Άγιο Όρος από ψηλά- Mount Athos aerial shots

On How Devoutness is Transmitted

-Elder,how can I acquire devoutness?

-The Fathers say that to acquire devoutness one must associate with devout people and observe how they behave.When Saint Paisios the Great was asked,"How can I acquire the fear of God?"he answered,"you must associate with people who love God and have fear of God in their heart,so that you, too,may acquire such divine fear."This, of course,does not mean that you should do outwardly whatever you see others doing without feeling it within you,for this would not be true devoutness,it would be false.Anything false is abhorrent.Devoutness is the Grace of God in man.Whatever the devout person does,he does because he feels it in his heart.Of course,there is natural devoutness within us,but,if we don't cultivate it,the devil will use our forgetfulness to make us insensitive and not devout.But the behaviour of the devout awakens devoutness in us again.

-Elder,why do the Fathers speak only of devoutness when they advise us to acquire it by associating with those who are devout?Why do they not say the same about other virtues also?

-Because devoutness is a transmittable virtue.The movements and behaviour of a devout person are transmitted like perfume,provided the recipient possesses good will and humility.And let me tell you,if one is not devout,one has nothing.A devout person can clearly recognize all things sacred as they truly are,even though he may not be educated.For example,he will not err in anything that has to do with divine meanings.It is much like small children who do not have any negative thoughts about their father and mother,because they love and respect them,and are able to see clearly and properly what their parents are doing.How much more so in this case,where we have to do with God.Who is incomparable and perfect in all things!One who is not devout falls into errors and falsehoods regarding the doctrine of the faith.I can see what errors are made when those who are not devout write interpretations and commentaries on the sacred texts of Holy Scripture.
All spiritual things require devoutness and heart.When everything begins with devoutness,everything is sanctified.Specifically,in order to write a Service for a Saint,one must love the Saint,and have reverence and devoutness for that Saint,so that everything one writes will be heartfelt and exude authentic devoutness.When one reaches a state of divine eros,divine madness,the verses flow naturally from within.

-What else can help us acquire devoutness?

-Study with the mind everything that is sacred and truly digest these readings,but also make use of any opportunities afforded;this will gradually awaken devoutness in us.For instance,if I have the chance to pass by a Church to pray and I don't take it,I am deprived of Grace.But if I want to go and something prevents me then I am not deprived of Grace,because God sees my good intention.Much help in acquiring devoutness is also found in becoming familiar with the Saints of our region,our country,so that we can love them and feel a link with them.God rejoices when we love the Saints and show devotion to them.And if we show devotion to the Saints,our devotion to God will of course be greater!

-Elder,what can help us to move about in Church with devout reverence?

-When you set out to go to the Church,you should say to yourself,"Where am i going?I am now entering the House of God.What do i do?I revere the holy Icons and I worship God Himself."From your monastic cell or from your assigned obedience,you go to the Church.From the Church you go to Heaven and beyond Heaven to God himself.

-How is this done?

-The Church is the "House"of God.And our own true home is in Paradise.Here the nuns are chanting.There the Angels,the Saints...If we politely knock at the door,wipe our feet,and sit reservedly upon entering a worldly home,how are we then to behave when we enter the House of God where Christ is being sacrificed?With one drop of divine Blood He once redeemed us from sin,and now continues to heal us with kilos of His Blood and to nurture us with His all-Holy Body.Therefore,when we recall all these awe-inspiring divine events,it helps us to move about in the Church devoutly.But I see in the Divine Liturgy,even when the priest says,Let us lift up our hearts,and we respond,We have lifted them up to the Lord,few are those who truly raise their mind to the Lord Jesus Christ!Perhaps it is better for us to pray with our mind,"May our hearts be raised to the Lord,"Because both our mind and our heart have a tendency to be drawn downward.Otherwise,we are lying when we say,"We have raised them to the Lord,"when in fact our mind is not there at all.Of course,if our heart is indeed turned toward Heaven,then everything will surely go toward Heaven.

-How does it help to chant with contrition?

-Keep yor mind focused on the divine meanings of the hymns and approach them devoutly;don't grasp the divine meanings as literature,but with your heart.Devoutness is one thing,and art-the art of chanting-another.Art without devoutness is-paint.When the chanter chants devoutly,the chanting overflows from his heart,and he chants with contrition.When one is in a wholesome spiritual state,everything will be all right.This is why one must be well-ordered inside to be able to chant with his heart,with devoutness,in order to actually chant with contrition.If someone has negative,inappropriate thoughts,what kind of chanting can he possibly offer?He cannot possibly chant with the heart.Why does the Sacred Scripture say,Is any among you cheerful?Let him chant praise.When Saint John Koukouzelis once chanted,while pasturing the goats,the goats got up and stood upright.This is how people realized that he was indeed Koukouzelis,the chanter of the imperial court.Whatever you do,do it with your heart,and do it for Christ.Put devoutness even into your embroidery,for it will be used with sacred vessels,and even those you make for the (katzion).When someone is devout,his spiritual beauty is apparent in everything he does;it shows in his reading and in his chanting,even in his mistakes.

-In his mistakes?

-Yes,you can see that even the mistakes a devout person happens to make will profess devoutness,a certain kind of modesty.

(Katzion)-A large censer used to cense the Church,at certain points in the liturgical services

Taken from the Book ELDER PAISIOS OF MOUNT ATHOS,Spiritual Counsels Vol 2"Spiritual Awakening"

“Behold, now is the favorable time; behold, now is the day of salvation” ( Metropolitan of Limassol, Athanasios )

The Church offers us Lent (or Great Fast) as the grand and joyful stage set for spiritual struggles. It calls us to begin this period with great joy and eagerness in order to work spiritually harder on the virtues, while offering this time as a present to the Lord through our repentance and our spiritual struggle.

