«Σήμερα οι άνθρωποι ζητούν να τους αγαπήσουν και γι’ αυτό αποτυγχάνουν.
Το σωστό είναι να μην ενδιαφέρεσαι αν σε αγαπούν, αλλά αν εσύ αγαπάς τον Χριστό και τους ανθρώπους.
Μόνο έτσι γεμίζει η ψυχή».
«Αγάπα όλους»
«Δεν πρέπει να κάνεις τον χριστιανικό σου αγώνα με κηρύγματα και αντιδικίες, αλλά με πραγματική μυστική αγάπη. Όταν αντιδικούμε, οι άλλοι αντιδρούν. Όταν τους αγαπάμε, συγκινούνται και τους κερδίζουμε.
Όταν αγαπάμε, νομίζουμε ότι προσφέρουμε στους άλλους, ενώ στην πραγματικότητα προσφέρουμε πρώτα στον εαυτό μας. Η αγάπη χρειάζεται θυσίες. Να θυσιάζουμε ταπεινά κάτι δικό μας, που στην πραγματικότητα είναι του Θεού»
«Όταν αγαπάς τον Χριστό, αγαπάς όλους»
«Ο Χριστός είναι η Εκκλησία και η Εκκλησία είναι ο Χριστός, που μας έχει προσλάβει όλους στον Εαυτό Του. Όταν αγαπάς τον Χριστό, αγαπάς συγχρόνως όλους τους ανθρώπους, χωρίς να ρωτάς αν οι άνθρωποι είναι άξιοι της αγάπης ή ακόμη αν την αποδεχθούν ή την απορρίψουν. Όταν θέλεις να συναντήσεις τον Χριστό, θα Τον βρεις στο χώρο της Εκκλησίας, γιατί εδώ είναι ενωμένη ολόκληρη η ανθρωπότητα με τον Θεό στο Πρόσωπο του Χριστού. Δεν μπορεί να επικοινωνείς με τον Χριστό και να μην τα έχεις καλά με τους άλλους ανθρώπους».
«Ο Θεός δεν τιμωρεί»
«Όχι, ο Θεός δεν τιμωρεί, ο άνθρωπος αυτοτιμωρείται, απομακρυνόμενος από τον Θεό.
Είναι, ας πούμε: Εδώ νερό, εκεί φωτιά.
Είμαι ελεύθερος να διαλέξω. Βάζω το χέρι μου στο νερό, δροσίζομαι, το βάζω στη φωτιά, καίγομαι».
«Η αγάπη προς το Θεό»
Μια άλλη μέρα ερωτώ το Γέροντα πώς πρέπει να είναι η αγάπη μας προς το Θεό και μου λέει:
«Η αγάπη μας προς το Θεό, παιδί μου, πρέπει να είναι πάρα πολύ μεγάλη και χωρίς να υπάρχει καμιά διάσπαση σε άλλα πράγματα. Σου φέρνω σαν παράδειγμα το εξής: Ο άνθρωπος μοιάζει να έχει εντός του μια μπαταρία με ορισμένη ενέργεια. Όταν αυτή την ενέργεια την ξοδεύει σε άλλα διάφορα πράγματα εκτός της αγάπης προς τον Θεό, η ενέργεια που απομένει μέσα του γι ́ Αυτόν είναι ελάχιστη και ίσως πολλές φορές μηδαμινή. Όταν όμως διαθέτουμε όλη μας την ενέργεια προς τον Θεό, τότε η αγάπη μας είναι μεγάλη προς Αυτόν».
«Σου λέω και τούτο το άλλο».
«Ήταν μια φορά μια κοπέλα που είχε ερωτευθεί πάρα πολύ ένα νέο, που τον έλεγαν Νίκο. Αυτή που λες, σηκωνόταν κάθε νύκτα και κρυφά από τους δικούς της, πηδούσε το παράθυρό της και πήγαινε ξυπόλητη μέσα απ ́ τα χωράφια που υπήρχαν αγκάθια για να συναντήσει τον αγαπημένο της ματώνοντας τα πόδια της. Όταν επίσης γύριζε στο σπίτι της και καθόταν μέσα, πάντοτε ο Νίκος της ήταν εδώ, και μου έδειχνε το μέτωπό του. Ό,τι δουλειές και να έκανε, ο Νίκος της εδώ, και μου ξανάδειχνε το μέτωπό του. Έτσι πρέπει και συ, παιδί μου, να δίνεις όλη σου τη δύναμη στο Θεό και ο νους σου να είναι πάντα σ ́ Αυτόν, γιατί έτσι του αρέσει».
