πίστεψα πολύ βαθιά στον Θεό. Κανείς και για τίποτε αυτή την πίστη δε θα την κλονίσει. Αν κάποτε αποφασίσεις να έρθεις στα Ιεροσόλυμα, θα χαρώ να έρθεις να με βρεις, θα με ζητήσεις στην Πρεσβεία. Θα πεις θέλω το Νίκο τον Πειραιώτη.
Ωστόσο έχουμε φτάσει στον Πειραιά- εγώ δεν μπορώ να αρθρώσω λέξη, αλλά ούτε και να κατέβω να βγάλω τη βαλίτσα του Νίκου από το πορτ-μπαγκάζ .
Πηγή: ΒΙΒΛ. ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ . ΠΟΡΦΥΡΙΑ ΜΟΝΑΧΗ
Μια φορά πήγαν στον Γέροντα δύο γυναίκες Μάρτυρες του Ιεχωβά. Τις έστειλαν για να δουν αν ο π. Γαβριήλ θα τις έφερνε στην οδό της αληθείας. Όταν μπήκαν στο κελί, ο π. Γαβριήλ, με ένα μυστηριώδες ύφος στη φωνή του, φώναξε:
— Ήρθε το χαλάζι και βρήκε την πέτρα!
Μετά άρχισε να κλαίει για πολλή ώρα. Οι γυναίκες, μην αντέχοντας άλλο, τον ρώτησαν γιατί έκλαιγε.
— Πώς να μην κλαίω; Για όλους τους χριστιανούς η πόρτα της Βασιλείας των Ουρανών είναι ανοιχτή, όμως εγώ από τις αμαρτίες μου δεν μπορώ να μπω! Κι αυτοί οι Ιεχωβάδες, πέντε εκατομμύρια στον κόσμο, λένε ότι θα σωθούν μόνο 144 χιλιάδες. Αυτοί έχουν πιάσει όλες τις θέσεις, κι εμένα ποιος θα με βάλει μέσα;
Οι γυναίκες τα έχασαν. Δεν ήξεραν τι ν’ απαντήσουν.Ύστερα τους μίλησε για την πλάνη στην οποία βρίσκονταν, τους δίδαξε την ορθή πίστη και, τέλος, έγιναν μοναχές στο μοναστήρι Μπόδμπε.
Η Μτσχέτα και η γύρω περιοχή είναι γεμάτη με εκκλησίες και μοναστήρια, όπου οι προσκυνηματικές εκδρομές είναι συνηθισμένες. Μια μέρα η αυλή του μοναστηριού Σαμτάβρο γέμισε παιδικές φωνές. Η ανυπόμονη φύση των παιδιών τα έκανε να τρέχουν παντού. Οι δάσκαλοι δυσκολεύονταν να τα συμμαζέψουν. Ένα μόνο παιδί στεκόταν παράμερα. Πλησίασε την πόρτα της εκκλησίας, γύρισε αμέσως προς την πύλη για να βγει, και μετά πάλι, σαν κάποιος να το τραβούσε πίσω, κοίταζε την εκκλησία με βουρκωμένα μάτια. Ο π. Γαβριήλ καθόταν πάνω στις σκάλες και τα παρακολουθούσε όλα. Ξαφνικά έβαλε μια δυνατή φωνή και τα παιδιά από την τρομάρα τους μπήκαν στο ναό. Τότε ο Γέροντας είπε στην Ταμάρη που ήταν δίπλα του:
— Το παιδί αυτό που κάθεται μόνο του είναι Ιεχωβάς, όπως και οι γονείς του. Και βλέπεις τι κάνει ο Πονηρός; Δεν το αφήνει να μπει στην εκκλησία! Αλλά ούτε η χάρις του Κυρίου το αφήνει να βγει έξω.
Τότε ο Γέροντας το σταύρωσε, και το παιδί, σαν να ελευθερώθηκε από βαριές αλυσίδες, ξέγνοιαστο και χαρούμενο, μπήκε στο ναό. Αφού όλα τα παιδιά προσκύνησαν, βγήκαν ήρεμα από την εκκλησία. Ο π. Γαβριήλ, γελώντας, είπε τότε στην Ταμάρη:
— Ήρθαν αγριοκάτσικα και φεύγουν αρνιά!
Ο π. Γαβριήλ δεν επέτρεπε στα πνευματικά του παιδιά να μιλάνε με αιρετικούς γιατί έτσι άνοιγαν επικοινωνία με το κακό. Μια μέρα, δύο Ιεχωβάδες πήγαν σε ένα γειτονικό μου σπίτι κι οι γείτονες κάλεσαν εμένα να τους μιλήσω. Τους μίλησα, αλλά αυτοί δεν ήθελαν να καταλάβουν τίποτα. Εγώ βιαζόμουν να πάω στον π. Γαβριήλ και τους άφησα. Στον Γέροντα δεν έκανα λόγο καθόλου γι’ αυτό. Κάποια στιγμή όμως μου είπε:
— Ποιος σου έδωσε το δικαίωμα να κάνεις κήρυγμα στους Ιεχωβάδες; Δεν είσαι απόστολος. Όποιος επιτρέπει σε αιρετικό να μπει στο σπίτι του, για να του μιλήσει για την ορθή πίστη, βάζει μέσα τον Πονηρό, και πώς μετά θα βγει από εκεί; Εσύ είχες καμιά ευλογία από ιερέα να κάνεις κήρυγμα; Όταν μιλάς με αιρετικούς, πρέπει να αποκαλύπτεις τα λάθη τους. Όμως εσύ άρχισες να μιλάς αλαζονικά, λέγοντας πως εμείς οι Ορθόδοξοι είμαστε πιο δυνατοί. Έτσι οδηγήθηκες από τον Πονηρό στην αμαρτία της περηφάνιας. «Μη δώτε το άγιον τοις κυσί μηδέ βάλητε τούς μαργαρίτας υμών έμπροσθεν χοίρων, μηδέ καταπατήσωσιν αυτούς έν τοις ποσίν αυτών καί στραφέντες ρήξωσιν υμάς».
Στους αιρετικούς δεν κάνει να μιλάς, γιατί τους δίνεις αφορμή να βλασφημούν περισσότερο τον Κύριο. Αν ο μουσουλμάνος τηρεί τις δέκα εντολές, θα τον ευλογήσει ο Θεός και θα του φανερώσει το δρόμο προς την αλήθεια και έτσι θα στραφεί προς την Ορθοδοξία. Όπως ο απόστολος Παύλος που τηρούσε τις εντολές της Παλαιάς Διαθήκης ειλικρινά, καρδιακά και όχι φαρισαϊκά. Κι ο Θεός τον ελέησε και τον ξεχώρισε.
Σ’ ένα πυκνό δάσος ζούσε μια φυλή. Οι άνθρωποι αυτοί, όταν χρειαζόταν, έφερναν βροχή με την προσευχή τους κι ότι άλλο ζητούσαν ο Θεός τούς το ικανοποιούσε. Στο τέλος τους έστειλε και δύο ιεραποστόλους, οι οποίοι όταν είδαν τα θαυμαστά που συντελούνταν απόρησαν και είπε ο ένας στον άλλον: «Βλέπεις αυτοί πόσα μεγάλα θαύματα κάνουν μόνοι τους; Αυτοί δεν προσκυνούν τον ήλιο, το φεγγάρι και τ’ άλλα είδωλα, αλλά προσεύχονται ενώπιον Εκείνου που δημιούργησε τον ήλιο, το φεγγάρι, τον ουρανό και όλα. Ο Θεός βλέπει την καθαρή καρδιά τους και γι’ αυτό ακούει τις παρακλήσεις τους. Γι’ αυτό έστειλε και μας εδώ, για να κηρύξουμε την αλήθεια και να τους βαπτίσουμε. Το γράφει το Ευαγγέλιο: «Ζητείτε και εύρήσετε»».
Μια φορά έτυχε να περπατήσω στις παλιές περιοχές της Τιφλίδας. Προσπέρασα τους αρμένικους ναούς και μέσα μου τους κατηγόρησα ως αιρετικούς. Στη συνέχεια, επισκέφτηκα τον Γέροντα. Κάθισα αλλά δεν του είπα τίποτα. Εκείνος όμως είπε:
— Ναι, αλλά τι σου φταίει το Ετσμιαδζίνι; Όπως για μας είναι το Σβετιτσχοβέλι, έτσι γι’ αυτούς είναι το Ετσμιαδζίνι. «Ετσμιαδζίνι» σημαίνει «Ένας που ήρθε». Εκεί εμφανίστηκε ο Θεός, και είναι σπουδαίο και άγιο μέρος. Και πού ξέρεις πότε χτίστηκαν αυτοί οι ναοί; Μήπως τους έχτισαν πριν γίνουν οι Αρμένιοι μονοφυσίτες;
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ . Ο ΑΓΙΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ (1929-1995) Ο ΔΙΑ ΧΡΙΣΤΟΝ ΣΑΛΟΣ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ
http://agiameteora.net/index.php/paterika/3767-gios-gavriil-dia-xriston-salos-kai-o-martyres-to-exov.html
Ό,τι κάνει ο καλός εαυτός μας, να μην το παίρνει είδηση ο κακός «Μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου». «Αριστερά» είναι ο αντίθετος εαυτός μας, που όταν το πάρει είδηση, θα τα χαλάσει όλα.
Ο αντίθετος είναι ο κακός εαυτός μας. Νέος είναι ο εν Χριστώ εαυτός μας, ενώ ο άλλος είναι ο παλαιός. Χρειάζεται τέχνη για να μην παίρνει είδηση ο παλαιός. Χρειάζεται τέχνη και κυρίως η Χάρις του Θεού.
Υπάρχουν μερικά μυστικά. Το Ευαγγέλιο μας προτρέπει πως πρέπει να προλαμβάνουμε ορισμένα πράγματα που μας δυσκολεύουν στον αγώνα μας.
Λ.χ. θέλετε να γευθείτε μια χαρά από τον Θεό. Ποιο είναι το μυστικό εδώ; Έστω ότι την πιστεύετε και τη ζητάτε τη χαρά και λέτε «δεν μπορεί παρά να μου τη δώσει ο Θεός». Εκείνος δεν την δίνει. Και αιτία είστε εσείς οι ίδιοι. Όχι ότι ο Θεός δεν θέλει να τη δώσει, αλλά το μυστικό είναι η δική σας απλότης και απαλότης.
Όταν λείπει η απλότης και λέτε: θα κάνω αυτό και ο Θεός θα μου δώσει αυτό που ζητώ, δεν γίνεται.
Απλά, απαλά θα κάνετε το καθετί. Δεν θα κάνετε τίποτα με σκοπιμότητα. Να μη λέτε, θα κάνω έτσι, για να έρθει αυτό το αποτέλεσμα, αλλά θα το κάνετε έτσι απαλά, χωρίς να το ξέρετε. Δηλαδή προσεύχεσθε απλά και δεν σκέφτεστε τι θα χαρίσει ο Θεός μες στην ψυχή σας. Δεν κάνετε υπολογισμούς. Να μην το συζητάτε αυτό με τον εαυτό σας. Όταν λέτε την ευχή, να τη λέτε απαλά, απλά και να μην σκέπτεσθαι τίποτε άλλο παρά μόνο την ευχή.
Η καρδιά σας να είναι απλή, όχι διπλή και ανειλικρινής, αγαθή και όχι πονηρή και ιδιοτελής. Την απλή και αγαθή ψυχή όλοι την επιζητούν, αναπαύονται σε κείνη, την πλησιάζουν χωρίς φόβο, χωρίς υποψία. Και η ίδια ζει με εσωτερική ειρήνη, έχει αγαθή σχέση μ’ όλους τους ανθρώπους και μ’ όλη την κτίση.
Ο αγαθός άνθρωπος δεν έχει πονηρούς λογισμούς, ελκύει την Χάρη του Θεού. Κυρίως η αγαθότητα και η απλότητα ελκύουν τη Χάρη του Θεού. Είναι προϋποθέσεις για να έρθει ο Θεός και «μονήν ευρήσει»
Στην Αγία Γραφή ο λόγος του Θεού μας λέει καθαρά για την απλότητα «αγαπήσατε δικαιοσύνην οι κρίνοντες την γην, φρονίσατε περί του Κυρίου εν αγαθότητι και εν απλότητι καρδίας ζητήσατε αυτών…» (Σοφ. Σολ. 1,1).
Απλότητα και αγαθότητα.
Αυτό είναι το παν, για ν’ αποκτήσετε την Θεία Χάρη. Πόσα μυστικά υπάρχουν στην Αγία Γραφή! «κακότεχνος ψυχή» είναι η κακοφτιαγμένη ψυχή, αυτή που κατασκευάζει το κακό. Ούτε εισέρχεται, ούτε κατοικεί η Θεία Σοφία σε μια τέτοια ψυχή. Όπου υπάρχει διαφθορά και δολιότητα, δεν εισέρχεται η Χάρη του Θεού.
Άγιος Πορφύριος
1. Επειδή πολλές φορές θελήσατε να μάθετε πώς ο νόμος είναι πνευματικός(1) κατά τον Απόστολο, και τι πρέπει να γνωρίζουν και να κάνουν εκείνοι που θέλουν να τον φυλάξουν, πάνω σ αυτό το ζήτημα θα σας πω κατά τη δύναμή μου.
2. Πρώτα-πρώτα γνωρίζομε ότι ο Θεός είναι αρχή κάθε καλού και μεσότητα και τέλος. Το καλό δεν είναι δυνατό να πράττεται ή να πιστεύεται, παρά μόνο με την ένωση με τον Ιησού Χριστό και με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος.
3. Κάθε αγαθό, κατ΄ οικονομίαν έχει χαριστεί στους ανθρώπους. Κι εκείνος που πιστεύει έτσι δεν θα το χάσει ποτέ.
4. Η βέβαιη πίστη είναι ένας πύργος. Ο Χριστός γίνεται τα πάντα στον πιστεύοντα.
5. Σε κάθε προσπάθειά σου, βάλε αρχή τον Θεό που είναι η αρχή κάθε αγαθού, για να γίνει κατά Θεόν εκείνο που αποφάσισες να κάνεις.
6. Όποιος έχει ταπεινοφροσύνη και εργασία πνευματική, όσα διαβάζει στις θείες Γραφές, όλα θα τα εννοήσει για τον εαυτό του και όχι για άλλον.
7. Να παρακαλείς το Θεό να ανοίξει τα μάτια της ψυχής σου, για να δεις την ωφέλεια της προσευχής και της μελέτης εκείνης που εφαρμόζεται στην πράξη.
8. Εκείνος που έχει κάποιο πνευματικό χάρισμα και συμπαθεί εκείνους που δεν έχουν, με τη συμπάθεια φυλάγει το χάρισμα. Ο αλαζόνας και υπερήφανος θα το χάσει από τους αλαζονικούς λογισμούς του.