We hear “Behold, now is the favorable time; behold, now is the day of salvation” (B Corinthians 6, 12) during the vespers of Lent. This is the time favorable to the Lord, the time for repentance and redemption. Lent is distinguished by the presence of the virtue of repentance, which attracts the grace of the Holy Spirit into people’s hearts. The Church sets forgiveness as the prerequisite of Lent, right from the very first day. Thus, the first vespers of Lent ( katanyktikos esperinos) are called the ‘vespers of forgiveness’. Just as Jesus said: “If you forgive others their trespasses, your heavenly Father will also forgive you, but if you do not forgive others their trespasses, neither will your Father forgive your trespasses”(Matthew 6,14-15). One needs the presence of grace in order to wage any spiritual struggle.
Fasting during Lent is not a diet which one may follow just by sheer will for health reasons. Fasting here has a totally different purpose: the advent of grace in one’s heart, the avoidance of sin which kills one’s soul and the acquisition of divine illumination which leads one to the Kingdom of Heaven. Thus, one needs the assistance and the presence of the Lord along with the physical struggle and the pain of fasting.
We offer forgiveness to each other so that through repentance and forgiveness, the Holy Spirit may enter our hearts, open our eyes and lead us to comprehend our sinfulness, turning us towards the Lord while seeking the forgiveness of our own sins as well. This whole spiritual struggle remains fruitless if it does not cause us to seek forgiveness and offer our repentance. It is repentance which really cleanses and develops our souls; the repentance which takes place in our hearts with pain and serious grief, in tears and with immense agony. Yet, it bears sweet fruits since it lifts the heavy load of sin off our shoulders. Then the Lord’s grace descends on us once again, regenerating us, lifting the burden of sin and giving us back the beauty of the ‘image’ as God had originally created us. This is the spiritual struggle of Lent; the struggle for repentance.
All means which we use in our spiritual regime, namely fasting, all night vigils, kneeling, reading , attending the numerous masses etc, aim to help our hearts feel compunction. They serve as serious blows to our cynical heart. This heart which has hardened because of sin and cannot shed a single tear for its numerous transgressions neither is able to feel any pain because it has turned away from the Lord, fractures and becomes softer by employing the ascetic regime offered by the Church. The tears of repentance spring from the fractures, cleansing, regenerating and illuminating us. Initially repentance blazes like a fire but then it turns into an illuminating light which sweetens man and informs him that Jesus is sweeter than anything else in the world.
Let us, therefore, launch this spiritual stage eagerly, without fear. He who feels fear will not be able to accomplish anything. The faint-hearted have no place in the Kingdom of God since they believe that their progress is up to them. They ignore the Lord’s power as well as St Paul’s saying: ‘I can do all things through him who strengthens me’ (Philippians 4, 16). In other words, I can do anything but not because I rely on my own strength, but because the Lord is with me and strengthens me. As St John Chrysostom says we must begin the spiritual struggle with joy and enter the stage like lions with strength and precipitation, without fear or reservations that we may not succeed. The Lord is with us; He will not abandon us; He will strengthen us, insetad.
Give the Lord your good intention and you will receive from Him the strength to accomplish the task at hand: your salvation. This task is not only about fasting. If we are not able to fast as the Church stipulates it does not matter so much so long as we have the blessing of our spiritual father who will be able to accommodate our illness or our physical limitations. So, if we are not able to fast, is there anyone preventing us from humiliating ourselves or from showing repentance? One does not need to be young and vigorous in order to be humble, to avoid sin and keep his heart contrite. Everybody, whether they are young or old, healthy or sick, strong or weak, are able to preserve the grace of repentance in their hearts; the repentance which is born out of humility.
This is what the Lord wants from us: our heart. We will be able to give Him our heart if we are freed from the bondage of the various passions. Fasting is the first step towards acquiring this brave state which severs the bondage. Then we may bravely proceed with the spiritual effort towards getting rid of wickedness, cunningness and everything else which blemishes God’s image. Most importantly we ought to espouse the holy humility. The humble one is able to repent, pray and acquire health for his body and soul. The proud cannot repent neither recognizes his condition. Since he does not feel that he needs God or anyone else, he never feels at fault; he is always right; he does not ask for forgiveness and he lives in a state of self-righteousness. Unfortunately though, he lives in the darkness caused by the absence of the Lord, since the Lord only lives in the hearts of sinners who repent and are humble and not in any hearts filled with pride. The Lord opposes the proud.
Let us therefore work harder on repentance along with fasting during this blessed time. Let us pray for this blessed condition of repentance, let us cry in front of the Lord and let us look for Him. Let us feel pain because He has loved us so much and yet we stay so far away from Him. This distance from the Lord ought to be the cause of pain and tears and agonizing prayer and make us yearning for God, our Father, to enter into our hearts. And we must also be certain that He will come into our hearts; He will console us and will let us experience His own love and our deliverance.
We do not harbor lies and conjectures, neither do we exhibit moralistic behavior in the Church. We are experiencing God, instead. The Lord is present in the Church and man is called to experience the Lord as the greatest experience of his life. All the Saints are themselves the proof that they have experienced the presence of the Lord. In the same way we will become true Christians if the Scriptures have indeed worked on us, bore fruit and transformed us into the temple of the Holy Spirit and God’s chosen vessel.

Metropolitan of Limassol, Athanasios (Excerpts from a homily)

«Το διαζύγιο είναι ένας καταστροφικός σεισμός»

Τα παιδιά των χωρισμένων μιλούν για πρώτη φορά. Ακούστε τα!