«Αγάπη με απλότητα χωρίς φόβο»
Μου έλεγε ο παππούλης πολλές φορές:
«Αγάπη σου συνιστώ να έχεις πάντοτε. Πρώτα αγάπη και μετά όλα τα άλλα».
«Πρέπει ν ́ αγαπάμε εν απλότητι καρδίας, όπως το ίδιο πρέπει και να προσευχόμαστε».
«Δεν θέλω με το φόβο του θανάτου να πλησιάσεις το Θεό. Θέλω με την πολλή αγάπη προς Αυτόν να το κάνεις. Αυτό είναι το ανώτερο, παιδί μου».
«Ο Χριστός είναι το παν»
Ο γέροντας Πορφύριος είπε:
«Λοιπόν, ζωή χωρίς Χριστό δεν είναι ζωή. Πάει, τελείωσε.
Αν δε βλέπεις το Χριστό σε όλα σου τα έργα και τις σκέψεις, είσαι χωρίς Χριστό.
Πώς το κατάλαβες; Θυμάμαι κι ένα τραγούδι. «Σύν Χριστώ πανταχού, φόβος ουδαμού».
Το ’χετε ακούσει; Έ; Το λένε τα παιδιά, δε το θυμάμαι.
Λοιπόν, έτσι πράγματι πρέπει να βλέπομε το Χριστό. Είναι φίλος μας, είναι αδελφός μας, είναι ό,τι καλό και ωραίο.
Είναι το Παν. Αλλά είναι φίλος και το φωνάζει: «Σας έχω φίλους, βρέ, δεν το καταλαβαίνετε; Είμαστε αδέλφια.
Βρε εγώ δεν είμαι... δεν βαστάω την κόλαση στο χέρι, δεν σας φοβερίζω, σας αγαπάω.
Σας θέλω να χαίρεσθε μαζί μου τη ζωή». Κατάλαβες;
Έτσι είναι ο Χριστός. Δεν έχει κατήφεια, ούτε μελαγχολία, ούτε ενδοστρέφεια, που ο άνθρωπος σκέπτεται ή βασανίζεται από διάφορους λογισμούς και διάφορες πιέσεις, που κατά καιρούς στη ζωή του τον τραυμάτισαν.
Ο Χριστός είναι νέα ζωή. Πώς το λέω; Ο Χριστός είναι το Παν. Είναι η χαρά, είναι η ζωή, είναι το φως, το φως το αληθινόν, που κάνει τον άνθρωπο να χαίρεται, να πετάει, να βλέπει όλα, να βλέπει όλους, να πονάει για όλους, να θέλει όλους μαζί του, όλους κοντά στο Χριστό.
Όταν εμείς βρίσκουμε κάποιονε θησαυρό ή ό,τι άλλο, δεν θέλομε να το λέμε πουθενά.
Ο Χριστιανός όμως, όταν βρει το Χριστό, όταν γνωρίσει τον Χριστό, όταν ο Χριστός εγκύψει μέσα στην ψυχούλα του και τον αισθανθεί, θέλει να φωνάζει και να το λέει παντού, θέλει να λέει για το Χριστό, τι είναι ο Χριστός.
Αγαπήσατε το Χριστόν και μηδέν προτιμήστε της αγάπης Αυτού.