9. Το στόμα του ταπεινόφρονα λέει την αλήθεια. Εκείνος που αντιλέγει στην αλήθεια είναι όμοιος με τον υπηρέτη εκείνον που ράπισε τον Κύριο στο πρόσωπο(2).
10. Μη γίνεις μαθητής εκείνου που επαινεί τον εαυτό του, για να μη μάθεις υπερηφάνεια αντί ταπείνωση.
11. Μην υψηλοφρονήσεις επειδή εννοείς τις Γραφές, για να μην περιπέσεις στο πνεύμα της βλασφημίας.
12. Μην προσπαθείς να λύσεις κάποιο δύσκολο πρόβλημα με φιλονεικία, αλλά με τα μέσα που επιβάλλει ο πνευματικός νόμος, δηλαδή με την υπομονή, την προσευχή και την απλότητα της ελπίδας.
13. Εκείνος που προσεύχεται σωματικά χωρίς να έχει ακόμη γνώση πνευματική, είναι τυφλός που φωνάζει: «Υιέ Δαβίδ ελέησόν με»(3).
14. Ο άλλοτε τυφλός όταν θεραπεύτηκε η τύφλωσή του και είδε τον Κύριο, δεν τον αποκάλεσε πλεόν υιό του Δαβίδ, αλλά αφού Τον ομολόγησε «Υιό Θεού»(4), Τον προσκύνησε.
15. Μην υπερηφανευτείς αν χύνεις δάκρυα στην προσευχή σου. Είναι ο Χριστός που άγγιξε τα μάτια σου και θεράπευσε την τύφλωση του νου σου.
16. Εκείνος που μιμήθηκε τον τυφλό και έβγαλε το ρούχο του και πλησίασε τον Κύριο(5), έγινε ακόλουθός Του και κήρυκας των τελειοτέρων δογμάτων.
17. Η κακία, όταν την μελετά κανείς με την σκέψη του, αποθρασύνει την καρδιά. Εκείνος που σκοτώνει την κακία με την εγκράτεια και την ελπίδα, δίνει στην καρδιά του συντριβή.
18. Υπάρχει συντριβή καρδιάς ήρεμη και ωφέλιμη που φέρνει κατάνυξη σ' αυτή. Και υπάρχει και άλλη συντριβή ανώμαλη και επιβλαβής, που πληγώνει την καρδιά.
19. Αγρυπνία και προσευχή και υπομονή των θλιβερών, φέρουν συντριβή ασφαλή και ωφέλιμη στην καρδιά, αρκεί να μην διαλύσομε την ισορροπία των τριών αυτών με την πλεονεξία. Εκείνος που υπομένει σ' αυτά, θα λάβει βοήθεια και στα άλλα. Εκείνος όμως που τα αμελεί και διασκορπίζεται εδώ κι εκεί, θα νιώσει ανυπόφορη οδύνη κατά την ώρα του θανάτου.
20. Η καρδιά που αγαπά τις ηδονές γίνεται φυλακή και αλυσίδα στην ψυχή κατά την ώρα του θανάτου. Ενώ η φιλόπονη καρδιά είναι πόρτα ανοιχτή.
21. Σιδερένια πόρτα που οδηγεί στην πόλη είναι η σκληρή καρδιά. Σ' εκείνον όμως που κακοπαθεί και είναι θλιμμένος, ανοίγεται από μόνη της, όπως και στον Πέτρο(6).
22. Πολλοί είναι οι τρόποι της προσευχής και διαφέρει ο ένας από τον άλλον. Αλλά κανένας τρόπος προσευχής δεν είναι επιβλαβής, εκτός αν δεν είναι προσευχή, αλλά σατανική εργασία.
23. Κάποιος άνθρωπος θέλησε να κάνει κακό, αλλά από συνήθεια προσευχήθηκε προηγουμένως. Και κατ' οικονομία Θεού εμποδίστηκε και ύστερα πολύ ευχαρίστησε τον Θεό.
24. Ο Δαβίδ θέλοντας να φονεύσει τον Νάβαλ τον Καρμήλιο θυμήθηκε την θεία ανταπόδοση και παραιτήθηκε από τον σκοπό του. Ευχαρίστησε πολύ το Θεό γι' αυτό(7). Γνωρίζομε πάλι τι έκανε όταν λησμόνησε τον Θεό, και δε σταματούσε την αμαρτία, μέχρις ότου ο προφήτης Νάθαν τον έφερε στην μνήμη του Θεού(8).
25. Όταν θυμάσαι το Θεό, πολλαπλασίασε τη δέησή σου, για να σου θυμίσει ο Κύριος όταν Τον λησμονήσεις.
26. Όταν διαβάζεις τις θείες Γραφές, να εννοείς τα κρυμμένα σ' αυτές νοήματα. Γιατί όσα γράφτηκαν στο παρελθόν, όλα έχουν γραφτεί για διδασκαλία μας(9).
27. Η Γραφή ονομάζει την πίστη «υπόσταση όσων ελπίζομε»(10) και εκείνους που δεν αισθάνονται ότι ο Χριστός είναι μέσα τους, τους ονομάζει «αδόκιμους»(11), δηλαδή άξιους αποδοκιμασίας.
28. Όπως με τα έργα και τα λόγια φανερώνεται ο στοχασμός, έτσι με τις ευεργεσίες του Θεού που δέχεται η καρδιά, φανερώνεται η μελλοντική ανταπόδοση.
29. Η καρδιά που οικτίρει τους άλλους, θα οικτιρηθεί. Είναι φανερό και το αντίθετο.
30. Ο νόμος της ελευθερίας (δηλ. του Ευαγγελίου) διδάσκει όλη την αλήθεια. Και οι πολλοί τον διαβάζουν μόνο για να λάβουν μια γνώση του. Λίγοι όμως τον εννοούν, ανάλογα με την εκτέλεση των εντολών.
31. Μη ζητάς την τελειότητα αυτού του νόμου σε ανθρώπινες αρετές, γιατί τέλειος σ' αυτές δεν υπάρχει. Η τελειότητά του είναι κρυμμένη στο Σταυρό του Χριστού.
32. Ο νόμος της ελευθερίας, με την αληθινή γνώση διαβάζεται, με την εργασία των εντολών γίνεται αντιληπτός, η πλήρωσή του όμως γίνεται με τους οικτιρμούς του Χριστού.
33. Όταν βιάσομε τον εαυτό μας να κατορθώσομε όλες τις εντολές του Θεού, τότε θα εννοήσομε ότι ο νόμος του Κυρίου είναι αψεγάδιαστος(12), κι ότι εμείς τον εκτελούμε με τα αγαθά μας έργα, χωρίς όμως τους οικτιρμούς του Θεού δεν μπορεί να τηρηθεί τέλεια από τους ανθρώπους.
34. Όσοι δε λογαριάζουν ότι είναι υπόχρεοι να τηρούν όλες τις εντολές του Χριστού, αυτοί διαβάζουν σωματικά το νόμο του Θεού, και δεν εννοούν μήτε εκείνα που λένε, μήτε εκείνα για τα οποία δίνουν διαβεβαιώσεις(13). Γι' αυτό και νομίζουν ότι τάχα εκπληρώνουν το νόμο με τα έργα τους.
35. Υπάρχει πράξη που φαίνεται καλή, αλλά ο σκοπός εκείνου που την κάνει δεν είναι καλός. Υπάρχει και άλλη πράξη που φαίνεται κακή και ο σκοπός εκείνου που την κάνει είναι αγαθός. Και αυτό συμβαίνει όχι μόνο σε έργα αλλά και σε λόγια. Αυτή η αντίθεση άλλοτε οφείλεται σε απειρία ή άγνοια, άλλοτε σε πονηρή πρόθεση, άλλοτε όμως σε ευσεβή σκοπό.
36. Εκείνος που μέσα στους επαίνους κρύβει κατηγορία και μομφή, δε φανερώνεται εύκολα στους πιο απλούς ανθρώπους. Όμοιος μ' αυτόν είναι εκείνος που κενοδοξεί ενώ εκδηλώνεται με ταπεινό σχήμα. Αυτοί κρύβοντας για πολύ καιρό την αλήθεια μέσα στο ψεύδος, ύστερα φανερώνονται από τα πράγματα.
37. Υπάρχει άνθρωπος που κάνει κάτι φαινομενικά καλό, στην πραγματικότητα όμως για να αμυνθεί κατά του πλησίον. Και υπάρχει άλλος που με το να μην το κάνει αυτό, ωφελείται πνευματικά.
38. Υπάρχει έλεγχος που γίνεται από κακία ή από άμυνα, και άλλος που γίνεται από φόβο Θεού και αγάπη για την αλήθεια.
39. Εκείνον που έπαψε να αμαρτάνει και ήδη μετανοεί, μην τον ελέγχεις πλέον. Αν ισχυρίζεσαι ότι τον ελέγχεις κατά Θεόν, φανέρωσε πρώτα τις δικές σου αμαρτίες.
40. Κάθε αρετής προέλευση είναι ο Θεός, όπως του καθημερινού φωτός ο ήλιος.
41. Όταν κατορθώσεις κάποια αρετή, θυμήσου το Χριστό που είπε: «Χωρίς τη βοήθειά μου δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα»(14).
42. Τα αιώνια αγαθά θα δοθούν στους ανθρώπους αφού θα υποστούν θλίψεις(15). Ομοίως και τα κακά σε όσους περνούν με κενοδοξία και ηδονή.
43. Εκείνος που αδικείται από τους ανθρώπους γλυτώνει αμαρτίες και βρίσκει βοήθεια ανάλογη με τη θλίψη.
44. Εκείνος που πιστεύει στο Χριστό που μιλάει για ανταπόδοση, υποφέρει κάθε αδικία πρόθυμα, ανάλογα με την πίστη του.
45. Εκείνος που προσεύχεται για εκείνους που τον αδικούν, χτυπά με ορμή τους δαίμονες. Εκείνος που αντιστέκεται σ' εκείνους που τον αδικούν, πληγώνεται από τους δαίμονες.
46. Καλύτερα να σε αδικούν οι άνθρωποι και όχι οι δαίμονες. Εκείνος που ευαρεστεί τον Κύριο, τους νίκησε και τους δύο.
47. Κάθε καλό έρχεται από τον Κύριο κατ' οικονομίαν. Αυτό διαφεύγει με τρόπο μυστικό από τους αχάριστους και αγνώμονες και οκνηρούς.
48. Κάθε κακία καταλήγει στην απαγορευμένη ηδονή, και κάθε αρετή σε πνευματική παρηγοριά. Όταν επικρατήσει η πρώτη, ερεθίζει τα σχετικά με αυτήν. Αντίστοιχα γίνεται και με τη δεύτερη,
49. Κατηγορία από τους ανθρώπους φέρνει θλίψη στη καρδιά, εξαγνίζει όμως όποιον την υπομένει.
50. Η άγνοια κάνει τον άνθρωπο να αντιλέγει στα ωφέλιμα. Και όταν αποθρασύνεται, αυξάνει την προϋπάρχουσα κακία.
51. Όταν δεν σου συμβαίνει καμιά ζημία, περίμενε θλίψη. Και επειδή πρόκειται να δώσεις λόγο(16), διώξε την πλεονεξία σου.
52. Όταν αμαρτήσεις κρυφά, μην προσπαθείς να κρυφτείς, επειδή όλα είναι γυμνά και ξεσκεπασμένα στα μάτια του Κυρίου(17), προς τον Οποίο θα δώσομε λόγο για τις πράξεις μας.
53. Φανέρωνε νοερά τον εαυτό σου στον Κύριο. Γιατί ο άνθρωπος βλέπει στο πρόσωπο, ενώ ο Θεός στην καρδιά(18).
54. Τίποτε να μην σκέφτεσαι ούτε να κάνεις, χωρίς σκοπό σύμφωνο με το θέλημα του Θεού. Γιατί εκείνος που βαδίζει άσκοπα, ματαιοπονεί.
55. Εκείνος που αμαρτάνει χωρίς κάποια ανάγκη, δύσκολα μετανοεί, γιατί η δικαιοσύνη του Θεού δεν κάνει λάθος.
56. Κάθε λυπηρό περιστατικό φέρνει τη μνήμη του Θεού στον φρόνιμο άνθρωπο και προκαλεί ανάλογη θλίψη σ' εκείνον που λησμονεί το Θεό.
57. Κάθε αθέλητη θλίψη να σου γίνεται αφορμή να θυμάσαι το Θεό, και ποτέ δεν θα σου λείψει αφορμή προς μετάνοια.
58. Η λησμοσύνη μόνη της δεν έχει καμιά δύναμη, αλλά από τη δική μας αμέλεια ισχυροποιείται ανάλογα.
59. Μη λες: «Τι να κάνω; Εγώ δεν θέλω κι όμως (η λησμοσύνη) έρχεται». Επειδή όταν θυμόσουν το Θεό, δεν έκανες ό,τι όφειλες.
60. Κάνε το καλό που θυμάσαι. Το καλό που δε θυμάσαι θα σου φανερωθεί. Και μην παραδώσεις το νου σου σε άκριτη λησμοσύνη.
61. «Ο άδης και η απώλεια είναι φανερά στον Κύριο»(19), λέει η Γραφή. Αυτά αναφέρονται στην άγνοια και τη λησμοσύνη που αναπτύσσονται στην καρδιά μας.
62. Άδης είναι η άγνοια, γιατί και τα δύο δε φαίνονται. Απώλεια είναι η λησμοσύνη, γιατί χάσαμε κάτι που είχαμε.
63. Εξέταζε τις δικές σου αμαρτίες και όχι του πλησίον σου, και δεν θα διαρπαγεί από τους δαίμονες το νοερό σου εργαστήριο.
64. Η αμέλεια στο να κάνομε όλα τα κατά τη δύναμή μας καλά δύσκολα συγχωρείται. η ελεημοσύνη όμως και η προσευχή επανορθώνουν όσους αμέλησαν να κάνουν το καλό.
65. Κάθε θλίψη κατά Θεόν, είναι έργο ευσέβειας πραγματικό. Γιατί η αληθινή αγάπη δοκιμάζεται από τα αντίθετα.
66. Μην πεις ότι απόκτησες αρετή χωρίς θλίψη. γιατί είναι αδοκίμαστη η αρετή που απόκτησες με άνεση.
67. Κάθε αθέλητης θλίψεως να αναλογίζεσαι το αποτέλεσμα, και θα βρεις σ' αυτό, το σβήσιμο κάποιας αμαρτίας.
68. Πολλές συμβουλές των άλλων μας προσφέρονται για το συμφέρον μας. Για τον καθένα όμως τίποτε δεν είναι καταλληλότερο από τη δική του γνώμη.
69. Αν ζητάς να θεραπευτείς, φρόντισε τη συνείδησή σου και κάνε ό,τι σου λέει, και πολύ θα ωφεληθείς.
70. Τα κρυφά του ανθρώπου τα γνωρίζει ο Θεός και η συνείδηση, και από αυτά τα δύο ας διορθώνεται ο καθένας.