Μία πρωτότυπη γαλλική έρευνα έδωσε πριν από λίγο καιρό ένα άλλο προφίλ στην λέξη «διαζύγιο». Αυτό, του μεγάλου σεισμού που αν δεν τον χειριστούμε σωστά μπορεί να ισοπεδώσει ανεπανόρθωτα την προσωπικότητα και τα όνειρα των παιδιών… 

1137 ενήλικες χωρισμένων οικογενειών κλήθηκαν να απαντήσουν πριν από λίγο διάστημα μέσω ίντερνετ σε ένα ερωτηματολόγιο 80 περίπου ερωτήσεων γύρω από το διαζύγιο. Τα αποτελέσματα είναι μάλλον «επαναστατικά» ιδιαίτερα για όσους ασπάζονται ατάκες του τύπου «ο χωρισμός είναι κάποιες φορές καλός για τα παιδιά». Όχι. Σύμφωνα με την πολύ ενδιαφέρουσα αυτή γαλλική έρευνα, ένα διαζύγιο είναι πάντα κακό για τα παιδιά, μας αρέσει δεν μας αρέσει. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων δήλωσε ότι βίωσε τον χωρισμό των δικών του ως ένα μεγάλο σεισμό που ισοπέδωσε τα πάντα: το συναίσθημα, την εμπιστοσύνη, την ευτυχία και την ελπίδα για μία ζωή μοιρασμένη στα δύο…

Σύμφωνα με τους ιθύνοντες της έρευνας 2,9 εκατομμύρια παιδιά ζουν σήμερα με τον ένα από τους δύο γονείς τους και με τα δικά τους συναισθήματα να μην υπολογίζονται από κανέναν. Το πρόβλημα ενός διαζυγίου εκτιμάται πάντα από την λαθεμένη εξίσωση «αν οι γονείς είναι καλά, τότε και τα παιδιά είναι καλά». Μέγα σφάλμα για τους Γάλλους ειδικούς οι οποίοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας: «Εκτός από τους παιδοψυχολόγους κανείς άλλος δεν δίνει το λόγο στα παιδιά χωρισμένων γονιών. Ενδεχομένως από τον φόβο για όσα μπορούν να πουν…»

Τα αποτελέσματα της έρευνας

1. Το 52% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι η βασικότερη αιτία ενός διαζυγίου είναι η απιστία

2. Η ανακοίνωση της απόφασης του χωρισμού γίνεται σχεδόν πάντα είτε πολύ άσχημα μέσα σε ένα πλαίσιο βίας με κλάματα και φωνές και αλληλοκατηγορίες είτε μέσα στην απόλυτη σιγή. Και οι δύο τρόπο είναι ιδιαίτερα επώδυνοι για τον ψυχισμό ενός παιδιού ιδιαίτερα αν είναι πάνω από τριών ετών  

3. Τα παιδιά θα ήθελαν οι γονείς τους να τους μιλήσουν και να τους εξηγήσουν τις αιτίες του χωρισμού χωρίς να τα υποχρεώνουν με έμμεσους ή άμεσους τρόπους να πάρουν το μέρος του ενός από τους δύο. Τα παιδιά απαιτούν στήριξη και εξηγήσεις! Οι γονείς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν πως την στιγμή του «μεγάλου μίσους» τα παιδιά τους έχουν ανάγκη από μεγάλη αγάπη…  

4. Οι μισοί σχεδόν από τους ερωτηθέντες εκτίμησαν ότι ο χωρισμός των δικών τους ήταν ένα λάθος που μπορούσε να έχει αποφευχθεί.

5. Ο ρόλος των γιαγιάδων και των παππούδων είναι για τα παιδιά των χωρισμένων γονιών πάρα πολύ σημαντικός. Το 56% περίμενε από αυτούς υποστήριξη, στοργή, προσοχή και αγάπη ενώ το 36% τόνισε ότι συχνά οι γιαγιάδες και οι παππούδες είναι αυτοί που ρίχνουν λάδι στην φωτιά.

6. Το 74% υποστήριξε ότι το διαζύγιο των δικών τους επέφερε σημαντικές επιπτώσεις σε οικονομικό επίπεδο αλλάζοντας σε μεγάλο βαθμό το επίπεδο της ζωής τους.

7.  Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (80%) υποστήριξε ότι θα ήταν πολύ καλό οι γονείς μετά την απόφαση του διαζυγίου να ρωτούσαν το παιδί με ποιον από τους δύο γονείς θα ήθελε να μείνει στην περίπτωση που το τελευταίο είναι σε θέση να απαντήσει. 

8. Το 40% των παιδιών δεν διατήρησαν ομαλές σχέσεις με τον γονιό που δεν είχε την επιμέλεια, συνήθως τον πατέρα. Ωστόσο το 90% ξαναβρήκε τον «χαμένο» πατέρα κάποια χρόνια αργότερα.

9. Μετά τον χωρισμό ο πατέρας και η μητέρα ξαναβρίσκουν έναν σύντροφο, τις περισσότερες φορές εκείνον που είχαν και… πριν το διαζύγιο. Ωστόσο, οι περισσότερες μητέρες μένουν μόνες  για να προστατεύσουν τα παιδιά.

10. Τις περισσότερες φορές ο νέος σύντροφος των γονιών δεν γίνεται εύκολα και γρήγορα αποδεκτός από τα παιδιά. Κάθε επαφή με τον υποψήφιο πατριό ή την υποψήφια μητριά χαίρει αρνητικής υποδοχής η οποία αν τελικά γίνει έχει την πρώτη τουλάχιστον φορά κακή έκβαση. Τα παιδιά πιστεύουν σχεδόν πάντα ότι η μητριά εκμεταλλεύεται οικονομικά τον πατέρα και πως αρνείται να συνειδητοποιήσει ότι είχε μία άλλη ζωή πριν από αυτήν. 