Ο Χριστός είναι το πάν, είναι η πηγή της ζωής, είναι το άκρον των εφετών, είναι το Πάν. Όλα στο Χριστό υπάρχουν τα ωραία. Και μακράν του Χριστού η θλίψις, η μελαγχολία, τα νεύρα, η στεναχώρια, οι αναμνήσεις των τραυμάτων της ζωής, των πιέσεων, των αγωνιωδών, έτσι, ωρών. Όλα, ζούμε εκείνα εκεί της ζωής μας. Και πάμε εδώ και πάμε εκεί, και τίποτα, και πουθενά δεν στεκόμαστε. Όπου βρούμε το Χριστό, ας είναι μια σπηλιά, καθόμαστε εκεί και φοβούμαστε να φύγουμε, να μη χάσουμε το Χριστό. Διαβάστε να ιδείτε. Ασκηταί, που εγνώρισαν το Χριστό, δεν ήθελαν να φύγουν από τη σπηλιά, ούτε βγαίναν έξω να κάνουνε πιο πέρα« θέλαν να είναι εκεί που αισθανόντουσαν το Χριστό μαζί τους. Ο Χριστός είναι το Πάν.
Ο Χριστός είναι η πηγή της ζωής, της χαράς. Το Πάν».
Ἀποσπάσματα ἀπό τούς λόγους τοῦ μακαριστοῦ Γέροντα Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτη
Κοζάνη Μάρτιος 2006
Pray, my brethren, to the Mother of God when the storm of enmity and malice bursts forth in your house. She, Who is all-merciful and all-powerful, can easily pacify the hearts of men.
Peace and love proceed from the one God, as from their Source, and our Lady-in God, as the Mother of Christ, is zealous and prays for the peace of the whole world, and above all- of all Christians.
St. John of Kronstadt
My children, whatever grievous thing the devil, the enemy of our souls,reminds you of, make an effort to drive it away immediately without delay,for every delay brings about unfavorable consequences.
The devil is completely vanquished with prayer and vigilance. The essence of watchfulness consists of being sleeplessly vigilant with the nous, pitting it against the passionate thoughts and fantasies of the vile demons.
On this depends life or death, degradation or improvement. In other words, a soul that prays noetically and loathes and scorns the various evil thoughts is purified and sanctified with time.
Elder Ephraim of the Holy Mountain
When God appeared to Saint Stephen the first martyrin Heaven, He manifested Himself with glory:“he looked up steadfastly into Heaven, and he
saw the glory of God, and Jesus standing on the right hand of God” (Acts 7:55).
When God opened the heavens and appearedto the prophet Ezekiel, “It was the appearance of the glory of the Lord” (Ez. 1:28).
Similarly, when God appeared high on the summit of Mount Sinai, He made Himself manifest with much glory(cf. Ex. 19:16)
. However, when He appeared to Moses on the earth, He made Himself manifest within the burning bush: a plant full of prickly thorns(cf.Ex. 3:2)
.
The Lord did so in order for us to realize and comprehend that He Who is worshipped and glorified in Heaven by the saints and angels is foundhere on the earth within the thorns of sorrows. Just as Moses was deemed worthy of beholding God's glory on Mount Sinai only after first seeing
Him here on the earth amongstthe thorns, likewise it is necessary for us to labor to find the Lord first
here on the earth within the thorns of sorrows and hardships if we wish to behold the glory and bliss of His heavenly Kingdom in the next life.
How foolish and ungrateful we are! If happiness and delight are concealed within sorrows, why should we detest hardships and difficulties? Shouldn't we rather thirst for them since through them we acquire Paradise and Christ Himself,
Who is the actual source of all happiness and contentment? When the venerable and God-bearing SaintIgnatius found out that he would be fed to the lions, he was overcome with great joy and cried out gleefully,
"When will the beasts come to devour my body? I am wheat of my Lord, and I must be milled by the teeth of the lions in order to become sweet bread for my Lord. Now I am truly starting to become His disciple!"Saint Andrew the Apostle desired for quite some time to suffer for the love of Christ. Eventually he was sentenced to be crucified. When he was brought before his dearly beloved Cross, he voiced the following with jubilation, "Hail, O
most-holy and precious Cross!
For the longest time, exceedingly have I desired
thee, and, finally, thou art about to fulfill my dream.