71. Ο άνθρωπος όσα μπορεί, προσπαθεί κατά το θέλημά του. Ο Θεός όμως το αποτέλεσμα των πράξεων του ανθρώπου το φέρνει κατά το δίκαιο.
72. Αν θέλεις να επαινείσαι από τους ανθρώπους χωρίς να έχεις ευθύνη, αγάπησε πρώτα να ελέγχεσαι για τις αμαρτίες σου.
73. Όση ντροπή δεχτεί κανείς με ευχαρίστηση για χάρη της αλήθειας του Χριστού, εκατονταπλάσια θα δοξαστεί από πολλούς. Και είναι καλύτερο κάθε αγαθό να το ενεργεί ο άνθρωπος για χάρη των μελλοντικών αγαθών.
74. Όταν ο άνθρωπος ωφελήσει άνθρωπο με λόγια ή με πράξεις, να σκέφτονται και οι δύο ότι είναι Θεού δωρεά. Εκείνος που δεν το εννοεί αυτό, θα εξουσιαστεί από εκείνον που το εννοεί.
75. Εκείνος που επαινεί τον πλησίον του υποκριτικά, θα τον κατηγορήσει κάποτε και αυτός θα ντραπεί.
76. Εκείνος που δεν γνωρίζει την ενέδρα των εχθρών, εύκολα σφάζεται. κι εκείνος που δεν γνωρίζει τις αιτίες των παθών, εύκολα πέφτει.
77. Από τη φιληδονία έρχεται η αμέλεια και από την αμέλεια η λησμοσύνη των καλών. Γιατί ο Θεός έχει χαρίσει σε όλους τη γνώση εκείνων που μας συμφέρουν.
78. Ο άνθρωπος συμβουλεύει τον πλησίον του, καθώς γνωρίζει. Ο Θεός πάλι ενεργεί σ' αυτόν που ακούει κατά την πίστη του.
79. Είδα αμαθείς και απλούς ανθρώπους που ήταν ταπεινόφρονες στην πράξη, και έγιναν πιο σοφοί από τους σοφούς.
80. Άλλος αμαθής, όταν άκουσε να επαινούνται οι προηγούμενοι, δε μιμήθηκε την ταπεινοφροσύνη τους, αλλά κενοδόξησε για την αμάθειά του κι απόκτησε υπερηφάνεια.
81. Εκείνος που εξευτελίζει τη φρόνηση και καυχιέται για αμάθεια, δεν είναι μόνο αμαθής κατά το λόγο, αλλά και κατά τη γνώση(20).
82. Όπως άλλο είναι σοφία λόγου και άλλο φρόνηση, έτσι άλλο είναι αμάθεια και άλλο αφροσύνη.
83. Δεν βλάπτει διόλου η αμάθεια των λόγων τον ευλαβέστατο, όπως ούτε η σοφία των λόγων βλάπτει τον ταπεινόφρονα.
84. Μη λες, δεν γνωρίζω το πρέπον και επομένως δεν αμαρτάνω που δεν το πράττω. Γιατί αν έκανες όσα καλά γνώριζες, θα σου φανερώνονταν στη συνέχεια και τα λοιπά, όπως βλέπεις καθώς προχωρείς το ένα σπίτι μετά το άλλο. Δεν σε συμφέρει πριν εργαστείς τα πρώτα, να μάθεις τα δεύτερα. Επειδή η γνώση φουσκώνει, δηλαδή φέρνει υπερηφάνεια εξαιτίας της αργίας, ενώ η αγάπη οικοδομεί, γιατί υπομένει τα πάντα(21).
85. Μελέτα τα λόγια της θείας Γραφής με την πράξη και μην επεκτείνεσαι σε πολυλογία, υπερηφανευόμενος για σκέψεις θεωρητικές.
86. Εκείνος που άφησε την πράξη και βασίζεται σε μια απλή γνώση, αντί για δίκοπο μαχαίρι κρατά καλαμένιο ραβδί, το οποίο σε καιρό πολέμου, κατά την Γραφή, θα του τρυπήσει το χέρι και θα μπει μέσα σ' αυτό και θα του βάλει το φυσικό δηλητήριο προτού του το βάλουν οι εχθροί(22).
87. Ο Θεός κρίνει και ζυγίζει κάθε διαλογισμό μας. Μπορεί το ίδιο πράγμα να το σκεφτεί κανείς ή απλά ή με εμπάθεια.
88. Εκείνος που εκτελεί κάποια εντολή, ας περιμένει τον πειρασμό που επισύρει. Γιατί η αγάπη προς τον Χριστό με τα αντίθετα δοκιμάζεται.
89. Μην καταφρονήσεις ποτέ και αμελήσεις τους λογισμούς σου. Γιατί ο Θεός γνωρίζει χωρίς λάθος κάθε λογισμό.
90. Όταν έχεις λογισμό που σε προτρέπει να ζητήσεις ανθρώπινη δόξα, να ξέρεις καλά, ότι σου προετοιμάζει αισχύνη.
91. Γνωρίζει ο εχθρός το δίκαιο του πνευματικού νόμου και γι' αυτό ζητά μόνο τη νοερά συγκατάθεση. Έτσι ή θα αναγκάσει αυτόν που νικήθηκε να υποβληθεί στους κόπους της μετάνοιας, ή αν δεν μετανοεί, θα τον θλίψει με ακούσιες συμφορές. Κάποτε τον κάνει να γογγύζει εξαιτίας των συμφορών, ώστε και εδώ να πολλαπλασιάσει τις οδύνες, και κατά την ώρα του θανάτου να τον αποδείξει άπιστο εξαιτίας της ανυπομονησίας του.
92. Εναντίον των θλίψεων πολλοί πολλά αντέταξαν. Αλλά χωρίς προσευχή και μετάνοια κανείς δεν διέφυγε τις συμφορές.
93. Τα κακά παίρνουν δύναμη το ένα από το άλλο. Επίσης και τα καλά αυξάνονται το ένα με τη δύναμη του άλλου, και τον άνθρωπο που μετέχει σ' αυτά τον προτρέπουν περισσότερο προς τα εμπρός.
94. Τα μικρά αμαρτήματα ο διάβολος τα δείχνει μηδαμινά επειδή διαφορετικά δεν μπορεί να φέρει τον άνθρωπο στα μεγαλύτερα κακά.
95. Ρίζα της αισχρής επιθυμίας είναι ο ανθρώπινος έπαινος, όπως και της σωφροσύνης ο έλεγχος της κακίας, όχι όταν τον ακούμε μόνο, αλλά όταν τον παραδεχόμαστε.
96. Τίποτε δεν ωφελήθηκε εκείνος που εγκατέλειψε τον κόσμο και ζει με ηδυπάθεια, επειδή εκείνο που έκανε με τα χρήματα το κάνει και τώρα που δεν έχει τίποτε.
97. Παρομοίως ο εγκρατής, αν αποκτά χρήματα, είναι αδελφός του προηγουμένου κατά τη διάνοια. Έχει την ίδια μητέρα με αυτόν, δηλ. την νοερά ηδονή, πατέρα όμως διαφορετικό, γιατί πρόκειται για άλλο πάθος.
98. Υπάρχει άνθρωπος που κόβει ένα πάθος για χάρη μεγαλύτερης ηδυπάθειας, και από εκείνους που αγνοούν το σκοπό του επαινείται. Ίσως και ο ίδιος αγνοεί τον εαυτό του, ότι εργάζεται ανώφελα.
99. Αιτία κάθε κακίας είναι η κενοδοξία και η ηδονή. Εκείνος που δεν τα μίσησε αυτά, δεν νικά κανένα πάθος.
100. Ρίζα όλων των κακών ονομάστηκε η φιλαργυρία(23), αλλά αυτή σαφώς αποτελείται από εκείνες (δηλ. την κενοδοξία και την ηδονή).
101. Τυφλώνεται ο νους με τα τρία αυτά πάθη, τη φιλαργυρία, την κενοδοξία και την ηδονή.
102. Τρεις θυγατέρες της βδέλλας είναι αυτές κατά την Γραφή, που τις αγαπά η μητέρα τους η αφροσύνη.
103. Η γνώση και η πίστη που είναι σύντροφοι της ανθρώπινης φύσεως, από τίποτε άλλο, παρά από τις ανωτέρω κακίες εξασθένησαν.
104. Θυμός και οργή και πόλεμοι και φόνοι και όλα τα λοιπά κακά γι' αυτές τις τρεις κακίες πολύ έχουν δυναμώσει μεταξύ των ανθρώπων.
105. Πρέπει λοιπόν να μισήσουμε τη φιλαργυρία, τη κενοδοξία και την ηδονή, ως μητέρες των κακών και μητρυιές των αρετών.
106. Γι' αυτές τις κακίες έχομε προσταγή να μην αγαπούμε τον κόσμο μηδέ τα πράγματα του κόσμου(25). Όχι για να μισήσομε χωρίς διάκριση τα κτίσματα του Θεού, αλλά για να περικόψομε τις αφορμές των τριών αυτών κακιών.
107. Κανένας που παίρνει μέρος σε εκστρατεία δεν μπλέκεται σε βιοτικές υποθέσεις(26). Γιατί εκείνος που θέλει να νικήσει τα πάθη ενώ είναι μπλεγμένος στα βιοτικά, μοιάζει μ' εκείνον που θέλει να σβήσει τη φωτιά με άχυρα.
108. Εκείνος που εξαιτίας χρημάτων ή δόξας ή ηδονής οργίζεται κατά του πλησίον, δεν γνωρίζει ότι ο Θεός διοικεί τα πάντα με δικαιοσύνη.
109. Όταν ακούσεις τον Κύριο να λέει: «Καθένας που δεν απαρνιέται όλα τα υπάρχοντά του, δεν είναι άξιος για μένα»(27), μην εννοήσεις ότι λέει μόνο για χρήματα, αλλά και για όλες τις πράξεις της κακίας.
110. Εκείνος που δεν γνωρίζει την αλήθεια, ούτε μπορεί να πιστεύει αληθινά. Γιατί η γνώση, φυσικά προηγείται της πίστεως.
111. Όπως σε κάθε πράγμα που βλέπομε, ο Θεός έδωσε κατάλληλες φυσικές ιδιότητες, έτσι έκανε και στους ανθρώπινους λογισμούς είτε θέλομε είτε δεν θέλομε.
112. Όποιος αμαρτάνει φανερά χωρίς να μετανοεί και δεν έπαθε τίποτε μέχρι το θάνατό του, γι' αυτόν να πιστεύεις ότι η κρίση θα είναι χωρίς έλεος.
113. Εκείνος που προσεύχεται με φρόνηση, υπομένει τα συμβαίνοντα θλιβερά. Εκείνος που έχει μνησικακία, δεν προσευχήθηκε ακόμη καθαρά.
114. Αν ζημιωθείς ή υβριστείς ή εκδιωχτείς από κάποιον, μη λογαριάσεις το παρόν, αλλά περίμενε το μέλλον. και θα βρεις ότι σου έγινε πρόξενος πολλών καλών, όχι μόνο στον παρόντα, αλλά και στον μέλλοντα αιώνα.
115. Όπως μερικούς αρρώστους τους ωφελεί η πικρή αψιθιά, έτσι τους διεστραμμένους τους συμφέρει να υποφέρουν συμφορές. Γιατί στους πρώτους τα φάρμακα δίνουν ευεξία, ενώ τους δεύτερους τους κάνουν να μετανοούν.
116. Αν δεν θέλεις να κακοπαθείς, μην θέλεις να κακοποιείς. Γιατί το ένα ακολουθεί αναπόφευκτα το άλλο. Επειδή ό,τι σπείρει ο άνθρωπος, τούτο και θα θερίσει(28).
117. Όταν σπείρομε με τη θέλησή μας τα κακά και έπειτα ακούσια τα θερίζομε, πρέπει να θαυμάζομε τη δικαιοσύνη του Θεού.
118. Επειδή μεταξύ σποράς και θερισμού μεσολαβεί καιρός, γι' αυτό απιστούμε για την ανταπόδοση.
119. Αν αμαρτήσεις, μην κατηγορείς την πράξη αλλά την ιδέα. Γιατί αν δεν πήγαινε μπροστά ο νους, δεν θα ακολουθούσε το σώμα.
120. Από εκείνους που αδικούν φανερά, πιο πονηρός είναι εκείνος που αδικεί κρυφά. Γι' αυτό και σκληρότερα κολάζεται.
121. Εκείνος που δολοπλοκεί και κάνει κακό στα κρυφά είναι φίδι, κατά τη Γραφή, που κάθεται στο δρόμο και δαγκώνει το άλογο στη φτέρνα(29).
122. Εκείνος που συγχρόνως επαινεί και κατηγορεί τον άλλον, αυτός κατέχεται από κενοδοξία και φθόνο. Και με τους επαίνους προσπαθεί να κρύψει το φθόνο, ενώ με τις κατηγορίες συνιστά τον εαυτό του ως καλύτερο από εκείνον.
123. Όπως δεν είναι δυνατό να βόσκουν μαζί πρόβατα και λύκοι, έτσι είναι αδύνατο να τύχει έλεος εκείνος που δολιεύεται τον πλησίον του.
124. Εκείνος που μαζί με την εντολή ανακατώνει κρυφά το δικό του θέλημα, είναι μοιχός καθώς δηλώνεται στη Σοφία(30), και από έλλειψη φρενών υποφέρει λύπες και ατιμίες.
125. Όπως είναι αδύνατη η συνύπαρξη φωτιάς και νερού, έτσι είναι ενάντιες η δικαιολογία και η ταπείνωση.
126. Εκείνος που ζητεί άφεση, αγαπά την ταπεινοφροσύνη. Εκείνος που κατακρίνει τον άλλον επισφραγίζει τις αμαρτίες του.
127. Μην αφήσεις αμαρτία χωρίς να την εξαλείψεις, ακόμα και αν είναι πολύ μικρή, για να μη σε παρασύρει κατόπιν σε μεγαλύτερα κακά.
128. Αν θέλεις να σωθείς, αγάπησε τον αληθινό λόγο και μην αποστραφείς ποτέ αδιάκριτα έλεγχο από άλλον.
129. Λόγος αληθινός, δηλ. έλεγχος, μετέβαλλε τα «γεννήματα εχιδνών» και υπέδειξε να φύγουν από την «μέλλουσα οργή»(31).
130. Εκείνος που δέχεται λόγους αλήθειας, υποδέχεται το Θεό Λόγο. Γιατί λέει: «Εκείνος που δέχεται εσάς, δέχεται εμένα»(32).
131. Παραλυτικός που τον κατέβασαν από το δώμα στον Ιησού είναι ο αμαρτωλός, που ελέγχεται κατά Θεόν από πιστούς και για την πίστη εκείνων λαμβάνει την άφεση(33).
132. Καλύτερα να προσεύχεσαι με ευλάβεια για τον πλησίον σου, παρά να τον ελέγχεις για κάθε αμάρτημα.