11. Το συναινετικό διαζύγιο δεν γλυτώνει από το… πεδίο των μαχών. Όποιος κι αν είναι ο τύπος του διαζυγίου το 34% των γονιών διαφωνούν ως προς την κηδεμονία, το 39% ως προς της μέρες επίσκεψης ενώ το 61% για θέματα σχετικά με την διατροφή και την εκπαίδευση.

12. Μην αμφισβητείτε ποτέ τον πρώην ή την πρώην σύντροφό σας μπροστά στα παιδιά. Το 71% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι υπέφεραν ως παιδιά από τέτοιου είδους συμπεριφορές.

13. «Αποξένωση» είναι η συνώνυμη έννοια που απέδωσαν οι συμμετέχοντες στον όρο διαζύγιο.

14. Το 77% δήλωσε ότι μετά το διαζύγιο των γονιών του αισθάνθηκε σκληρά εγκαταλελειμμένο. Μία εγκατάλειψη την οποία το 56% «ξέσπασε» στις σπουδές του, το 41% στην επαγγελματική του ζωή ενώ το 88% (!) στα προσωπικά του.  

15. «Μία μεγάλη αγάπη για ολόκληρη την ζωή», αναζητά το 82% των συμμετεχόντων θέτοντας ως βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο του (της) τέλειου (τέλειας) συντρόφου το να είναι ακριβώς το αντίθετο από την μητέρα ή τον πατέρα!

16. Για τα παιδιά χωρισμένων γονιών, η προστατευτικότητα, η πίστη, η σταθερότητα και η ευγένεια υπερτερούν ως ιδιότητες έναντι της ομορφιάς, του πλούτου και της εξυπνάδας!  

17. Οι μισοί από τους συμμετέχοντες δήλωσαν ότι το διαζύγιο των γονιών τους επέφερε σοβαρά προβλήματα και στην δική τους προσωπική ζωή με το 25% των εικοσιπεντάρηδων να έχει ήδη δοκιμάσει ένα δυνατό προσωπικό χωρισμό.    

18.  Η λέξη κλειδί ενός επιτυχημένου γάμου είναι η «επικοινωνία»

"Τὸ νὰ εἶναι κανεὶς Ἕλληνας, τὸ νὰ εἶναι κανεὶς Ρωμηός, δὲν εἶναι ὑπερηφάνεια ἀλλὰ εἶναι σταυρὸς καὶ μόνο σὰν σταυρὸ καὶ σὰν διακόνημα μποροῦμε νὰ τὸ κρατήσουμε"

Γράφει ὁ Μητροπολίτης Λεμεσού  Ἀθανάσιος

Τό ἔθνος τῶν Ῥωμηῶν

Εἶναι γεγονὸς ὅτι καυχόμαστε γιὰ τὴν ἑλληνική μας καταγωγὴ καὶ τὴν σχέση μας μὲ τὸν Χριστὸ καὶ μὲ τὸ Εὐαγγέλιο, ὄχι ἀδίκως βέβαια, παρόλο ποὺ καμιὰ φορᾶ εἴμαστε λίγο ὑπερβολικοί, ὅμως ἡ ἱστορία δικαιώνει τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος.

Πάρα πολλοὶ λαοὶ ἄκουσαν τὸν λόγο τοῦ Εὐαγγελίου, πάρα πολλοὶ λαοὶ δέχθηκαν τὶς ἐπισκέψεις τῶν Ἀποστόλων, πρὸς στιγμὴν ἔγιναν χριστιανοί, ἀλλὰ στὸ πέρασμα τῶν αἰώνων εἴτε χάθηκαν γιατί ὑποδουλώθηκαν ἀπὸ ἄλλους λαούς, εἴτε ἄλλαξαν θρησκεία ἐξολοκλήρου, εἴτε προσχώρησαν σὲ αἱρέσεις καὶ ἄλλες κακοδοξίες οἱ ὁποῖες νόθευσαν τὴν Ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ ἑλληνικὴ φυλή, τὸ ἑλληνικὸ γένος, οἱ Ἕλληνες, παρὰ τὶς πολλὲς δυσκολίες ποὺ εἶχαν, κράτησαν τὸ Εὐαγγέλιο, κράτησαν τὴν πίστη στὴν Ἐκκλησία, στὴν Ὀρθοδοξία. Καὶ ὄχι μόνο δὲν τὴν ἔχασαν ἀλλὰ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας ἔδωσαν τὸ Εὐαγγέλιο καὶ σὲ ἄλλους λαοὺς (π.χ. Ρώσους, Βούλγαρους, Ρουμάνους, Σέρβους, Γεωργιανούς), σὲ ὅλη τὴν ἀνατολικὴ Εὐρώπη. Οἱ βυζαντινοὶ Ρωμιοὶ προγονοὶ μας ἐπέμεναν, παρόλο ποὺ ἡ Δύση ἀντιδροῦσε σὲ αὐτό, ὅτι οἱ νέοι ὀρθόδοξοι λαοὶ ἔπρεπε νὰ λατρεύουν τὸ Θεὸ στὴ γλώσσα τους. Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ Ἅγιοι Κύριλλος καὶ Μεθόδιος ποὺ μετέφεραν στοὺς Σλάβους τὸ Εὐαγγέλιο ἔφτιαξαν ἀλφάβητο, ὥστε νὰ μποροῦν οἱ ἄνθρωποι νὰ ἔχουν δική τους γραπτὴ γλώσσα, νὰ μορφώνονται, νὰ ἐκπολιτίζονται καὶ νὰ ἔχουν τὴ δική τους συνείδηση καὶ νὰ λατρεύουν τὸ Θεὸ στὴ δική τους γλώσσα. Οὐδέποτε χρησιμοποιήθηκε τὸ Εὐαγγέλιο ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες ὡς μέσο κατάκτησης τῶν ἄλλων λαῶν. Ἀντίθετα, ἦταν μία προσφορὰ σ’ αὐτοὺς τοῦ φωτὸς τοῦ Εὐαγγελίου, ἐπ’ ἐλευθερία, ποτὲ μὲ τὴ βία. Δὲν ἔχουμε φαινόμενα στὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐπιβολῆς τῆς Ὀρθοδοξίας μὲ…. τὴ βία.