Behold, I proceed with elation to thee. Rejoice as thou receiveth me, the disciple of Him Who hung from thee."Since every good thing and all glory comes to us through the Cross, come my dear Christians! Let us extol and praise it; let us venerate it reverently; let us yearn for it wholeheartedly. And when it comes to us from time to time, let us embrace it and receive it joyfully—because through it we receive many divine gifts and graces. This is the key that opened Paradise for us. We are blessed if we learn to love the cross of sorrows and if we endure difficulties with thankfulness; for then we will be pleasing to God and loved by Christ. And since we will have suffered with Christ and been crucified along with Him in this life, we will be glorified with Him in the next life(cf. Rom. 8:17 &
2Tim. 2:11-12) unto the endless ages of ages. Amen.
«Αν δεν γίνουμε σαν τα παιδιά, δεν θα μπούμε στη Βασιλεία Του». Ο λόγος αυτός ανήκει στο Χριστό. Δείγμα πραγματικής σοφίας είναι η απλότητα, η αμεσότητα και η ζωντάνια του λόγου άσκηση στη πνευματική ζωή ορίζεται και ως απέκδυση του παλαιού ανθρώπου, να ξεντυθούμε το ψεύτικο, το υποκριτικό, τα φτιασιδώματα των συστημάτων. Αν έχουμε εμπιστοσύνη στην Πατρική Αγάπη, όπως τα παιδιά, νοιώθουμε ασφαλείς με τον εαυτό μας και δεν προσπαθούμε να αποδείξουμε κάτι, για να διεκδικήσουμε την αναγνώριση και την αποδοχή. Στον κόσμο του ανταγωνισμού και των συγκρούσεων το πρώτο πράγμα που μαθαίνουμε είναι να μην είμαστε ο εαυτός μας, για να μπορέσουμε να «επιτύχουμε». Χάνουμε έτσι την παιδική αθωότητα και την επαφή με τον εαυτό μας. Μας αναγνωρίζει ίσως η κοινωνία, αλλά δε μας χαίρεται ο εαυτός μας. Προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας να χαίρεται με τα κατορθώματά του, αλλά τα βιώματα της καρδιάς μας έχουν άλλη γνώμη. Είμαστε οι σπουδαίοι και ευφυείς. που μας είναι βάσανο ο προσωπικός μας χρόνος με τον εαυτό μας.
Οι καλοί τρόποι συμπεριφοράς δεν είναι πάντα έκφραση ευγένειας ψυχής, αλλά ένας επιτηδευμένος τρόπος να κρύψουμε την υπαρξιακή μας ασχήμια, όπως η γυναίκα που προσπαθεί να κρύψει τα σημάδια της φθοράς του προσώπου της με υπερβολικά βαψίματα. Ένας ανεπιτήδευτος-παιδικός τρόπος συμπεριφοράς με στοιχεία αγένειας μπορεί να κρύβει μεγαλύτερη καθαρότητα ενώπιον του Θεού από προσεγμένες καθώς πρέπει συμπεριφορές. Ο φόβος της έκθεσης, η ανάγκη μας για τη καλή γνώμη των άλλων, η κενοδοξία μας, επιβάλλουν συμπεριφορές που θάβουν την παιδική καθαρότητα και απλότητα. Γινόμαστε πονηροί, με σύγχυση λογισμών και συναισθημάτων. Χάνουμε τη δυνατότητα σχέσης και αγάπης. Δεν μπορούμε να παίξουμε και να απολαύσουμε τη ζωή. Όλα τα υπολογίζουμε και η καρδιά αιχμαλωτίζεται στη σκέψη. Το παιδί εμπιστεύεται τον πατέρα του, φαντάζει στα μάτια του παντοδύναμος, που μπορεί να του εξασφαλίσει ό,τι έχει ανάγκη. Όλη η ουσία της πίστης μας είναι η προσέγγιση του Ουράνιου Πατέρα με αυτό το λογισμό. Ό,τι ζαβολιές και να’ χουμε κάνει, ξέρουμε ότι είναι πατέρας, θα μας καταλάβει και θα μας δεχθεί, αρκεί να μη νοιώθουμε πως είμαστε οι σπουδαίοι, που δυσκολεύονται να παραδεχθούν ότι κάνουν και λάθη. Ό,τι πόνο και θλίψη και αν έχουμε, ξέρουμε ότι κάτι καλύτερο ετοιμάζει για μας ως πατέρας. Πόσο δυστυχισμένοι είμαστε, που χάθηκε το παιδί από μέσα μας;
ΠΑΤΡΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑ
1. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει τι μάρκα αυτοκίνητο οδηγούμε. Θα μας ρωτήσει πόσους ανθρώπους μεταφέραμε με το αυτοκίνητό μας, όταν δεν είχαν μέσο συγκοινωνίας να μετακινηθούν.
2. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει πόσα τετραγωνικά είναι το σπίτι μας. Θα μας ρωτήσει πόσους ανθρώπους φιλοξενήσαμε σ’αυτό.
3. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει για τα επώνυμα και ακριβά ρούχα που έχουμε στις ντουλάπες μας. Θα μας ρωτήσει πόσους φτωχούς ντύσαμε.
4. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει πόσο μεγάλο μισθό παίρνουμε. Θα μας ρωτήσει εάν συμβιβάσαμε τον χαρακτήρα μας για να τον αποκτήσουμε.
5. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει τον τίτλο ή τα αξιώματα της εργασίας μας. Θα μας ρωτήσει εάν εκτελέσαμε την εργασία μας με ήθος και με προσοχή.
6. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει πόσους φίλους έχουμε. Θα μας ρωτήσει με πόσους ανθρώπους είμαστε φίλοι.
7. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει σε ποια γειτονιά μένουμε. Θα μας ρωτήσει πώς φερθήκαμε στους γείτονές μας.
8. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει για το χρώμα του δέρματος μας. Θα μας ρωτήσει για το περιεχόμενο της καρδιάς μας.
9. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει σε πόσα μέρη του κόσμου ταξιδεύσαμε και διασκεδάσαμε. Θα μας ρωτήσει εάν επισκεφτήκαμε φτωχικές συνοικίες και αν προσφερθήκαμε να βοηθήσουμε.
10. Ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει αν είμαστε επώνυμοι και ισχυροί. Θα μας ρωτήσει αν είμαστε ταπεινοί και εάν συγχωρούμε τον πλησίον...
Αγαπητοί μας αδελφοί,
Σαλπίζουμε εγερτήριο σάλπισμα.
Οι εχθροί μας δαίμονες δεν κοιμούνται και εργάζονται ακατάπαυστα να μας ρίξουν στις αμαρτίες και εξ αιτίας αυτών και των παθών μας στα βάθη της κολάσεως. Με άλλο τρόπο δεν μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε παρά μόνον, με την προσευχή. Η ανάγνωση πνευματικών βιβλίων είναι καλή και ωφέλιμη. Η ανάγνωση ή παρακολούθηση των ακολουθιών της Εκκλησίας μας, βοηθούν όσους έχουν την δυνατότητα να τα κάνουν.
Για τους πολλούς όμως ένας τρόπος που μπορεί να αντικαταστήσει τους άλλους τρόπους προσευχής, είναι με το κομποσχοίνι. Σε κάθε κόμπο επικαλείσαι το όνομα του Κυρίου Ιησού, λέγοντας την σύντομη ευχή: «Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού ελέησόν με», ή απλώς: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με».
Θα αρχίσεις με το: «Δι’ ευχών των Αγίων Πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον ημάς. Αμήν». «Δόξα σοι ο Θεός», «Βασιλεύ ουράνιε», «Τρισάγιον», «Παναγία Τριάς», «Πάτερ ημών». Τον Ν' ψαλμό. Μία σύντομη αυτοσχέδια προσευχή μια φορά την ημέρα με σύντομη δοξολογία, ευχαριστία, εξομολόγηση, αίτηση αφέσεως των αμαρτιών σου, ενισχύσεώς σου και των εν Χριστώ αδελφών σου στον αγώνα τον καλό και προσευχή με κομποσχοίνι όπως παρακάτω:
Α. Εσπερινός με κομποσχοίνι ή με το ρολόι χωρίς κομποσχοίνι (κομποσχοίνι των 300 κόμπων = τρακοσάρι, κομποσχοίνι των 100 κόμπων = εκατοστάρι).