133. Εκείνος που μετανοεί σωστά, περιπαίζεται από τους ανόητους ανθρώπους. Και αυτό είναι σημάδι ότι ευαρεστεί το Θεό.
134. Εκείνος που αγωνίζεται, εγκρατεύεται απ' όλα και δεν σταματά να εγκρατεύεται, μέχρις ότου εξολοθρεύσει ο Κύριος το σπέρμα από τη Βαβυλώνα(34).
135. Πες πως είναι δώδεκα τα πάθη. Αν ένα από αυτά αγαπήσεις με το θέλημά σου, είναι ικανό να αναπληρώσει και τα άλλα έντεκα.
136. Φωτιά που καίει είναι η αμαρτία. Όσο λοιπόν κόψεις το υλικό που την τροφοδοτεί, τόσο και θα σβηστεί. Και όσο υλικό ρίξεις μέσα στη φωτιά, τόσο περισσότερο θα φουντώσει.
137. Αν σε επαινέσουν και υπερηφανευτείς, περίμενε ατιμία. Γιατί λέει: «Όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί»(35).
138. Όταν διώξομε από το νου μας κάθε ακούσια κακία, τότε θα πολεμήσομε και εναντίον των παθών, στα οποία πέφτομε από πρόληψη.
139. Πρόληψη είναι, των προηγουμένων αμαρτιών αθέλητη μνήμη. Και στον αγωνιστή εμποδίζεται να εξελιχθεί σε πάθος, ο νικητής όμως με την πρώτη προσβολή τον ανατρέπει.
140. Προσβολή είναι κίνηση καρδιάς χωρίς αμαρτωλό ομοίωμα ή φαντασία σαν μια κλεισούρα που την έχουν καταλάβει οι έμπειροι προηγουμένως. (Κλεισούρα = στενό πέρασμα μεταξύ δύο βουνών).
141. Όπου υπάρχουν εικόνες από το λογισμό, εκεί έχει γίνει συγκατάθεση. Μόνον η χωρίς εικόνα προσβολή είναι αναμάρτητη. Υπάρχει άνθρωπος που φεύγει από αυτά σαν δαυλός που ξεφεύγει από τη φωτιά(36), και υπάρχει κι εκείνος που δεν γυρίζει πίσω μέχρις ότου φουντώσει η φλόγα.
142. Μη λες ότι έρχεται ο πειρασμός χωρίς να θέλω. Γιατί οπωσδήποτε κι αν δεν αγαπάς την αμαρτωλή πράξη, αγαπάς όμως τις αιτίες της.
143. Εκείνος που ζητεί έπαινο, βρίσκεται μέσα σε πάθος. Κι εκείνος που οδύρεται για θλίψη που του ήρθε, αγαπά την ηδονή.
144. Σαν να είναι πάνω σε ζυγαριά είναι άστατη η σκέψη του φιλήδονου. Άλλοτε κλαίει και θρηνεί για τις αμαρτίες του, άλλοτε πολεμά και αντιλέγει κατά του πλησίον επιδιώκοντας τις ηδονές.
145. Εκείνος που όλα τα ελέγχει(37) και κατέχει ό,τι καλό εύρει, στη συνέχεια θα αποφύγει και κάθε πονηρό.
146. Ο άνθρωπος που μακροθυμεί, έχει πολλή φρόνηση(38). Όμοιος με αυτόν είναι όποιος τεντώνει το αυτί του για να ακούει λόγους πνευματικής σοφίας.
147. Χωρίς μνήμη Θεού, αληθινή γνώση δεν υπάρχει. Η πνευματική γνώση χωρίς τη μνήμη του Θεού είναι νόθος.
148. Τον σκληρόκαρδο ωφελεί λόγος πιο λεπτής γνώσεως, που να τον φέρνει σε φόβο. Γιατί χωρίς φόβο δεν δέχεται ευχαρίστως τους κόπους της μετάνοιας.
149. Τον πράο άνθρωπο ωφελούν λόγοι περί πίστεως, γιατί δεν ενοχλεί τη μακροθυμία του Θεού και δεν τον κατηγορεί η συνείδησή του για συχνές παραβάσεις.
150. Άνθρωπο με σημαντική δύναμη μη τον ελέγξεις για κενοδοξία, αλλά υπόδειξέ του την επιδρομή της μελλοντικής ατιμίας. Γιατί με αυτόν τον τρόπο ελέγχεται ο φρόνιμος άνθρωπος.
151. Εκείνος που μισεί τον έλεγχο(39) έχει παραδοθεί θεληματικά στο πάθος. Εκείνος που δέχεται τον έλεγχο, είναι φανερό ότι παρασύρεται στο πάθος από προηγούμενη κακή συνήθεια.
152. Μη θέλεις να ακούς ξένες πονηρίες, γιατί έτσι σου εντυπώνονται και τα περιστατικά και χαρακτηριστικά των ξένων πονηριών.
153. Όταν ακούσεις κακά λόγια, να οργίζεσαι εναντίον του εαυτού σου και όχι εναντίον εκείνου που τα είπε. Γιατί αν πονηρά ακούσεις, πονηρά θ' αποκριθείς.
154. Αν κανείς συναπαντηθεί με ανθρώπους που μιλούν μάταια, να νομίζει τον εαυτό του υπεύθυνο για τους μάταιους αυτούς λόγους. Κι αν δεν είναι από πρόσφατη, είναι χρεώστης από παλιά αμαρτία.
155. Αν κανείς σε επαινεί υποκριτικά, περίμενε κάποια ώρα και κατηγορία από τον ίδιο.
156. Τις θλίψεις του παρόντος να τις ανταλάσσεις προκαταβολικά με τα μελλοντικά αγαθά, και ποτέ δεν θα ατονήσει ο αγώνας σου από αμέλεια.
157. Όταν σε βοηθήσει κανείς υλικώς και τον επαινέσεις ως αγαθό, χωρίς να λογαριάσεις το Θεό, ύστερα ο ίδιος θα σου φανεί πονηρός.
158. Κάθε καλό έρχεται από τον Κύριο κατ' οικονομία και από θεία συγκατάβαση. Κι εκείνοι που τα φέρνουν είναι υπηρέτες των καλών.
159. Τις εναλλαγές των καλών και των κακών να τις δέχεσαι με ηρεμία. Έτσι ανατρέπει ο Θεός τις ανωμαλίες των πραγμάτων.
160. Αυτά που μας συμβαίνουν, οφείλονται στους αμαρτωλούς λογισμούς μας. Γιατί ο Θεός τα αθέλητα τα απέδωσε ταιριασμένα στα εκούσια.
161. Τα αισθητά είναι γεννήματα των νοερών και αποδίδουν το πρέπον με απόφαση του Θεού.
162. Από καρδιά που τρυφά και ζει ηδονικά, γεννιούνται λογισμοί και λόγοι πονηροί και θανατηφόροι. Και από τον καπνό καταλαβαίνουμε τι είναι εκείνο που καίγεται.
163. Να παραμένεις με νήψη μέσα στο νου σου και δεν θα κοπιάσεις σε ώρα πειρασμών. Αν φύγεις από εκεί, υπόμενε τις επερχόμενες θλίψεις.
164. Να προσεύχεσαι να μη σου έρθει πειρασμός(40). Όταν όμως έρθει, δέξου τον σαν δικό σου και όχι σαν ξένο.
165. Πάψε να σκέφτεσαι οποιαδήποτε πλεονεξία, και τότε θα μπορέσεις να δεις τις απάτες και τις πανουργίες του διαβόλου.
166. Εκείνος που λέει ότι γνωρίζει όλες τις τέχνες και τις απάτες του διαβόλου, μας δείχνει ότι δεν γνωρίζει τέλεια τον εαυτό του.
167. Όταν ο νους απαλλαγεί από τις σωματικές φροντίδες, βλέπει ανάλογα τις πανουργίες των εχθρών.
168. Εκείνος που παρασέρνεται από τους λογισμούς του, τυφλώνεται από αυτούς και ενώ βλέπει τις ενέργειες της αμαρτίας, τις αιτίες τους δεν μπορεί να τις δει.
169. Υπάρχει άνθρωπος ο οποίος φανερά εκτελεί θεϊκή εντολή, ενώ δουλεύει σε πάθος, και με τους πονηρούς λογισμούς καταστρέφει την αγαθή πράξη.
170. Όταν βρίσκεσαι στην αρχή του κακού, μην πεις: «Δεν θα με νικήσει». Γιατί όσο βρίσκεσαι μέσα στο κακό, τόσο έχεις ήδη νικηθεί.
171. Κάθε πράγμα από λίγο αρχίζει, και σιγά σιγά αναπτύσσεται και μεγαλώνει.
172. Δίχτυ πολύπλοκο είναι η μέθοδος της κακίας, κι εκείνος που έμπλεξε λίγο, αν αμελήσει σφίγγεται εξ ολοκλήρου,
173. Μη θέλεις να ακούς την δυστυχία των εχθρών σου. Εκείνος που ακούει τη διήγηση αυτή, μαζεύει τους καρπούς της κακής του προθέσεως.
174. Μη νομίζεις ότι κάθε θλίψη έρχεται στους ανθρώπους εξαιτίας των αμαρτιών. Υπάρχουν άνθρωποι που ευαρεστούν τον Θεό και όμως έχουν θλίψεις. Γιατί λέει η Γραφή: «Θα διωχτούν οι άνομοι και οι απόγονοι των ασεβών θα εξολοθρευτούν»(41). Αλλ' επίσης λέει: «Όλοι όσοι θέλουν να ζουν με ευσέβεια στο όνομα του Ιησού Χριστού, θα υποστούν διωγμούς»(42).
175. Στον καιρό της θλίψεως να προσέχεις την προσβολή της ηδονής, γιατί εύκολα γίνεται παραδεκτή, επειδή παρηγορεί τη θλίψη.
176. Μερικοί λέγουν φρόνιμους εκείνους που μπορούν να διακρίνουν και να αναλύουν τα αισθητά πράγματα. Φρόνιμοι όμως είναι εκείνοι που εξουσιάζουν τα κακά τους θελήματα.
177. Πριν από την εξαφάνιση των κακών, μην υπακούσεις στην καρδιά σου. Γιατί ό,τι της βάλεις, από αυτό το πράγμα ζητά κι άλλο.
178. Όπως υπάρχουν φίδια στα δασώδη φαράγγια και άλλα που φωλιάζουν μέσα στα σπίτια, έτσι υπάρχουν και πάθη που διαμορφώνονται με τη σκέψη και άλλα που γίνονται με τη πράξη, αν και από άλλες εικόνες, μεταμορφώθηκαν σε άλλες.
179. Όταν δεις εκείνα που βρίσκονται μέσα σου σταθερά, να κινούνται και να προκαλούν τον νου, που είναι ήσυχος, σε κάποιο πάθος, να γνωρίζεις ότι ο νους σου κάποτε προηγήθηκε και έφερε σε πράξη και τα έβαλε μέσα στην καρδιά.
180. Δεν γίνεται σύννεφο χωρίς να πνεύσει λίγος άνεμος, και δε γεννιέται πάθος χωρίς λογισμό.
181. Αν δεν πράττομε πλέον τα σαρκικά θελήματα κατά τη Γραφή(43), εύκολα με τη βοήθεια του Κυρίου θα σβήσουν αυτά, τα οποία προηγουμένως είχαμε μέσα μας.
182. Οι εικόνες που βρίσκονται χαραγμένες μέσα στο νου είναι πονηρότερες και δυνατότερες. Οι εικόνες που διαμορφώνονται με τη σκέψη είναι αιτίες αυτών και έχουν προηγηθεί (δηλ. πρώτα τις σκέφτηκε ο νους, δεν τις έδιωξε και τότε εγκαταστάθηκαν στο βάθος της καρδιάς ως νοσηροί λογισμοί και πάθη).
183. Υπάρχει κακία που εγκατάσταθηκε στη καρδιά εξαιτίας της μακροχρόνιας συνήθειας. Και υπάρχει κακία που πολεμά με λογισμούς μέσω των καθημερινών πραγμάτων.
184. Ο Θεός τις πράξεις μας τις λογαριάζει σύμφωνα με τις προθέσεις μας. Γιατί λέει η Γραφή: «Να σου δώσει ο Κύριος κατά την καρδιά σου»(44).
185. Εκείνος που δεν καρτερεί στη μελέτη και εξέταση της συνειδήσεως, ούτε τους σωματικούς κόπους για την ευσέβεια δέχεται ευχάριστα.
186. Η συνείδηση είναι ένα βιβλίο που το έχομε από τη φύση μας. Εκείνος που το μελετά στην πράξη, δέχεται βοήθεια.
187. Εκείνος που δεν προτιμά τους κόπους για χάρη της ευσέβειας θεληματικά, παιδεύεται σκληρότερα από τους αθέλητους κόπους.
188. Εκείνος που γνώρισε το θέλημα του Θεού και κατά τη δύναμή του το εκτελεί, με μικρούς κόπους θα αποφύγει τους μεγάλους.
189. Εκείνος που θέλει να νικήσει τους πειρασμούς χωρίς προσευχή και υπομονή, δεν θα τους διώξει αλλά θα περιπλακεί περισσότερο.
190. Ο Κύριος είναι κρυμμένος μέσα στις εντολές Του, και σ' εκείνους που Τον ζητούν, βρίσκεται ανάλογα με την προθυμία και την εργασία των εντολών.
191. Μην πεις: «Έκανα τις εντολές και δεν βρήκα τον Κύριο». Γιατί γνώση και αρετή, κατά την Γραφή, πολλές φορές βρήκες. Και όποιοι ορθά Τον ζητούν, θα εύρουν ειρήνη(45).
192. Ειρήνη είναι η απαλλαγή από τα πάθη, η οποία χωρίς την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος δεν βρίσκεται.
193. Άλλο είναι εκτέλεση εντολής και άλλο αρετή, αν και η μία από την άλλη παίρνει την αφορμή.
194. Εκτέλεση εντολής είναι το να κάνει κανείς το διαταγμένο από το θείο νόμο. Αρετή, το να αρέσκεται κανείς πραγματικά στην εκτέλεση της θείας εντολής.
195. Όπως ένας είναι ο υλικός πλούτος, αλλά αποκτιέται με διάφορους τρόπους, έτσι μία είναι η αρετή, αλλά είναι πολλών ειδών οι εργασίες της.
196. Εκείνος που εφευρίσκει και λέει λόγους ευσεβείς χωρίς να έχει έργα, πλουτίζει από αδικία και οι κόποι του, κατά τη Γραφή, μπαίνουν σε ξένα σπίτια(46).
197. Όλα υπακούουν στο χρυσό, λέει η παροιμία. Και από τη χάρη του Θεού, όλες οι σκέψεις τακτοποιούνται και διορθώνονται.
198. Συνείδηση αγαθή βρίσκεται με την προσευχή. Και προσευχή πάλι καθαρή, με τη συνείδηση. Γιατί το ένα έχει ανάγκη το άλλο εκ φύσεως.