Τὸ ἐρώτημα εἶναι, ἐμεῖς οἱ χριστιανοὶ ὀρθόδοξοι, πῶς μποροῦμε νὰ ταυτίσουμε τὴν ἀγάπη πρὸς τὴν πατρίδα μας σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν ὀρθόδοξη πίστη μας;

Ὡς Ἕλληνες καὶ ὡς ὀρθόδοξοι, καυχόμαστε ὅτι μέχρι σήμερα βαστάζουμε τὴν ὀρθόδοξη πίστη μας ἀπαρασάλευτη καὶ ἀπαραχάρακτη καὶ μαζὶ μὲ αὐτὴν ἔχουμε τὴν εὐλογία νὰ βαστάζουμε τὸ σταυρό, τὸν εὐλογημένο σταυρὸ τῆς ἑλληνικῆς φυλῆς μέσα στὸν κόσμο, ποὺ κουβάλησε ὅλη αὐτὴ τὴν ἔνδοξή μας ἱστορία. Τὸ ἑλληνικὸ γένος, ἔχοντας πανάρχαιες ρίζες μέσα στὴν ἱστορία, ἔφτασε σὲ τόσο μεγάλα μέτρα γνώσεως τῆς ἀνθρώπινης σοφίας καὶ ἐλευθερίας, ἔφθασε σὲ τόσο ὑψηλὰ ἐπίπεδα φιλοσοφικῶν πτήσεων καὶ ἀποκαλύψεων ὥστε νὰ θεωρεῖται πρόδρομος τοῦ χριστιανισμοῦ.

Νομίζω ὅτι τὸ νὰ εἶναι κανεὶς Ἕλληνας, τὸ νὰ εἶναι κανεὶς Ρωμιός, δὲν εἶναι ὑπερηφάνεια ἀλλὰ εἶναι σταυρὸς καὶ μόνο σὰν σταυρὸ καὶ σὰν διακόνημα μποροῦμε νὰ τὸ κρατήσουμε σήμερα. Εἴμαστε Ἕλληνες, ἔχουμε μία ἱστορία, ὅπως ὁ κάθε λαὸς καὶ ἀναγνωρίζουμε σὲ κάθε ἄνθρωπο αὐτὸ τὸ δικαίωμα νὰ καυχᾶται γιὰ τὴν ἱστορία του, γιὰ τοὺς προγόνους του. Καυχόμαστε σὰν Ἕλληνες ὄχι γιατί λατρεύαμε τοὺς ψεύτικους θεοὺς τοῦ Ὀλύμπου, ἀλλὰ καυχόμαστε γιατί εἴμαστε ἕνας λαὸς μὲ φιλοσοφικὲς ἀναζητήσεις, καυχόμαστε γιατί εἴμαστε ἕνας λαὸς ποὺ γέννησε τὴ δημοκρατία, τὴ φιλοσοφία.

Οἱ ἐθνικὲς γιορτὲς εἶναι βέβαια γιορτὲς μυήσεως στὸ νόημα, ἀλλὰ εἶναι καὶ κρίση τῆς ἴδιας της ζωῆς μας. Καὶ πρέπει νὰ ὑφιστάμεθα αὐτὴ τὴν κρίση γιατί διαφορετικὰ θὰ μᾶς κρίνει ἡ ἱστορία ὡς ἀνθρώπους ποὺ δὲν διδαχτήκαμε ποτὲ ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ἱστορία καὶ τὴ πορεία μας.

Ἡ ἱστορία ὀφείλει νὰ μᾶς διδάξει καὶ ἐμεῖς ἂν εἴμαστε ἄξιοι τῶν προγόνων μας, πραγματικὰ παιδιά τους, τότε πρέπει νὰ μάθουμε νὰ διδασκόμαστε, γιατί ἔχουμε τὴ βαρύτατη αὐτὴ κληρονομιὰ νὰ εἴμαστε Ἕλληνες. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἔχουμε μία ἱστορία ἔνδοξη σὲ πολέμους καὶ σὲ ἀγῶνες. Οἱ Ἕλληνες κρατοῦσαν τὴ σημαία τους, γιὰ νὰ δείξουν ὅτι ἀγωνίζονται ὅπως ἔλεγαν «ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν», γιὰ νὰ δείξουν ὅτι ἀγωνίζονται γιὰ συγκεκριμένα ἰδανικά, ἤσαν ἰδεολόγοι, δὲν ἤσαν πολεμιστὲς μὲ τὴν πραγματικὴ σημασία τῆς λέξεως, ἀλλὰ γίνονταν πολεμιστὲς ὅταν ἡ ἀνάγκη τοὺς καλοῦσε καὶ ἦταν πράγματι αὐτὴ ἡ ἀνάγκη ἀδήριτη, γιὰ νὰ φυλάξουν τὴν πίστη τους καὶ τὴν πατρίδα τους.

Σήμερα, ἀδελφοί μου, καλούμαστε νὰ κρατήσουμε αὐτὴ τὴν πατρίδα μέσα στὰ περιθώρια ποὺ οἱ ἥρωές μᾶς τὴν παρέδωσαν καὶ ὅπως αὐτοὶ βάδισαν τὸ δρόμο τους μὲ σύνεση πολλή, μὲ σοφία πολλή, μὲ ὑπομονὴ πολλή.