Τρία τρακοσάρια του Χριστού ή 15 λεπτά με το ρολόι. Ένα τρακοσάρι της Παναγίας ή 5 λεπτά με το ρολόϊ. Ένα εκατοστάρι του Αγίου της ημέρας ή 2 λεπτά με το ρολόϊ. Ένα εκατοστάρι του Αγίου της Ενορίας ή 2 λεπτά με το ρολόι. Ένα εκατοστάρι του Αγίου της εβδομάδος ή 2 λεπτά με το ρολόϊ.
Β. Απόδειπνο Το ίδιο ως ο Εσπερινός με επιπλέον 2 τρακοσάρια της Παναγίας ή 10 λεπτά με το ρολόι και ένα εκατοστάρι του Αγίου Αγγέλου ή 2 λεπτά με το ρολόι.
Γ. Μεσονυκτικόν Τέσσερα τρακοσάρια του Χριστού ή 20 λεπτά με το ρολόϊ και ένα τρακοσάρι της Παναγίας ή 5 λεπτά.
Δ. Όρθρος Εννέα τρακοσάρια του Χριστού ή μία ώρα με το ρολόι, τρία τρακοσάρια της Παναγίας ή 15 λεπτά με το ρολόϊ. Από ένα εκατοστάρι του Αγίου της ημέρας, της ενορίας και της εβδομάδος ως στον Εσπερινό ή δύο λεπτά και επιπλέον ένα τρακοσάρι των Αγίων Πάντων ή 5 λεπτά με το ρολόι.
Ε. Θεία Μετάληψη Τέσσερα τρακοσάρια του Χριστού ή 20 λεπτά και ένα τρακοσάρι της Παναγίας ή 5 λεπτά.
ΣΤ. Παράκληση στον Χριστό, την Παναγία ή σε Άγιο. Δύο τρακοσάρια ή δέκα λεπτά.
Ζ. Ώραι 1η, 3η, 6η και 9η έξι τρακοσάρια του Χριστού η μισή ώρα και δύο τρακοσάρια της Παναγίας η δέκα λεπτά.
Αν δεν έχεις πολλή ελεύθερη ώρα ταξιδεύοντας στο λεωφορείο ή οπουδήποτε βρίσκεσαι, αντί να κουβεντιάζης με τον ένα ή τον άλλο, κοίταξε το ρολόϊ σου, κλείσου στον εαυτό σου και λέγε την ευχή όπως είπαμε πιο πάνω.
Με τη συνήθεια, την ασταμάτητη προσοχή και την αδιάλειπτη προσευχή γίνεσαι δύσκολος στόχος του πονηρού. Μαζί με αυτά η καλλιέργεια της αγάπης, της ευσπλαχνίας, της πίστης, της συμπόνοιας, της κατανύξεως, της αυτοκατηγορίας, της ελπίδας στον Θεό, της τακτικής εξομολογήσεως και Θείας Κοινωνίας, αποκτάς ένα γερό οπλοστάσιο και καθιστάς τον εαυτό σου θωρακισμένο με την Χάρη του Θεού και σχεδόν απρόσβλητο από τα θανατηφόρα βέλη του διαβόλου. Ο Κύριος είπε: «Άνευ εμού, ου δύνασθε ποιείν ουδέν». Γι αυτό γνωρίζοντας την ασθένειά σου ταπεινώσου, και έχε στον Θεό την ελπίδα σου για να μην καταισχυνθής και δόξαζε τω Πατρί και τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι νυν και αεί και εις τους αιώνας. Αμήν.
Στα κομποσχοίνια:
Του Χριστού λέμε: Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με.
Της Παναγίας λέμε: υπεραγία Θεοτόκε σώσον με.
Του Αγίου της ημέρας: Άγιε πρέσβευε υπέρ εμού.
Του Αγίου της ενορίας: Άγιε πρέσβευε υπέρ εμού.
Του Αγίου της εβδομάδος*: Άγιε Πρέσβευε υπέρ εμού.
Για τον Άγγελο φύλακα: Άγιε Άγγελέ μου φύλαξόν με.
*Δευτέρα: Άγιοι Αρχάγγελοι πρεσβεύσατε υπέρ εμού.