199. Ο Ιακώβ έραψε για τον Ιωσήφ πολύχρωμο φόρεμα(47). Και ο Κύριος χαρίζει στον πράο την γνώση της αλήθειας, όπως είναι γραμμένο: «Θα διδάξει ο Κύριος στους πράους τους δρόμους Του»(48).
200. Πάντοτε να πράττεις το αγαθό κατά δύναμη, και στον καιρό που χρειάζεται το μεγαλύτερο, μην προτιμάς το μικρότερο, γιατί λέει η Γραφή: «Κανένας που έβαλε το χέρι του στο άροτρο και κοιτάει πίσω δεν είναι κατάλληλος για την βασιλεία των Ουρανών»(49).
----------- ---------------- --------------------
1. Ρωμ. 7, 14.
2. Ιω. 18, 22.
3. Λουκ. 18, 38.
4. Ιω. 9, 38.
5. Μαρκ. 10, 50.
6. Πραξ. 12, 10.
7. Α΄ Βασιλ. 25.
8. Β΄ Βασιλ. 12.
9. Ρωμ. 15, 4.
10. Εβρ. 11, 1.
11. Β΄ Κορ. 13, 5.
12. Ψαλμ. 18, 8.
13. Α΄ Τιμ. 1, 7.
14. Ιω. 15, 5.
15. Πραξ. 14, 22.
16. Εβρ. 13, 17.
17. Εβρ. 4, 13.
18. Α΄ Βασιλ. 16, 7.
19. Παροιμ. 15, 11.
20. Β΄ Κορ. 11, 6.
21. Α΄ Κορ. 8, 1. 13, 7.
22. Δ΄ Βασιλ. 18, 21.
23. Α΄ Τιμ. 6, 10.
24. Παροιμ. 24, 50.
25. Α΄ Ιω. 2, 15.
26. Β΄ Τιμ. 2, 4.
27. Λουκ. 14, 33.
28. Γαλ. 6, 7.
29. Γεν. 49, 17.
30. Παροιμ. 6, 32.
31. Ματθ. 3, 7.
32. Ματθ. 10, 40.
33. Μαρκ. 2, 4.
34. Ιερ. 27, 16.
35. Λουκ. 14, 11
36. Ζαχ. 3, 2.
37. Α΄ Θεσ. 5, 21.
38. Παροιμ. 14, 29.
39. Παροιμ. 12, 1.
40. Ματθ. 6, 18.
41. Ψαλμ. 36, 28.
42. Β΄ Τιμ. 3, 12.
43. Εφ. 2, 3.
44. Ψαλμ. 19, 5.
45. Παροιμ. 16, 8.
46. Παροιμ. 5, 10.
47. Γεν. 37, 3.
48. Ψαλμ. 24, 9.
49. Λουκ. 9, 62.
If you do good, you must do it only for God. For this reason you must pay no attention to the ingratitude of people. Expect a reward not here, but from the Lord in heaven. If you expect it here, it will be in vain and you will endure deprivation.
St. Ambrose of Optina
Τά παιδιά καί οἱ ἅγιοι ἀφοσιώνονται σέ Σένα Κύριε. Οἱ ἄλλοι ἐπαναστατοῦν ἐναντίον Σου. Τά παιδιά καί οἱ ἅγιοι εἶναι ἡ διαχωριστική γραμμή ἀνάμεσα στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν (ἡ φωτεινή ὕπαρξη) καί στό σκόταδι τῆς ἀνυπαρξίας (Ματθ. 18. 2-5).
Οἱ φύλακες τῶν παιδιῶν ὀνομάζουν τούς ἑαυτούς των, γονεῖς καί ἐγκαταλείπουν τά παιδιά Σου στό χάος.
Οἱ φύλακες παρουσιάζονται ὡς γονεῖς καί γι᾽ αὐτό καθοδηγοῦν τά παιδιά Σου σάν νά εἶναι προσωπική τους ἰδιοκτησία. Ἀκριβῶς γι᾽ αὐτό παρεκτρέπονται καί διασποῦν τό ρόλο τους.
Τά παιδιά πού ἐσεῖς οἱ φύλακες ἔχετε ἀπαγάγει ἀνήκουν σέ κάποιον ἄλλον καί σεῖς εὐθύνεστε γιά κλοπή καί ληστεία.
Δέν σᾶς ἀνήκει οὔτε ἡ δική σας ζωή, οὔτε ἡ ζωή τῶν παδιῶν σας γιά τήν ὁποία ἐσεῖς ἔχετε μόνο τό ρόλο τοῦ ἀγωγοῦ. Ὅλα ἀνήκουν σέ κάποιον ἄλλον, ἐκτός ἀπό τήν ἐσωτερική κακία σας καί τήν ἀδυναμία πού εἶναι μόνο δική σας. Γιά ὅτι ἄλλο κατέχετε θά θεωρηθεῖτε ὑπεύθυνοι κλοπῆς. Δηλαδή εὐθύνεστε γιά ληστεία γιατί οἰκειοποιηθήκατε αὐτά πού στήν οὐσία δέν εἶναι δικά σας ἀλλά ἀνήκουν σέ κάποιον ἄλλον. Θά εὐθύνεστε γιά ληστεία ἐπειδή ἔχετε ἀκρωτηριάσει ἐκεῖνα πού ἀνήκουν σέ ἄλλον.
Πάνω στή γῆ, ὑπάρχουν μόνο φύλακες, ὄχι δημιουργοί. Φύλακες τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, καί αὐτό εἶναι μέγιστη τιμή.
Ὁ Θεός σᾶς ἔχει ἐμπιστευτεῖ τήν προστασία, τήν κηδεμονία τοῦ πολυτιμότερου θησαυροῦ Του.
Καί αὐτό εἶναι ἀνυπολόγιστη τιμή.
Ἐκεῖνος πού δέν ἔχει γεννηθεῖ καί ἑπομένως δέν τοῦ ἔχουν ἐμπιστευθεῖ τήν προστασία κανενός θά εἶναι ποιό εὐλογημένος ἀπό σένα, ἄν ἡ κηδεμονία πού ἀσκεῖς εἶναι βδελυγμία καί ἀπονέκρωση τῶν ψυχῶν (Ματθ. 18. 6).
Γιατί ἄλλο νά χαίρεστε πού ἔχετε παιδιά παρά μόνο γιά νά ἀγρυπνεῖτε γι᾽ αὐτά καί νά τά φυλάγετε σάν νά εἶναι ἄγγελοι, ἀπό τόν οὐρανό; Γιατί νά λυπᾶστε γι᾽ αὐτά ὅταν φεύγουν νωρίς καί πετοῦν μέ τούς ἀγγέλους στόν παράδεισο; Ἀπολαμβάνετε ἤ στεναχωρεῖστε γιά κάτι πού ἀνήκει σέ ἄλλον.
Μή φροντίζετε μόνο νά διατηρεῖτε τό σῶμα τῶν παιδιῶν σας ἀσφαλές γιατί ἀκόμα καί οἱ ἀλεποῦδες τό ἴδιο κάνουν γιά τά μικρά τους. Ἀλλά βασικά ἐνδιαφερθεῖτε γιά τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ στή ζωή τῶν παιδιῶν σας. Ἐάν ἐσεῖς ἐνδιαφέρεστε γιά τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ, Ἐκεῖνος θά φρόντισει γιά ὅλα τά ὑπόλοιπα. Καί ὅ,τι ἐσεῖς συσσωρεύετε μέ πόνο καί κόπο γιά τά παιδιά σας Ἐκεῖνος τούς τά παρέχει ἄνετα καί ταχύτητα. (Ματθ 6: 33).
Μή διώχνετε τό Θεό ἀπό τά παιδιά σας, γιατί θά τούς στερήσετε τήν εἰρήνη, τήν εὐτυχία, τήν ὑγεία καί τήν εὐημερία τους.
Σέ ἀνθρώπους πού ἔχουν ἐγκαταλείψει τό Θεό, καί ὁλόκληρο τόν κόσμο νά τούς ἀφήσετε, εἶναι σάν νά τόν ἀφήνετε σέ πεινασμένους πού θά τόν καταβροχθίσουν ὁλόκληρο καί ἀκόμη θά πεινοῦν καί θά πεθάνουν ἀπό τήν πεῖνα.
Πολλές φορές κάνετε τό πᾶν γιά νά ἐξασφαλίσετε ἕνα κομμάτι ψωμί γιά τά παιδιά σας ἀλλά ἀδιαφορεῖτε τελείως ἔστω καί γιά τήν παραμικρή ποσότητα τροφῆς τῆς ψυχῆς καί τῆς συνειδήσεώς τους. Μόνο μ᾽ αὐτή τήν τροφή ἐξασφαλίζετε ἀπόλυτα τό μέλλον τῶν παιδιῶν σας καί ἐσεῖς ἐλκύετε τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Βασιλιάς Θεός ἐμπιστεύετε τά παιδιά Του στήν κηδεμονία σας. Θά ἀνταμείψει δέ βασιλικά ἐκείνους πού ἀληθινά προστατεύουν τήν «πριγκιπική γενιά» καί δέν σβύνουν μέ τόν τρόπο τους τό Ὄνομα τοῦ Πατέρα ἀπό τή μνήμη τῶν παιδιῶν Του.
Μέσω τῶν παιδιῶν Του ὁ Βασιλιάς παρακολουθεῖ ἐσᾶς πού τά φροντίζετε καί περιμένει τήν ἀνταπόκρισή σας. Ἄν ἡ ἀπάντησή σας εἶναι «νεκρή» αὐτό θά σημαίνει ὅτι φροντίζετε....πτώματα!.
Τά παιδιά – πολύτιμες ὕπαρξεις γιά τό Θεό – μαζί μέ τούς ἁγίους εἶναι στραμένα ἀπόλυτα καί εἰλικρινά πρός τό Θεό... Τά παιδιά καί οἱ ἅγιοι θά κρίνουν τόν κόσμο.
Ἐμεῖς οἱ ἄλλοι εἴμαστε ἐπαναστάτες....
Πρόσεχε, ψυχή μου, πρόσεχε καί μήν κάνεις λάθη.
Ας μη γίνουμε ,αδελφοί, κακοί διαχειριστές των αγαθών που μας δόθηκαν. Ας μην κοπιάζουμε για να θησαυρίζουμε και ν’ αποταμιεύσουμε, ενώ άλλοι υποφέρουν από την πείνα. Ας μιμηθούμε τον ανώτατο και κορυφαίο νόμο του Θεού, που στέλνει τη βροχή σε δικαίους και αδίκους και ανατέλλει τον ήλιο επίσης για όλους. Αυτός έκανε τη γη ευρύχωρη για όλα τα χερσαία ζώα, δημιούργησε πηγές , ποτάμια, δάση, αέρα για τα φτερωτά και νερά για τα υδρόβια, και έδωσε σ’ όλα τα όντα άφθονα τα απαραίτητα για τη ζωή τους στοιχεία, χωρίς να τα περιορίζει καμιά εξουσία, χωρίς να τα καθορίζει κανένας γραπτός νόμος, χωρίς να τα εμποδίζουν σύνορα. Και αυτά τα στοιχεία τα παρέδωσε κοινά και πλούσια, χωρίς διάκριση ή περικοπή, τιμώντας την ομοιότητα της φύσεως με την ισότητα της δωρεάς και δείχνοντας τον πλούτο της αγαθότητός Του.
Οι άνθρωποι όμως, αφότου έβγαλαν από τη γη το χρυσάφι, το ασήμι και τα πολύτιμα πετράδια και αφότου έφτιαξαν ρούχα μαλακά και περιττά και αφότου απέκτησαν άλλα παρόμοια πράγματα, που αποτελούν αιτίες πολέμων και επαναστάσεων και τυραννικών καθεστώτων, κυριεύθηκαν από παράλογη υπεροψία. Έτσι, δεν δείχνουν ευσπλαχνία στους δυστυχισμένους συνανθρώπους τους και δεν θέλουν ούτε με τα περίσσια τους να δώσουν στους άλλους τα αναγκαία. Τι βαναυσότητα! Τι σκληρότητα! Δεν σκέφτονται ,αν όχι τίποτ’ άλλο πως η φτώχεια και ο πλούτος , η ελευθερία και η δουλεία και τ’ άλλα παρόμοια εμφανίστηκαν στο ανθρώπινο γένος μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, σαν αρρώστιες που εκδηλώνονται μαζί με την κακία και που είναι δικές της επινοήσεις.
Αρχικά όμως δεν έγιναν έτσι τα πράγματα, λέει η Γραφή∙ αλλά Εκείνος που έπλασε εξαρχής τον άνθρωπο τον άφησε ελεύθερο , αυτεξούσιο- συγκρατημένο μόνο από το νόμο της εντολής-και πλούσιο μέσα στον παράδεισο της τρυφής. Αυτή την ελευθερία και αυτόν τον πλούτο θέλησε να χαρίσει- και χάρισε- ο Θεός μέσω του πρώτου ανθρώπου, και στο υπόλοιπο ανθρώπινο γένος. Ελευθερία και πλούτος ήταν μόνο η τήρηση της εντολής. Φτώχεια αληθινή και δουλεία ήταν η παράβασή της.
Μετά την παράβαση λοιπόν εμφανίστηκαν οι φθόνοι και οι φιλονικίες και η τυραννία του διαβόλου, που παρασύρει πάντα με τη λαιμαργία της ηδονής και ξεσηκώνει τους πιο τολμηρούς ενάντια στους πιο αδύνατους. Μετά την παράβαση , το ανθρώπινο γένος χωρίστηκε σε διάφορες φυλές με διάφορα ονόματα και η πλεονεξία κατακερμάτισε την ευγένεια της φύσεως, αφού πήρε και τον νόμο βοηθό της.
Εσύ όμως να κοιτάς την αρχική ενότητα και ισότητα, όχι την τελική διαίρεση∙ όχι τον νόμο που επικράτησε , αλλά τον νόμο του Δημιουργού. Βοήθησε, όσο μπορείς, τη φύση, τίμησε την πρότερη ελευθερία, δείξε σεβασμό στον εαυτό σου, συγκάλυψε την ατιμία του γένους σου, παραστάσου στην αρρώστια, σύντρεξε στην ανάγκη.
Να παρηγορεί ο γερός τον άρρωστο, ο πλούσιος τον φτωχό, ο όρθιος τον πεσμένο, ο χαρούμενος τον λυπημένο, ο ευτυχισμένος τον δυστυχισμένο.
Δώσε κάτι στο Θεό ως δώρο ευχαριστήριο, για το ότι είσαι ένας απ’ αυτούς που μπορούν να ευεργετούν και όχι απ’ αυτούς που έχουν ανάγκη να ευεργετούνται , για το ότι δεν περιμένεις εσύ βοήθεια από τα χέρια άλλων, αλλ’ από τα δικά σου χέρια περιμένουν άλλοι βοήθεια.