Οἱ ἥρωές μας ἦταν παιδιά, ἦταν ἄνθρωποι τοῦ τόπου ποὺ βγῆκαν μέσα ἀπὸ τὸ καλύτερο λίκνο, τὸ λίκνο τῆς Ἐκκλησίας καὶ πραγματικὰ στέκει κανεὶς μπροστά τους μὲ μεγάλο θαυμασμὸ καὶ μὲ μεγάλη συγκίνηση, γιατί διαβάζει κανεὶς γιὰ τὴ ζωή τους, διαβάζει κανεὶς τὶς ἐπιστολές τους, διαβάζει αὐτὰ τὰ ὁποία ἔγραψαν καὶ ὄχι ἁπλῶς συγκινεῖται συναισθηματικὰ ἀλλὰ τὰ κείμενα αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων, αὐτὲς οἱ ἐπιστολὲς τῶν ἡρώων τοῦ ΄55-΄59 μᾶς θυμίζουν συναξάρια, μᾶς θυμίζουν λόγια νεομαρτύρων, μᾶς θυμίζουν τὶς ἐπιστολὲς τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως, τὶς ἐπιστολὲς καὶ τὰ γραπτὰ τῶν νεομαρτύρων τῆς τουρκικῆς κατοχῆς στὸν ἑλληνικὸ χῶρο. Δὲν διαφέρει καθόλου τὸ ἦθος τους ἀπὸ τὸ ἦθος τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως καὶ τῶν μαρτύρων τῆς πατρίδας. Διαβάζει κανεὶς τὶς ἐπιστολὲς ἐκεῖνες καὶ βλέπει ποὺ ἔστεκαν αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι καὶ βλέπει τί ἤθελαν σὲ αὐτὸ τὸν τόπο. Δὲν βλέπεις ἴχνος μισαλλοδοξίας, δὲν βλέπεις ἴχνος τρομοκρατίας, κι ἂς τοὺς κατηγοροῦσαν τότε ὅτι ἦταν τρομοκράτες. Διαβάζει κανεὶς τὶς ἐπιστολές τους καὶ βλέπει ἕνα ἱλαρὸ φῶς, τὸ φῶς τῆς πίστεως τὸ ὁποῖο τοὺς ὁδηγοῦσε στὴν ἀγάπη τῆς πατρίδας τους, τοὺς ὁδηγοῦσε στὴν ἀγάπη τῆς ἐλευθερίας ἀλλὰ δὲν τοὺς ὁδηγοῦσε ποτὲ στὸ μίσος ἀκόμα καὶ αὐτῶν ποὺ τοὺς εἶχαν κατακτήσει. Καὶ ἂν χρειάστηκε νὰ κάνουν πόλεμο καὶ νὰ κάνουν ἐπανάσταση, αὐτὸ ἦταν γιατί μὲ τὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς καὶ τῆς ὥρας ἐκείνης ἦταν μία ἀνάγκη καὶ δὲν μποροῦσαν νὰ κάμουν διαφορετικά.

Μέσα στὶς ἐπιστολὲς τῶν μαρτύρων καὶ τῶν ἡρώων βλέπει κανεὶς τὸ Θεό, τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ νὰ βασιλεύει, ποῦ τοὺς ἔδωσε τὴ δυνατότητα νὰ νικήσουν τὸ θάνατο, νὰ ὑπερβοῦν τὸ θάνατο, ποῦ αἰσθάνονταν τὴ ψυχή τους νὰ φτερουγίζει γύρω ἀπὸ τὸ θρόνο τοῦ Θεοῦ, τί ἄλλο εἶναι παρὰ τὰ ἴδια βιώματα τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως; Δὲν εἶναι αὐτὰ οἱ ἐπισκέψεις τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ οἱ ὁποῖες παρηγοροῦσαν τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων ποῦ βρισκόντουσαν μόνο λίγο πρὸ τοῦ θανάτου; Ταυτόχρονα, βλέπει κανεὶς τὴν πίστη τους καὶ τὴν ἀγάπη τους πρὸς τὴν Ἑλλάδα. Τὴν Ἑλλάδα ὄχι ὡς γεωγραφικὸ χῶρο μόνο, ἀλλὰ τὴν Ἑλλάδα ὡς τὴν κοιτίδα τοῦ πολιτισμοῦ, τὴ μητέρα τῆς φιλοσοφίας, τὴ μητέρα τῆς Ρωμιοσύνης.

Ὀφείλουμε λοιπὸν νὰ μαθαίνουμε μέσα ἀπὸ τὴν ἱστορία μας, νὰ διδασκόμαστε. Ὀφείλουμε νὰ ὁδηγηθοῦμε μπροστὰ στὰ διάφορα γεγονότα τῆς ἱστορίας μας καὶ νὰ κρίνουμε τὸν ἑαυτό μας, σιωπώντας καὶ περιορίζοντας τὰ λόγιά μας καὶ τὴν ἐξωστρέφειά μας καὶ νὰ ἀφήσουμε νὰ μᾶς δείξουν ὅλοι αὐτοὶ οἱ μάρτυρες τῆς πατρίδας τὸ δικό τους φρόνημα καὶ νὰ μᾶς μιλήσουν γιὰ τὴν ἱστορία μας, νὰ μᾶς μιλήσουν γιὰ τὴν πατρίδα μας, νὰ μᾶς μιλήσουν γιὰ τὴν παράδοσή μας, νὰ μᾶς δείξουν ἀπὸ ποιὸ δέντρο καταγόμαστε κι ἀκόμα, νὰ ἔχουμε τὸ θάρρος νὰ δοῦμε ποὺ εἴμαστε ἐμεῖς σήμερα.