Τρίτη: Βαπτιστά του Χριστού πρέσβευε υπέρ εμού.
Τετάρτη και Παρασκευή: Σταυρέ του Χριστού σώσον με τη δυνάμει σου.
Πέμπτη: Άγιοι Απόστολοι πρεσβεύσατε υπέρ εμού και Άγιε Νικόλαε πρέσβευε υπέρ εμού.
Σάββατο: Άγιοι Πάντες πρεσβεύσατε υπέρ εμού.
Κυριακή: Παναγία Τριάς (Ο Θεός) ελέησόν με.
Γέροντας Παπαχαραλάμπης, Προηγούμενος
Ιερά Μόνη Αγίου Διονυσίου Αγίου Όρους
Although it is natural and usual to love those who love us and to do good to those who do good to us (Mt 5:46-47; Lk 6:32-33), to love our enemies is distasteful to our nature. One can say that it isn't in our power but is an attitude that can only be the fruit of grace, given by the Holy Spirit. This is why St. Silouan the Athonite writes, "The soul that has not known the Holy Spirit does not understand how one can love one's enemies, and does not accept it."
The Staretz repeatedly says that love of enemies is impossible without grace: "Lord, You have given the commandment to love enemies, but this is difficult for us sinners if Your grace is not with us"; "Without God's grace we cannot love enemies"; "He who does not love his enemies, does not have God's grace"; "He who has not learned to love from the Holy Spirit, will certainly not pray for his enemies." On the contrary, St. Silouan always teaches that this attitude is a gift of the Holy Spirit: "The Lord has commanded us to love our enemies, and the Holy Spirit reveals this love to us"; "One can only love one's enemies through the grace of the Holy Spirit"; "When you will love your enemies, know that a great divine grace will be living in you."
This grace does not suddenly erupt in the soul, but rather shows itself in a divine pedagogy, where taking into account the weakness and the difficulties of man, the Holy Spirit progressively teaches him to love and teaches him all the attitudes and ways which will allow him to do so. "The Holy Spirit teaches us to love even our enemies"; "The Holy Spirit teaches the soul a profound love for man and compassion for the lost. The Lord had pity for those who were lost. . . . The Holy Spirit teaches this same compassion for those who go to hell"; "I could not speak about it if the Holy Spirit had not taught me this love"; "The Lord taught me love of enemies. . . . The Holy Spirit taught [me] to love."
The grace of the Holy Spirit shows to him who possesses it the way to love his enemies. But it also reveals to him the foundation of this love: the love of God for all people and His will to save them: "No man can know by himself what divine love is if the Holy Spirit does not instruct him; but in our Church divine love is known through the Holy Spirit, and that is why we speak about it." Grace also "gives man the capacity and the strength to love his enemies, and the Spirit of God gives us the strength to love them."
Staretz Silouan insists that because love of enemies is a fruit of grace, it is essentially through prayer that it can be obtained. Several times he urges us to "ask the Lord with our whole being to give us the strength to love all men." He also advises to pray to the Mother of God and the Saints: "If we are incapable [of loving our enemies] and if we are without love, let us turn with ardent prayers to the Lord, to His Most Pure Mother, and to all the Saints, and the Lord will help us with everything, He whose love for us knows no bounds." The Staretz confesses that he himself constantly prays God for this: "I continuously beg the Lord to give me the love of enemies. . . . Day and night I ask the Lord for this love. The Lord gives me tears and I weep for the whole world." Wishing in his universal love for all men to receive such a gift, he links them to himself in his prayer: "Lord, teach us through Your Holy Spirit to love our enemies and to pray for them with tears . . . Lord, as you prayed for your enemies, so teach us also, through the Holy Spirit, to love our enemies."
Yet obtaining the grace to love one's enemies presupposes other conditions.
The love of enemies is completely bound to the love of God: we have seen that the principal foundation for the love of enemies is the love that God shows to all His creatures equally and His will that all people should be saved, and Christ gave us a perfect example of such love throughout his earthly life. The love of God leads man to accomplish His will and to imitate Him as much as possible, and so also to love his enemies. The Staretz also notes that he who does not love his enemies shows that he has not learned from the Holy Spirit to love God.