Πλούτισε όχι μόνο σε περιουσία , μα και σε ευσέβεια, όχι μόνο σε χρυσάφι, μα και σε αρετή, ή καλύτερα, μόνο σε αρετή.
Γίνε πιο τίμιος από τον πλησίον με την επίδειξη περισσότερης καλοσύνης. Γίνε Θεός για τον δυστυχισμένο με τη μίμηση της ευσπλαχνίας του Θεού.
("Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης"): Ὁ π. Αὐγουστῖνος ἔλεγε: «ΑΓΑΠΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΤΗ». Ὁποιος δὲν λέει τὴν ἀλήθεια σ᾽αὐτόν ποὺ ἀμαρτάνει καὶ τὸν κολακεύει, εἶναι ἀπατεῶνας καὶ δὲν τὸν ἀγαπᾶ.
Τὸ κήρυγμα τοῦ ἀγίου Ἰωαννου τοῦ βαπτιστοῦ εἶναι ἐπίκαιρο ὅσο ποτέ. Τὰ «οὐκ ἔξεστί σοι», ποὺ απηύθυνε ὁ Ἰωάννης ὁ Βαπτιστὴς στὸν βασιλια τὸν Ἠρώδη γιὰ τὸν παράνομο γάμο θὰ ἔπρεπε νὰ τὰ ἀπευθύνουν ὅλοι οἱ ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι στοὺς 194 βουλευτας που τὶς παραμονὲς τῶν Χριστουγέννων ψήφισαν ὄχι ἁπλῶς ἕναν παράνομο γάμο, ἀλλὰ ἕναν ἀφύσικο καὶ Σοδομίτικο γάμο, γιὰ νὰ μετατρέψουν τὴν Ἑλλάδα σὲ Σόδομα καὶ Γόμορα!
Καὶ οἱ ἐπίσκοποι οἱ ὀρθόδοξοι, ποὺ τιμοῦν τὸν ἁγιο Ἰωάννη καὶ ξέρουν τὸ κήρυγμά του, τί ἔκαναν; Τὸν ἀπέρριψαν, ὡς ἄνθρωπο τῶν ἄκρων! Πέντε-δέκα διαμαρτυρήθηκαν καὶ ὄλοι οἱ ἄλλοι κρύφθηκαν πίσω ἀπὸ τὴν ἐντολή τῆς ἀγάπης! Σ᾽αὐτοὺς τοὺς δειλούς, ἰσως καὶ ἄπιστους μητροπολίτας, ποὺ ἀπορρίπτουν τὸ κήρυγμα τοῦ Ἰωάννου ἀπηύθυνε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μας «Τὰ «οὐαὶ ὑμῖν γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί». Καὶ ἄν δὲν τοὺς ἀρέσει τὰ «οὐκ ἔξεστι σοι» τοῦ Ἰωάννου ἄς ἀκούσουν τὰ «οὐαι» ἀπὸ τὸ Χριστό. Καὶ ὁ Χριστός εἶναι τῶν ἄκρων βλάσφημοι καὶ ἀναίσθητοι μητροπολίται ποὺ εἶστε ἕτοιμοι καὶ τὸν Ἀντίχριστο νὰ προσκυνήσετε;
Ξέρουν οἱ ἀθεόφοβοι πολιτικοί ποιοι μητροπολίτες εἶναι 100% δικοί τους. Ξέρουν ποιούς προώθησε τὸ μασονικό σύστημα καὶ σ᾽αὐτοὺς ποντάρουν, γιὰ νὰ διαλύσουν τὸν ὀρθὀδοξο χριστιανικὸ κόσμο. (Ἔκαναν, ὅπως λέει σὲ κήρυγμα του ὁ ἀγωνιστής ἱεράρχης τῆς Φλώρινας π. Αὐγουστῖνος τοῦμπα στὴν μασονική στοά για νὰ ἀρπάξουν μίτρα καὶ πατερίτσα καὶ τώρα ὑπηρετοῦν πιστά τὶς σκοτεινὲς δυνάμεις!
Πῶς ἀλλιῶς μποροῦμε νὰ ἐξηγἠσουμε τὴν προτίμηση τοῦ Τσίπρα καὶ τοῦ Παυλόπουλου, νὰ γιορτάσουν Θεοφάνεια στὴν δεξαμενή τοῦ Κολωνακίου, μὲ τὸν ἐπίσκοπο τῶν Θερμοπυλῶν καὶ ὄχι στὸν Πειραιᾶ; Δεύτερή τους ἐπιλογή ἦταν ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἰερώνυμος!!!
Καὶ ὁ μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ἀνθιμος, γιὰ νὰ κάνει τὸν καλό στοὺς ἀθέους, εἶπε: «Όλοι εἶναι δεκτοί στην Εκκλησία». Ὄχι κύριε, οἱ ἄπιστοι, οἱ ἀθεοι, οἱ αἰρετικοί καὶ ὅσοι θέλουν νὰ μετατρέψουν τὴν Ἑλλάδα σὲ Σόδομα καὶ Γόμορα δεν ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ τὴν ἀγάπη σας καὶ δὲν ἔχουν θέσι στὴν Ἐκκλησία. Ἀν ἔχετε μεγάλη καρδιά, καὶ θέλετε νὰ δεῖξτε τὴν ἀγάπη σας, δεῖξτέ την πρῶτα στοὺς ἱερεῖς σας που διώκετε, ἐπειδὴ λένε κάποιες ἀλήθειες).
Σύναξις Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ
7 Ἰανουαρίου
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου
«ΟΥΚ ΕΞΕΣΤΙ ΣΟΙ» (Μαρκ. 6,18)
Οταν, ἀγαπητοί μου, στὴν ὄχθη τοῦ Ἰορδάνου ἀκούστηκε ἡ φωνὴ τοῦ ἀσκητοῦ, τὸ κήρυγμα τῆς μετανοίας, στὴν ἐξουσία ἦταν ἐγκληματίες. Διοικητὴς τῆς Γαλιλαίας καὶ Περαίας, τετράρχης βασιλιᾶς, ἦταν ὁ Ἡρῴδης ὁ Ἀντίπας.
Ὁ Ἡρῴδης εἶχε βαρειὰ κληρονομικότητα. Τὸ γενεαλογικό του δέντρο ἦταν σάπιο ἀπ᾽ τὴ ῥίζα. Ἀνῆκε σὲ ἔκφυλη οἰκογένεια. Γυιὸς τοῦ «μεγάλου» ἐκείνου Ἡρῴδη, ποὺ ἔσφαξε τὰ νήπια τῆς Βηθλεέμ, ἦταν ἕνα κρᾶμα ῾Ρωμαίου, Ἀσιάτου καὶ Ἕλληνος, ἕνα μεῖγμα κακίας, ἀρχομανίας, πλεονεξίας καὶ σαρκολατρίας. Θηρίο μᾶλλον παρὰ ἄνθρωπος, θηρίο ὅμως μὲ στέμμα! Γιὰ τὴν πραγματοποίησι τῶν σκοπῶν του, ἐκινεῖτο μὲ πανουργία, προσποιούμενος φιλία μὲ ὅλους. Ἐκάλυπτε τὰ καταχθόνια σχέδιά του μὲ ἕνα ψεύτικο ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ λαό, ἔχτιζε κτήρια καὶ πόλεις, ἔδινε μεγαλοπρέπεια στὴν αὐλή του, θάμπωνε τοὺς πολλούς.
Ὁ καρδιογνώστης Κύριος ὅμως ἀπεκάλυψε τὰ βάθη του· γιὰ νὰ μᾶς δώσῃ παραστατικὴ εἰκόνα τῆς κακίας του, εἶπε γι᾽ αὐτόν· «Εἴπατε τῇ ἀλώπεκι ταύτη…», πέστε σ᾽ αὐτὴ τὴν ἀλεποῦ (Λουκ. 13,32). Ἡ ἀλεποῦ ἦταν τὸ κατάλληλο οἰκόσημο τῆς βασιλείας τοῦ Ἡρῴδου.
Ἀλλὰ ἡ βασιλικὴ αὐτὴ ἀλεποῦ, παρ᾿ ὅλη τὴν πανουργία της, πιάστηκε σὲ φοβερὴ παγίδα. Παγίδα γιὰ τὸν Ἡρῴδη ἔγινε μία γυναίκα, ἡ περιβόητη Ἡρῳδιάδα. Αὐτὴ ἦταν ἡ νόμιμη σύζυγος τοῦ Φιλίππου, τοῦ ἀδελφοῦ του, κατώρθωσε ὅμως νὰ μπλέξῃ σὲ αἰσχρὸ ἔρωτα αὐτόν, τὸν κουνιάδο της καὶ βασιλιᾶ· κι αὐτὸς ἐξ αἰτίας της ἔδιωξε ἀπὸ τὰ ἀνάκτορα τὴ νόμιμη σύζυγό του, τὴν κόρη τοῦ Ἀρέθα ἡγεμόνα τῆς Ἀραβίας, καὶ πῆρε τὴν Ἡρῳδιάδα. Ἔτσι μία μοιχαλίδα ἀνακηρύχθηκε βασίλισσα. Βασίλισσα τίνος; Ἑνὸς λαοῦ θεοκρατικοῦ. Δὲν ὑπῆρχε χειρότερο παράδειγμα γιὰ τὶς γυναῖκες τοῦ Ἰσραήλ, μεγαλύτερη πρόκλησι γιὰ τὸ λαὸ ποὺ εἶχε λάβει στὸ Σινὰ ὡς αἰώνιο κώδικα τῆς ζωῆς του τὶς πλάκες τοῦ Δεκαλόγου. Κ᾽ ἐρχόταν τώρα μιὰ γυναίκα νὰ ποδοπατήσῃ δημοσίως τὸν ἠθικὸ νόμο, νὰ θρυμματίσῃ τὶς πλάκες. Καὶ μόνο αὐτό; Ἡ μοιχαλίδα, ποὺ κατὰ τὸ Νόμο θά ᾽πρεπε νὰ ὁδηγηθῇ ἔξω ἀπ᾽ τὴν πόλι καὶ νὰ λιθοβοληθῇ, ἔφτασε νὰ τιμᾶται τώρα καὶ νὰ δοξάζεται ὡς βασίλισσα. Ὁ Ἡρῴδης διατάζει· Λαέ, προσκύνησε τὴ μοιχαλίδα ὡς βασίλισσα!
* * *
Τὸ σκάνδαλο ἦταν τεράστιο. Ὁ λαὸς τὸ ἔβλεπε, τὸ συζητοῦσε κρυφά, ἀλλὰ δημοσίως δὲν εἶχε τὴ δύναμι νὰ τὸ ἀποδοκιμάσῃ. Παντοῦ ὑπῆρχαν κατάσκοποι τῶν ἀνακτόρων. Νὰ βρίσῃ κανεὶς τὴν Ἡρῳδιάδα; θά ᾽πρεπε νὰ ἐξαφανιστῇ ἀμέσως ἀπ᾽ τὸ πρόσωπο τῆς γῆς.
Ὑπὸ τὴν πολιτικὴ δικαιοδοσία ὅμως τοῦ Ἡρῴδη ζοῦσαν καὶ λευΐτες, ἱερεῖς, ἀρχιερεῖς, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι, ἑρμηνευταὶ τοῦ νόμου καὶ αὐστηροὶ ἐπιτιμηταὶ τῶν ἁμαρτημάτων τοῦ λαοῦ. Αὐτοὶ ὅλοι, ἂν μάθαιναν, ὅτι κάπου μιὰ φτωχὴ κόρη παρεξέκλινε ἠθικά, ἀμέσως θὰ διαμαρτύρονταν, θὰ μαδοῦσαν τὶς τρίχες τους, θὰ διαρρήγνυαν τὰ ἱμάτιά τους, θὰ μάζευαν τὸ λαὸ καὶ μὲ πύρινα λόγια θὰ τὸν προέτρεπαν νὰ καταδικάσῃ ἀλύπητα τὴν ἀποστάτιδα. Ἀλλ᾿ ὦ θρησκευτικοὶ ἡγέτες τοῦ Ἰσραήλ, νά τώρα ὄχι μιὰ ἄσημη γυναίκα μὰ ἡ βασίλισσα τί κάνει μπροστὰ σὲ ὅλους! Δὲν θὰ φωνάξετε τώρα, δὲν θὰ διαμαρτυρηθῆτε;
Νὰ διαμαρτυρηθοῦν; Τί λέτε; εἶστε στὰ καλά σας; νὰ χάσουν οἱ ἄνθρωποι τὴν εὔνοια τῶν ἰσχυρῶν, νὰ πέσουν στὴ δυσμένεια τῶν ἀνακτόρων; Αὐτὰ δὲν γίνονται. Ἔχουν ἄλλα σοβαρώτερα θέματα οἱ ἅγιοι πατέρες τοῦ Ἰσραήλ. Γιὰ τὸν Ἡρῴδη καὶ τὴν Ἡρῳδιάδα θὰ εὕρισκαν λόγους νὰ συσκιάσουν τὸ ἁμάρτημα. «Μὴν κατηγορεῖτε τοὺς βασιλιᾶδες μας», θὰ ἔλεγαν· «εἶνε καλοί. Νά τὰ ἔργα τους, τὰ κτήρια ποὺ κτίζουν. Καὶ πόσα ἄλλα θὰ κάνουν ἀκόμη. Μὴν τοὺς πικραίνουμε λοιπόν…».
Δυστυχῶς σὲ ἐποχὲς κοινωνικῆς ἐκλύσεως ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ταχθῆ γιὰ τὴν περιφρούρησι τῶν ἀξιῶν μεταχειρίζονται ἠπιότητα, εὐγένεια, κολακεία, γιὰ νὰ καλύψουν τὴ σκανδαλώδη ζωὴ τῶν μεγάλων. Αὐτὴ εἶνε ἡ συνηθισμένη τακτικὴ τῶν θρησκευτικῶν ἡγετῶν. Ἡ ἱστορία διηγεῖται ὅτι, ὅταν ὁ βασιλιᾶς τῆς Περσίας Καμβύσης, καταπατώντας τοὺς νόμους, ἀποφάσισε νὰ πάρῃ ὡς σύζυγο τήν… ἀδερφή του καὶ ζήτησε τὴ γνώμη τῶν νομομαθῶν, αὐτοὶ μετὰ ἀπὸ σοβαρὴ (!) μελέτη ἀπήντησαν, ὅτι «τὸ θέλημα τοῦ βασιλιᾶ ἐπέχει θέσι νόμου» καὶ ἄρα μπορεῖ ὁ βασιλιᾶς νὰ συζευχθῇ ἐπισήμως τὴν ἀδερφή του! Καὶ ὄχι μόνο στὴν ἀρχαιότητα· καὶ σήμερα ἐπαναλαμβάνονται τὰ ἴδια. Πρὶν ἀπὸ χρόνια οἱ ἐφημερίδες, περιγράφοντας τὴ ζωὴ τοῦ ἐκθρονισθέντος βασιλιᾶ τῆς Αἰγύπτου Φαρούκ, ἔγραψαν ὅτι αὐτός, θέλοντας νὰ διώξῃ τὴ νόμιμη σύζυγό του, ἀξίωσε ἀπὸ τὸ συμβούλιο τῶν οὐλεμάδων καὶ ἔλαβε μέσα σὲ τρεῖς ὧρες τὸ διαζύγιό του! Τελεία ὑποχώρησι τῆς θρησκευτικῆς ἀρχῆς στὴν παράνομη θέλησι τοῦ βασιλιᾶ. Ἀλλὰ γιατί νὰ πᾶμε στὴν Αἴγυπτο καὶ τὴν Περσία; Μήπως καὶ στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δὲν ὑπάρχουν μελανὲς σελίδες, περιπτώσεις ποὺ ἡ διοικοῦσα ἐκκλησία ὑπέκυψε σὲ παράνομες καὶ ἀντικανονικὲς θελήσεις ἰσχυρῶν καὶ παρὰ τὸ νόμο τοῦ Κυρίου ἐξέδωσε διαζύγια καὶ εὐλόγησε γάμους;
Τί λοιπὸν τὸ παράδοξο, ἂν καὶ οἱ τότε θρησκευτικοὶ ἀρχηγοὶ τοῦ Ἰσραὴλ ἀκολουθοῦσαν τέτοια τακτική; Οἱ μισθωτοὶ ποιμένες σιωποῦν.