Πρέπει νὰ ἔχουμε τὸ θάρρος νὰ ἀνακαλύψουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ ποῦμε τὴ μεγάλη ἀλήθεια, ὅτι αὐτὸς ὁ τόπος, ἐὰν θέλει νὰ ζήσει πρέπει νὰ γίνει ἑλληνικὸς τόπος κατὰ κυριολεξία. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ τύχει παιδείας, παιδείας φιλοσοφικῆς, παιδείας πνευματικῆς, παιδείας ρωμαίικης, μὲ ρωμιοσύνη ποὺ σημαίνει ὅτι θὰ ἀπολαύσει ὅλη αὐτὴ τὴν ἱστορία τῆς παραδόσεώς μας. Οὔτε ἀρχαιολάτρες εἴμαστε ἀλλὰ οὔτε καὶ βυζαντινόπληκτοι εἴμαστε. Ξέρουμε ὅτι ὁ τόπος ζύμωσε τὴν ἀρχαία φιλοσοφία καὶ παράδοση μὲ τὴν ὀρθοδοξία. Καὶ ὀρθόδοξος σημαίνει ἐλεύθερος. Ὀρθόδοξος καὶ Ρωμιὸς σημαίνει ἄνθρωπος χωρὶς παρωπίδες, σημαίνει ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος ἀγαπᾶ τὸν ἄλλο καὶ δὲν φοβᾶται τὸν ἄλλο ἄνθρωπο, γιατί ἔχει ἀρχοντιά, γιατί δὲν εἶναι κομπλεξικός, γιατί δὲν αἰσθάνεται μειονεκτικὰ μπροστὰ σὲ κανένα, γιατί εἶναι περήφανος γι’ αὐτὸ ποὺ εἶναι καὶ αὐτὴ ἡ περηφάνια δὲν εἶναι ἀλαζονεία ἀλλὰ εἶναι τὸ «γνώθι σ’ αὐτὸν» τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων• εἶναι αὐτὴ ἡ γνώση τῆς βαρύτατης κληρονομιᾶς τὴν ὁποία κουβαλοῦμε πάνω μας. Αὐτὴ ἡ ρωμαίικη ὑπερηφάνεια μπορεῖ νὰ ὑπηρετήσει καὶ ὄχι νὰ ὑπηρετεῖται, μπορεῖ νὰ σταθεῖ καὶ νὰ ἀγκαλιάσει τὸν κόσμο ὅλο καὶ νὰ γίνει διάκονος τῆς ἀνθρωπότητας.

Ἐμεῖς σὰν Ρωμιοὶ πάντοτε εἴχαμε τὴ μεγάλη ὑπομονὴ ἡ ὁποία ἦταν γέννημα τῆς πίστεως, Καὶ ὁ πιστὸς ἄνθρωπος βλέπει πίσω ἀπὸ τὰ φαινόμενα, πέραν τῶν φαινομενικῶν πραγμάτων. Δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει ἐμᾶς ἂν μᾶς μισοῦν ἢ ὄχι οἱ Τοῦρκοι. Ὁ Θεὸς τί θὰ πεῖ στὸ τέλος. Δὲν θὰ γίνει τίποτα περισσότερο καὶ τίποτα λιγότερο ἀπὸ ὅσα ὁ Θεὸς θὰ ἐπιτρέψει. Πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ἔχουμε τελεία ἐμπιστοσύνη στὸ Θεό. Ἐὰν ἐλπίζεις στὸ Θεὸ καὶ πιστεύεις ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι Πατέρας σου, τότε λοιπὸν γιατί φοβᾶσαι;

Ἂς ἀνοίξουμε τὸ δρόμο στὴν ἀληθινὴ παιδεία• νὰ φτιάξουμε πρῶτα ἀνθρώπους ἐλεύθερους καὶ ἂν φτιάξεις ἀνθρώπους ἐλεύθερους, τότε θὰ ἀποκτήσεις καὶ πατρίδα ἐλεύθερη. Ἂν ἔχεις ἀνθρώπους δούλους, τότε καὶ ἡ ἐλεύθερη πατρίδα θὰ γίνει δούλη. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι αὐτὸς ποὺ ἐλευθερώνεται πρῶτα καὶ ὕστερα ἐλευθερώνει καὶ γεωγραφικὰ τὸ τόπο του. Ἂν ἐνδιατρίψουμε στὴν ἱστορία μας, ἂν γνωρίσουμε τὴν παράδοσή μας, ἂν ἀσκήσουμε καλόβουλη καὶ θετικὴ κριτικὴ στὶς παρελθοῦσες πράξεις καὶ ἐνέργειές μας, ἂν εἴμαστε ἔντιμοι, ἀνυστερόβουλοι καὶ εἰλικρινεῖς, τότε θὰ ἀνακαλύψουμε ὅτι ὁ τόπος γεννᾶ ἥρωες, ὁ τόπος γεννᾶ μάρτυρες, ὁ τόπος γεννᾶ ἡγέτες, ὅπως τοὺς ἡγέτες οἱ ὁποῖοι σήκωσαν τὸν τόπο αὐτὸ καὶ ἔδωσαν τὴν ἀνάσταση στὴ πατρίδα μας καὶ στὴ φυλή μας. Αὐτὸ εἶναι τὸ μήνυμα τῆς Ρωμιοσύνης, τοῦ πόνου καὶ τῆς ἀγάπης γιὰ τὴ πατρίδα μας.

«Ἑλληνορθόξη Πορεία», Ἀνθολόγιο κειμένων, Ἀθήνα 2008.

Ο πλούτος της πενίας

Γράφει ο μοναχός Μωυσής, Αγιορείτης

Είναι μεγάλο λάθος να έχει καταντήσει η Εκκλησία παράρτημα του υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, φιλανθρωπικό σωματείο. Σε τούτο συντείνουν και οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας, των οποίων το έργο διαφημίζεται εύκολα σε πόσες μερίδες φαγητό μοιράζουν καθημερινώς στους φτωχούς.
Δεν τηρείται η ευαγγελική μυστικότητα της φιλανθρωπίας. Δεν λέμε, ότι στα έργα της Εκκλησίας δεν είναι και η φιλανθρωπία, την οποία και άλλοι μπορούν να προσφέρουν, αλλά η Εκκλησία δίνει αυτό που κανείς άλλος δεν μπορεί να δώσει: βαθύ νόημα ζωής, αφοβία θανάτου, υπομονή στις θλίψεις, λύτρωση και σωτηρία.