To love one's enemies is also tightly bound to humility. The Staretz often associate these two virtues. Almost all the difficulties we encounter in loving our enemies are linked with pride: it is from pride that flows the affliction that follows upon insults, hated, bad temper, spite, the desire for revenge, contempt for one's neighbor, refusing to forgive him and to be reconciled with him.
Pride excludes the love of enemies and love of enemies excludes pride: "If we love our enemies, pride will have no place in our soul." The fact that humility goes hand in hand with love of enemies proves the presence of grace and the authenticity of love: "If you have compassion for all creatures and love your enemies, and if, at the same time, you judge yourself the worst of all people, this shows that the great grace of the Lord is in you."
Indeed humility is the indispensable condition to receive and keep the grace that teaches us to love our enemies and gives us the strength to do so. The Staretz advises: "Humiliate yourself, then grace will teach you." On the other hand, "pride makes us lose grace. . . . The soul is then tormented by bad thoughts and does not understand that one must humiliate oneself and love one's enemies, for without that one cannot please God."
The Staretz sometimes also stresses the role played by penitence in connection with humility. "Regard yourself the worst of men," he advises. This is an attitude of great humility that of its nature implies penitence. He who counts himself the worst of men necessarily thinks others better than himself; he will judge and blame himself, and not judge and criticize his enemies, for he tends to estimate them better than himself.
The Staretz also gives us the example of another penitential attitude -- asking God's forgiveness each time one has not loved one's enemy: "If I judge someone or look at him angrily, my tears dry up and I fall into despondency; and again I start asking the Lord to forgive me, and the merciful Lord forgives me, a sinner. "Through such an attitude, by which the soul humbly recognizes before God its faults and shortcomings and obtains from Him forgiveness, an opening can be made that becomes bigger and bigger for grace and unceasing progress in love. As to a total absence of compassion for enemies, it shows the presence and the action of an evil spirit; sincere repentance is the only way to be freed from it."
The insistence on prayer, humility and penitence shows that, although St. Silouan recognizes a determining role to the action of grace in acquiring love of enemies, he does not neglect the role played by the efforts that man makes. The Staretz is very conscious of the importance of the initial action; this is why he says, "I beg you, try," and states, "In the beginning, force your heart to love your enemies." The efforts one makes must manifest themselves in a general way in a straight intention and constant good will, stretched toward the realization of God's command. God will not fail to respond.
For the person who feels discouraged by such a demanding task, St. Silouan reassures him: "Seeing your good intention, the Lord will help you in everything." The Staretz who felt in himself so acutely human powerlessness and weakness seems to think constantly of these words of the Apostle: "I can do all things through Christ who gives me strength" (Phil 4:13) and witnesses in his own experience the mighty help that everyone can receive from God.
For Christ there are no enemies The Staretz would say that for Christ there are no enemies -- there are those who accept "the words of eternal life," there are those who reject and even crucify; but for the Creator of every living thing, there can be no enemy. So it should be for the Christian, too, who "in pity for all must strive for the salvation of all."
Wherein, then, lies the force of the commandment, "Love your enemies"? Why did the Lord say that those who keep His commandments would know from very experience whence the doctrine?
. . . . God is love, in superabundance embracing all creatures. By allowing man to actually know this love the Holy Spirit reveals to him the path of fullness of being. To say "enemy" implies rejection. By such rejection a man falls from the plenitude of God. . . ."The whole paradise of Saints lives by the Holy Spirit, and from the Holy Spirit nothing in creation is hid," writes the Staretz. "God is love and in the Saints the Holy Spirit is love. Dwelling in the Holy Spirit, the saints behold love and embrace it, too, in their love."
. . . .[It] is possible to judge whether a given state of contemplation was a reality or an illusion only after the soul had returned to consciousness of the world; for then, as the Staretz pointed out, if there were no love for enemies and so for all creatures, it would be a true indication that the supposed contemplation had not been a real communion with God.
-- The Monk of Mount Athos (London: Mowbrays, 1973) by Archimandrite Sophrony; pp 70-71