* * *
Ὁ προφήτης ὅμως τολμᾷ. Ὅταν στὴν αὐλὴ τοῦ Ἡρῴδη ξέσπασε τὸ σκάνδαλο, ἦταν στὴν ἀκμὴ τῆς δράσεώς του ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος. Ἔφτασε στ᾽ αὐτιά του ἡ εἴδησι καὶ ταράχθηκε. Τί ἔπρεπε νὰ κάνῃ; νὰ σιγήσῃ ἢ νὰ ἐλέγξῃ;
Ἂν ἤθελε τὴν ἡσυχία του, θὰ μποροῦσε νὰ σιωπήσῃ καὶ δικαιολογούμενος νὰ πῇ στὸν ἑαυτό του· «Ἰωάννη, τόσος κόσμος συρρέει, γεμίζουν οἱ ὄχθες τοῦ Ἰορδάνου· ἕνας λαὸς ἀκούει τὴ διδασκαλία, ἐξομολογεῖται, μετανοεῖ· ἀλλὰ καὶ ἕνας κύκλος μαθητῶν ἔχει σχηματισθῆ γύρω σου. Ἂν τώρα ἐλέγξῃς τὴ βασιλικὴ παρανομία, θὰ συλληφθῇς, τὸ κήρυγμα θὰ διακοπῇ, ὁ κύκλος τῶν μαθητῶν θὰ διαλυθῇ, τὸ ἔργο σου θὰ κινδυνεύσῃ. Κι αὐτὰ γιὰ ἕναν ἔλεγχο! Δὲν εἶνε λοιπὸν προτιμότερο νὰ παραβλέψῃς τὸ σκάνδαλο καὶ νὰ σιγήσῃς;».
Ἂν ἦταν ἄλλος στὴ θέσι του, ἕνας ἀπὸ τοὺς συγχρόνους κηρύκες, θὰ μποροῦσε ὄχι μόνο αὐτὰ νὰ σκεφτῇ, ἀλλὰ καὶ νὰ προχωρήσῃ σὲ περισσότερο «συνετὲς» ἐνέργειες· θὰ μποροῦσε, ἂς ποῦμε, νὰ πλησιάσῃ τὰ ἀνάκτορα καὶ ἐκμεταλλευόμενος τὴν ἐκτίμησι ποὺ ἔτρεφε γι᾽ αὐτὸν ὁ Ἡρῴδης, νὰ ἐπιβληθῇ στοὺς κύκλους τῆς αὐλῆς, νὰ ἐπηρεάζῃ ἀπὸ τὰ παρασκήνια, νὰ θεωρῆται ἕνας ἀπὸ τοὺς δυναμικοὺς ἄνδρες τῆς ἐποχῆς, θρησκευτικὸς καὶ πολιτικὸς παράγων. Καί, φίλος πλέον τῶν ἀνακτόρων, θὰ εἶχε στὴ διάθεσί του ὅλα τὰ μέσα· ἀρκεῖ νὰ μὴν ἤλεγχε τὸν βασιλέα.
Ἀλλὰ ὁ Βαπτιστὴς δὲν νικήθηκε ἀπὸ τέτοιους πειρασμούς. Δὲν ἔμοιαζε καθόλου μὲ κάποιους σημερινούς, ποὺ χάριν τοῦ ἔργου τους (ποιοῦ ἔργου;) ἀντιπαρέρχονται βοῶντα καὶ κράζοντα σκάνδαλα ἀρχόντων, βάζουν στὸ στόμα φίμωτρο καὶ δικαιολογούμενοι λένε αὐτάρεσκα· «Ἐμεῖς εἴμαστε τοῦ ἐποικοδομητικοῦ κηρύγματος». Ὁ Ἰωάννης δὲν προτίμησε τὴ σιγὴ καὶ συγκάλυψι. Δὲν ἦταν ἄνθρωπος τῶν ἑλιγμῶν καὶ συμβιβασμῶν. Ὄχι. Βάδισε μὲ εὐθύτητα. Μόλις ξέσπασε τὸ σκάνδαλο, γοργὸς σὰν ἀετός, ἀνέβηκε στὰ ἀνάκτορα καὶ ἔρριξε τὸν κεραυνό. Κεραυνὸς ἦταν οἱ λίγες ἐκεῖνες λέξεις ποὺ εἶπε στὸν Ἡρῴδη· «Οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου» (Μᾶρκ. 6,18).
* * *
Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα τοῦ ἐλέγχου; θὰ ρωτήσουν οἱ «ρεαλισταὶ» θεολόγοι καὶ ἱεροκήρυκες. Εἰσακούστηκε ἡ φωνὴ τῆς διαμαρτυρίας, ἔπαυσε τὸ σκάνδαλο; διώχθηκε ἡ μοιχαλίδα;
Οἱ «συνετοὶ» προφασίζονται. Ἀλλά, κύριοι, ὁ Ἰωάννης δὲν ἐξήρτησε ποτὲ τὴν ἐκτέλεσι τοῦ καθήκοντός του ἀπὸ τ᾽ ἀποτελέσματα, ὅπως ἐσεῖς. Δὲν ἦταν «ἔμπορος» τοῦ θείου θελήματος. Ἔπρεπε νὰ δώσῃ τὴ μαρτυρία τῆς ἀληθείας. Τὰ ἀπὸ ᾽κεῖ καὶ πέρα ἀνήκουν στὸ Θεό.
Καὶ ἡ ἱστορία μαρτυρεῖ, ὅτι τὸ σύντομο ἐκεῖνο κήρυγμα, ποὺ τοῦ στοίχισε αὐτὴ τὴ ζωή, ἔγινε ἡ πηγὴ ἀπείρων εὐλογιῶν γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Τὰ κηρύγματα τῶν ῥαββίνων καὶ τῶν ποικιλωνύμων σχολῶν των μὲ τὶς ἐξονυχιστικὲς καὶ ἀνιαρὲς ἑρμηνεῖες τοῦ νόμου, λησμονήθηκαν. Ἀλλὰ τὸ «Οὐκ ἔξεστί σοι, βασιλεῦ…» καὶ μετὰ εἴκοσι αἰῶνες ἐξακολουθεῖ νὰ συγκινῇ. Πάλλει ἀπὸ ζωή. Μεταδίδει ζωή. Φωτίζει μὲ ἀνταύγεια τὴν ὁδὸ τῶν μαρτύρων τῆς ἀληθείας. Ἀπὸ αὐτὸ ἀντλοῦν παρηγορία καὶ δύναμι οἱ πιστοὶ στρατιῶτες τοῦ Κυρίου, ποὺ καλοῦνται νὰ δώσουν καὶ τὴ δική τους μαρτυρία, σὲ μία γενεὰ ἄπιστη καὶ διεστραμμένη, ἕτοιμοι νὰ ἐπαναλάβουν σὲ κάθε παρόμοια περίπτωσι τὴ φωνὴ τοῦ ἐλέγχου, τὴν ἀθάνατη φωνὴ τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ· «Οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου».
(†) ἐπίσκοπος ΑὐγουστῖνοςἌρθρο στὴν καθαρεύουσα ἀναδημοσιευθὲν στὸ περιοδικὸ «Σταυρὸς» τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1983
Το Αντίδωρον είναι ευλογημένος άρτος που βγαίνει από τα πρόσφορα που προσεκόμισαν και προσέφεραν οι πιστοί, προκειμένου να τελεσθεί η Θεία Λειτουργία (γι’ αυτό και ονομασία πρόσφορο, από το ρήμα προσφέρω).
Κατά την ώρα που γίνεται η ακολουθία της προσκομιδής προσφέρονται άρτοι (πρόσφορα), συνήθως τρία ή πέντε για να εξαχθούν οι μερίδες των εννέα ταγμάτων.
Πρώτα εξάγεται ο αμνός που συμβολίζει και τυποί το σώμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Δεύτερον εξάγεται η τριγωνική μερίδα της Θεοτόκου.
Τρίτον εξάγονται οι μερίδες των εννέα ταγμάτων, δηλαδή πάντων και πασών των αγίων της Εκκλησίας (πρόκειται για εννέα τριγωνικές μερίδες).
Τέταρτον εξάγεται η μερίδα υπέρ του οικείου επισκόπου (Πατριάρχου, Αρχιεπισκόπου, Μητροπολίτου για τα δεδομένα της Ελλάδας) και πέμπτον εξάγονται οι μερίδες των ζώντων και κεκοιμημένων, της θριαμβεύουσας και της στρατευμένης Εκκλησίας (πρόκειται για μαργαρίτες, μικρά δηλ. ψίχουλα).
Τα υπόλοιπα των άρτων (προσφόρων) που προσκομίζονται στην Πρόθεση είναι αυτά που ονομάζουμε Αντίδωρα.
Το μέγεθος των Αντιδώρων κατά τη Θεία Λειτουργία δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα μεγάλο, αλλά τέτοιο που να επαρκεί ώστε να διανέμεται σε όσους δεν μετέλαβαν των αχράντων Μυστηρίων, οι οποίοι, σύμφωνα με τον άγιο Συμεών Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, «πάντες εκείνου (ενν. του Σώματος και Αίματος Χριστού, δηλ. του Δώρου) ικανοί μεταχείν τούτο (δηλ. το αντίδωρον) δίδονται αντ’ εκείνου» (Συμεών Θεσ/νίκης, P.G. 155, 301D), που είναι και το κύριο Δώρον της Εκκλησίας.
Η μετοχή στον αγιασμό του Θεού έρχεται σε κάθε πιστό άνθρωπο μέσα από τα αισθητά και ορώμενα πράγματα.
Ο άνθρωπος ανάγεται στα Θεϊκά μέσα από τα αισθητά. Για τον λόγο αυτό και το Αντίδωρο που είναι μετοχή αγιασμού Θεού γίνεται με τη μετάληψη αυτού του αισθητού άρτου.
Σχετικά ο άγιος Συμεών Θες/νίκης αναφέρει: «Επεί δε και δι’ αισθητών τινών ως σώμα περικειμένοις τον αγιασμόν έδει λαβείν, δια του αντιδώρου γίνεται» (Συμεών Θεσ/νίκης. P.G. 155, 745D).
Η Εκκλησία ορίζει ο πιστός να λαμβάνει κάθε φορά Δώρο, δηλ. το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Η ίδια δεν επιθυμεί όμως και εκείνοι που δεν είναι προετοιμασμένοι για τη μετοχή του Δώρου, να φεύγουν απ’ αυτήν χωρίς να λαμβάνουν κάτι. Είναι το Αντίδωρον μια πράξη αγάπης και φιλανθρωπίας για όλους εκείνους του αναξίους της μετοχής.
Και μπορεί το Αντίδωρο να μην είναι το ίδιο Σώμα του Χριστού, όμως είναι άρτος «ηγιασμένος» γιατί σφραγίστηκε ολόκληρος (ο άρτος) με τη λόγχη και δέχθηκε από το λειτουργούντα και προσκομίζοντα Ιερέα τα άγια λόγια.
Ο άγιος Συμεών Θεσ/νίκης αναφέρει «’Επεί και ηγιασμένος εστί και ούτος άρτος, σφραγιζόμενός τε τη λόγχη, και ιερά δεχόμενος ρήματα» (Συμεών Θεσ/νίκης P.G. 155, 304Α). Πρόκειται περί «δωρεάς θείας πάροχον» (Συμεών Θεσ/νίκης P.G. 155, 304Α).
Το Αντίδωρο τρώγεται εκείνη την ώρα που λαμβάνεται, όταν ο χριστιανός που το λαμβάνει είναι από το πρωί νηστικός. Πάντως κανένας πιστός δεν πρέπει να αναχωρεί από το ναό μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, χωρίς να λάβει το Αντίδωρον από το χέρι του λειτουργούντος Ιερέως.
Είναι κακή συνήθεια να διανέμεται το Αντίδωρο στο παγκάρι από τους Εκκλησιαστικούς Επιτρόπους που είναι λαϊκοί, είτε να λαμβάνεται δι’ αυτοεξυπηρετήσεως από τους ίδιους τους πιστούς. Λαμβάνοντας μόνος του κανείς το Αντίδωρο στερείται της ευκαιρίας να λάβει την ευλογία του Λειτουργούντος Ιερέως.
Ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας σημειώνει χαρακτηριστικά: «Οι δε (πιστοί) συν ευλαβεία πάση δέχονται (το Αντίδωρον) και καταφιλούν την δεξιάν, ως αν προσφάτως αψαμένην του Παναγίου Σώματος του Σωτήρος Χριστού και τον εκείθεν αγιασμόν και δεξαμένην και μεταδούναι τοις ψαύουσι δυναμένην» (Νικολάου Καβάσιλα, Εις ερμηνείαν της Θείας Λειτουργίας, κεφ. μστ΄).
Επειδή για το πρόσφορο υπάρχει ο συμβολισμός ότι θεωρείται το σώμα της Παναγίας, για αυτό το σχήμα του προσφόρου είναι στρογγυλό, ομοιάζοντας με την κοιλιά της Παναγίας απ’ την οποία εξάγεται ο Χριστός, ομοίως και το Αντίδωρο συμβολίζει το σώμα της Αειπαρθένου Παναγίας.
Ο ιερέας όταν μοιράζει το Αντίδωρο στους πιστούς λέει την ευχή: «Ευλογία Κυρίου και έλεος έλθοι επί σε», σε κάθε χριστιανό που προσέρχεται. Και με την ευχή αυτή προσφέρει μία ακόμη ευλογία, στις άλλες δύο που είναι αυτό τούτο το Αντίδωρο και ο ασπασμός του χεριού του.