Μερικοί αναγνωρίζουν μόνο το φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας. Ελπίζω, όχι και ρασοφόροι. Δεν λέω, ότι δεν υπάρχει μεγάλη ανάγκη σήμερα, αλλά ο κόσμος δεν παύει να διψά για αλήθεια και παραμυθία. Αφέθηκε η αγία τράπεζα και δόθηκε μεγαλύτερη σημασία στα συσσίτια. Η αξία μιας μητροπόλεως μετριέται με το πόσα πιάτα δίνει καθημερινά. Κάποιοι, θεωρούν μοναδικό έργο της Εκκλησίας αυτό. Άλλοι πάλι, λέγουν, ότι θα πρέπει να το διακόψει, για να επαναστατήσουν οι φτωχοί κατά του κράτους.

Την κρίσιμη αυτή ώρα, εκπρόσωποι της Εκκλησίας ανοίγουν διάλογο με την Αριστερά. Δεν θα πρέπει να φοβάται κανείς τον διάλογο. Θα πρέπει όμως, νομίζουμε, να υπάρχει σεβασμός, εκτίμηση και σύνεση. Δεν μπορεί η Εκκλησία να εξομοιώνεται με ένα κόμμα. Δεν μπορεί ένα κόμμα, με γνωστή ιστορία, να κάνει μαθήματα στην Εκκλησία, να της λέει τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει. Δεν μπορεί λευκανθέντες ιεράρχες να υπακούν νεαρούς αριστερούς. Αύριο να γίνει συνέδριο και με τη Δεξιά.
Αισθανόμεθα μειονεκτικά απέναντι στους θεωρούμενους και λεγόμενους προοδευτικούς; Εξισώνουμε την ύλη με το πνεύμα; Λησμονάμε την ιστορία; Πάσχουμε να λεγόμαστε προοδευτικοί; Συνεργαζόμαστε με εκείνους που εργάζονται συστηματικά στην αποχριστιανοποίηση της πατρίδος μας; Να χωρισθεί βίαια και άμεσα το κράτος από την Εκκλησία; Να γίνει καθαρά θρησκειολογικό το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία; Να μισθοδοτούνται οι κληρικοί μας από φόρους των πιστών; Συνεργασία μετά εκκλησιομάχων έχει νόημα;
Δεν γνωρίζω πόσο ικανοποιημένοι και ευχαριστημένοι είναι οι καθηγητές θεολόγοι που διοργάνωσαν το συνέδριο. Πολλοί πάντως, διερωτήθηκαν και αντέδρασαν. Δεν ήταν καιρός για κάτι τέτοιο. Ας ενισχύσουμε τον ταλαιπωρημένο λαό. Μπορεί να εκφράσαμε ένα διαφορετικό λογισμό για την εκκλησιαστική φιλανθρωπία, αλλά αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι δεν πρέπει να συνεχισθεί. Ο δε διάλογος χριστιανισμού και Αριστεράς δεν γνωρίζουμε αν ήταν απαραίτητος τώρα. Μπορεί ο καθένας να ψηφίζει ό,τι θέλει, αλλά δεν επιτρέπεται να το ωραιοποιεί και να το βαφτίζει ό,τι θέλει.
Έχουμε ξαναπεί, πως η παρούσα σοβαρή κρίση ήταν μία σημαντική ευκαιρία να πλησιάσει πιο πολύ τον λαό η Εκκλησία μας. Όχι μόνο με ένα ξαναζεσταμένο πιάτο φαΐ και δύο ευρώ από το φιλόπτωχο ταμείο, αλλά με ένα χάδι, ένα χαμόγελο, ένα λόγο παραμυθίας κι ελπίδος. Λόγο για τον πλούτο της πενίας, τη χάρη της εγκράτειας, τη δύναμη της δοκιμασίας και της διέξοδης θλίψης. Λόγο για ένα Θεό παιδαγωγό και όχι τιμωρό, πατέρα και ιατρό και όχι εκδικητή. Για Χριστιανό λιτό, απλό, σεμνό, με εμπιστοσύνη και ελπίδα. Ο πλούτος της πενίας είναι ένα εντελώς άγνωστο κεφάλαιο σε πολλούς.

ΜΙΚΡΟ ΣΧΟΛΙΟ: Όλα τα κόμματα – μηδενός εξαιρουμένου – που καταδυναστεύουν την Ελλάδα, θέλουν μια Εκκλησία στα μέτρα τους, υποταγμένη και αδύνατη, που να ταϊζει αφειδώς τους φτωχούς, να δέχεται αδιαμαρτύρητα την καταπάτηση της περιουσίας της και να έχει έναν ρόλο γραφικό, περιθωριακό, σχεδόν φολκλορικό που παραπέμπει σε άλλες εποχές.

Ε λοιπόν, δεν θα τους περάσει! Η Εκκλησία οφείλει να κάνει ΕΡΓΟ ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΟ για να ανακουφίζει τον λαό, που εμπιστεύεται Αυτήν και όχι τα κόμματα. Οφείλει να συμβουλεύει, να νουθετεί και να καθοδηγεί τους πιστούς Ορθοδόξους Χριστιανούς σε κάθε στιγμή της ζωής τους.

Αν το κάνει αυτό, πολλά πράγματα θ’ αλλάξουν προς το καλύτερο στην κοινωνία μας!