Πολλοί πιστοί ζητούν, κατά την στιγμή που λαμβάνουν την προσωπική τους μερίδα Αντιδώρου από τον Ιερέα, να λάβουν και άλλα περισσότερα Αντίδωρα γιατί θέλουν να μεταλαμβάνουν από αυτό όλες τις ημέρες της εβδομάδας που δεν μπορούν να μετέχουν στην Εκκλησία. Καλή και ευλογημένη αυτή η συνήθεια. Όμως το Αντίδωρον είναι αντί της μετοχής των αχράντων Μυστηρίων στη συγκεκριμένη μέρα, χρόνο και τόπο τελέσεως της Θείας Ευχαριστίας. Μαζί με τον εκκλησιασμό έρχεται ή το Δώρο, ή το Αντίδωρον.
Εκτός του εκκλησιασμού ποια η θέση του;
Ακόμη συνηθίζεται από πολλούς Ιερείς, εξαιτίας παλαιοτέρων συνηθειών από προκατόχους Ιερείς, να μοιράζουν μαζί με το Αντίδωρον τα λεγόμενα «Υψώματα».
Το «Ύψωμα», κατ’ ακρίβειαν της λέξεως, είναι ό,τι υψώνεται από τους άρτους στην Αγία Πρόθεση και προσκομίζεται. Η δικαιολογία από μερίδα κληρικών που διανέμουν «Υψώματα» εστιάζεται στο γεγονός ότι αποτελούν «πνευματικά έπαθλα» για όσους εκ των πιστών ενασχολούνται με τα άγια πράγματα της Εκκλησίας. Η διανομή των «Υψωμάτων» διατείνονται μερικοί ότι δημιουργεί άμιλλα πνευματικού χαρακτήρα.
Άλλοι πάλι εκ των πιστών, σε περιόδους νηστείας βαστούν το λεγόμενο «τριήμερο» και δεν τρώνε για τρεις ημέρες τίποτε άλλο παρεκτός του Αντιδώρου κάθε πρωί ή κατά την Θ΄ Ώρα, δηλ. στις 3 μ.μ.
Όλες αυτές είναι ευλογημένες συνήθειες που προέρχονται από την εκτίμηση της σημασίας και της αξίας που έχει ο ευλογημένος αυτός άρτος της προσφοράς. Ο Μέγας Αγιασμός των Θεοφανείων πίνεται πριν από την λήψη του Αντιδώρου.
Ακόμη υπάρχει η ευλαβική συνήθεια μερικών πιστών να ζητούν το ύψωμα της Θείας Λειτουργίας της Μεγάλης Πέμπτης για ευλογία για όλο το χρόνο. Αυτή η πράξη φαίνεται ότι έχει επιδράσει από την εξαγωγή του αμνού της Μεγάλης Πέμπτης για τη Θεία Κοινωνία των ασθενών. Κι αυτή η συνήθεια εντάσσεται στην απλοϊκή ευλάβεια των πιστών.
Τέλος πρέπει να σημειώσουμε και την σημασία της μετ’ ευλαβείας βρώσεως του Αντιδώρου που δείχνει και τον προσωπικό, κατ’ επίγνωση σεβασμό του εσθιόντος «μετά φόβου Θεού».
Στις 6 Ιανουαρίου κλείνει ένα πλουσιότατο σε λατρευτικά δρώμενα, παραδοσιακά έθιμα και μακραίωνες συνήθειες Δωδεκαήμερο, που συνδέεται με κεντρικά στοιχεία του χριστιανικού Ευαγγελίου.
Tην κατά σάρκα γέννηση, την Περιτομή και τη Βάπτιση του Ιησού Χριστού, που είναι βασικοί σταθμοί της Ενανθρώπησης του Θεού στον κόσμο.
Παράλληλα, την 1η του έτους εορτάζεται και η μνήμη του μεγάλου Πατέρα της Εκκλησίας μας, Βασιλείου αρχιεπισκόπου Καισαρείας της Καππαδοκίας. Ο συνδυασμός όλων αυτών των στοιχείων κάνουν το διάστημα αυτό έναν πόλο εορταστικό και λατρευτικό στην καρδιά του χειμώνα, που συμπληρώνεται από τον αντίστοιχο εαρινό, δηλαδή εκείνον των πασχαλίων εορτών. Πώς προέκυψε όμως ιστορικά το εορταστικό αυτό σύμπλεγμα;
1. Η αρχή των Θεοφανείων
Για τις εορτές και τη λατρεία των πρώτων Χριστιανών οι πηγές μας είναι βέβαια τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, κατόπιν οι λεγόμενοι Αποστολικοί Πατέρες, που υπήρξαν μαθητές και “ακουσταί” των Αποστόλων, όπως ο Ιγνάτιος Αντιοχείας, ο Κλήμης Ρώμης και άλλοι, και κατόπιν άλλοι χριστιανοί συγγραφείς του 2ου και 3ου αιώνα, καθώς και κείμενα κανόνων, προτροπών και διδαχών που γράφτηκαν τότε.
Σ’ αυτά ξεχωρίζουμε το Πάσχα και την κυριακάτικη Θ. Λειτουργία, τις καθημερινές προσευχές και το βάπτισμα των νέων Χριστιανών, που γινόταν ομαδικά το Μέγα Σάββατο το βράδυ. Για την περίοδο αυτή, του χειμώνα, η πρώτη μαρτυρία που έχουμε είναι του Κλήμεντος του Αλεξανδρέως στο δεύτερο μισό του 2ου αιώνα (δηλαδή 150-210), που μας πληροφορεί ότι οι οπαδοί του Βασιλείδη (που ήταν της αίρεσης των Γνωστικών) γιόρταζαν την ημέρα “του βαπτίσματος του Κυρίου” με αγρυπνίες και αναγνώσματα, χωρίς όμως να συμφωνούν όλοι για την ημερομηνία – άλλοι την τοποθετούσαν στις 6 κι άλλοι στις 10 Ιανουαρίου.
΄Οπως συμπεραίνουν νεώτεροι ειδικοί, από το διάστημα αυτό, ξεκινώντας ίσως από την Αλεξάνδρεια, μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα σ’ όλη την Ανατολή, την 6η Ιανουαρίου εορταζόταν μια τριπλή εορτή: η γέννηση του Χριστού, η προσκύνηση των μάγων και η βάπτισή Του. Η λέξη “Επιφάνεια” καλύπτει και τις τρεις εορτές, είναι η φανέρωση του Θεού ως βρέφους στους ανθρώπους γενικά και στους Μάγους ειδικά, η φανέρωση της Θεότητας στον Ιορδάνη με τη συμμαρτυρία του Πατρός και του Πνεύματος. Γιατί όμως στις 6 Ιανουαρίου;
Η προέλευση, πιθανότατα, είναι εξωβιβλική: είναι γνωστό, ότι αιγύπτιοι λάτρεις ενός μυστηριακού θρησκεύματος εόρταζαν την εμφάνιση του Χρόνου ή Κρόνου μέσα από τα νερά του Νείλου στις 6 Ιανουαρίου. Αυτή ήταν μια από τις πολλές ειδωλολατρικές “Επιφάνειες”. Είναι φανερό ότι οι Χριστιανοί ξεκίνησαν στην Αίγυπτο να δίνουν τη δική τους απάντηση για το ποια είναι η πραγματική “Επιφάνεια” του Θεού μέσα από τα νερά: αυτή του βαπτιζομένου Ιησού. Με το παράδειγμά Του και την εντολή Του αργότερα για βάπτιση των πιστευόντων όχι μόνο πλέον “εν ύδατι” (όπως στην θρησκευτική πρακτική πολλών ανατολικομεσογειακών θρησκειών, όπου το λιγοστό νερό θεωρείται πάντα θεόσταλτο καθαρτήριο), αλλά και “εν Πνεύματι”, ο Χριστός αναδείκνυε τη μοναδική ιστορική “Επιφάνεια” του Θεού σε μια ιστορία ευθύγραμμη, που δεν επαναλαμβάνεται. Αντίθετα, η “Επιφάνεια” των νερών ή του θεού-Ηλίου (solis invicti) στη Δύση, κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, ήταν η αποθέωση της κυκλικής φυσικής ροής του κόσμου.
2. Η ανάδειξη της ημέρας των Χριστουγέννων
Το βέβαιο είναι ότι μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα τα Θεοφάνεια ή “Φώτα” ή Επιφάνεια εμπεριείχαν και την εορτή των Χριστουγέννων, ένας συνδυασμός που απαντά ακόμη και σήμερα στο εορτολόγιο της Αρμενικής Εκκλησίας. Την εποχή του Μ. Βασιλείου (+ 379) και του Γρηγορίου του Θεολόγου μαρτυρούνται στη Μικρά Ασία οι πρώτες περιπτώσεις χωρισμού των δύο εορτών, όπου τα Χριστούγεννα άρχισαν να εορτάζονται στις 25 Δεκεμβρίου από επίδραση της Εκκλησίας της Ρώμης.
Στη Ρώμη είχε αρχίσει από τις πρώτες δεκαετίες του 4ου αιώνα (περί το 330-340) ο εορτασμός των Χριστουγέννων ως απάντηση στα ειδωλολατρικά Βρουμάλια ή Σατουρνάλια, που ήταν η λατρεία του αναγεννώμενου Ηλίου, όταν (περισσότερο εμφανώς στα βορειότερα κλίματα) άρχιζε να ξαναμεγαλώνει η μέρα, μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο. Οι Χριστιανοί στη λατρεία του «ξαναγεννημένου Ήλιου» του φυσικού κύκλου, απαντούσαν με τη γέννηση του «νοητού Ηλίου της Δικαιοσύνης». Περί το 375 άρχισαν να εορτάζονται τα Χριστούγεννα και στη Συρία και το 386 ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, πρεσβύτερος στην Αντιόχεια, εξέφρασε στο Λόγο του “Εις την γενέθλιον ημέρα του Σωτήρος” τη χαρά του, που επιτέλους η 25η Δεκεμβρίου μπήκε επίσημα στο εορτολόγιο της πόλης. Μέχρι το 432 η εορτή είχε φθάσει και στην Αλεξάνδρεια.
Ενώ στη Δύση τα Επιφάνεια συνδέονται μέχρι σήμερα, κυρίως, με την προσκύνηση των Μάγων, στην Ανατολή εξακολούθησαν να εορτάζονται με μεγάλη λαμπρότητα: στα Ιεροσόλυμα την εποχή εκείνη, μας πληροφορεί το Οδοιπορικό της Αιθερίας (ταξιδιωτικός οδηγός μιας ευσεβούς Μαυριτανής κυρίας στα τέλη του 4ου αιώνα) ότι επί μία εβδομάδα μετά τις 6 Ιανουαρίου τελούνταν μία Λειτουργία κάθε μέρα σε συγκεκριμένους μεγάλους ναούς της πόλης από τον επίσκοπο ή μοναχούς.
Οι γνωστές σε όλους μας ευχές του Μεγάλου Αγιασμού έχουν σαφώς εξορκιστικό χαρακτήρα και καταδεικνύουν το θρίαμβο της νίκης του ενανθρωπήσαντος Υιού του Θεού (άρα, τελικά, του ανθρώπου, που ενώνεται με το Θεό) πάνω στον “γκρίζο” κόσμο πνευμάτων, κακοποιών στοιχείων, αοράτων “αρνητικών” δυνάμεων (όπως λέμε σήμερα) κλπ. Πολύ σωστά έχει, λοιπόν, συνδεθεί στη λαϊκή αντίληψη η έξωση των καλικαντζάρων ή “παγανών” με τον αγιασμό των υδάτων. Βαθμιαία, το διάστημα των 40 ημερών πριν τα Χριστούγεννα και των 40 ημερών μετά, μέχρι την Υπαπαντή, έγινε μια λαμπρή εορταστική αλυσίδα, που στις μέρες μας έχει, δυστυχώς, εκφυλιστεί σε άλλοθι καταναλωτισμού.
Στο κοινόβιο Μοναστήρι του Αγίου Παύλου, πριν από 30 χρόνια ζούσε ένα πολύ απλό κι αγαθό Γεροντάκι, γνωστός με το όνομα Γερο - Θωμάς, πάντα πρόθυμος και ακάματος εργάτης της υπακοής. Σαν υπηρεσία του (διακόνημα) είχε να είναι βοηθός στον ζυμωτή και φούρναρη του Μοναστηριού.
Μια μέρα έτυχε ανάγκη να απουσιάσει για δυο ημέρες ο ζυμωτής και φούρναρης της Μονής Γερο - Γρηγόρης, ο οποίος από χρόνια είχε την υπηρεσία αυτή και γνώριζε πολύ καλά και εξυπηρετούσε τα διακονήματα αυτά, με πολύ προσήλωση και ευλάβεια.
Σαν αντικαταστάτη του στις υπηρεσίες αυτές, άφησε τον Γερο -Θωμά, ο οποίος επειδή δεν είχε ποτέ του ζυμώσει ξαφνιάστηκε και βρέθηκε σε μεγάλη απορία, διότι έπρεπε να ζυμώσει και να φουρνίσει τότε και να δώσει ψωμί για δυο ημέρες στους πατέρες του Κοινοβίου που τότε είχε περισσότερους από εξήντα Μοναχούς και σε δέκα ως είκοσι διερχόμενους κάθε ημέρα προσκυνητές.
Στη μεγάλη αυτή ανάγκη και απορία που βρέθηκε ο Γερο - Θωμάς, άρχισε να κάνει θερμή προσευχή και με δάκρυ να παρακαλεί την Παναγία Μητέρα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, Κυρία Θεοτόκο και τον άγιο Παύλο, να τον φωτίσουν τι να κάνει; στην προκειμένη περίπτωση, γιατί τα είχε κυριολεκτικά χαμένα και δεν ήξερε πούθε να αρχίσει.
Ξαφνικά παίρνει την μαγιά του προζυμιού και εκεί που πήγε να βάλει νερό κι αλεύρι βλέπει δίπλα του μια μεγαλόπρεπη μαυροφορούσα γυναίκα, η οποία πήρε το προζύμι το ανακάτεψε, έβαλε το αλεύρι στην σκάφη και σε δυο ώρες έγινε το ζυμάρι, έπλασε τα ψωμιά τα φούρνισε και μέσα στις δυο αυτές ώρες ξεφούρνισε και έδωσε ο Γερο - Θωμάς ψωμί στους Μοναχούς, οι οποίοι ακόμη μέχρι σήμερα δεν μπορούν να ξεχάσουν την γλυκύτητα και νοστιμιά του ψωμιού αυτού.
Ο δε Γερο - Θωμάς σαν υπνωτισμένος δεν κατάλαβε τίποτε, πώς και με ποιό τρόπο γίνανε όλα αυτά! Το μόνο που κατάλαβε ήταν η μαυροφορεμένη εκείνη γυναίκα, που δεν ήταν άλλη παρά η Κυρία Θεοτόκος.
ΠΗΓΗ : ΑΝΔΡΕΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, 1980
