Here is a Hymn on the Nativity, by St. Ephrem the Syrian. As we prepare ourselves to again welcome our Lord into the manger of our hearts, let us allow these words to form words of worship in our soul.
Blessed be that Child, Who gladdened Bethlehem to-day! Blessed be the Babe Who made manhood young again to-day! Blessed be the Fruit, Who lowered Himself to our famished state! Blessed be the Good One, Who suddenly enriched our necessitousness and supplied our needs! Blessed He Whose tender mercies made Him condescend to visit our infirmities!
Praise to the Fountain that was sent for our propitiation. Praise be to Him Who made void the Sabbath by fulfilling it! Praise too to Him Who rebuked the leprosy and it remained not, Whom the fever saw and fled! Praise to the Merciful, Who bore our toil! Glory to Thy coming, which quickened the sons of men!
Glory to Him, Who came to us by His first-born! Glory to the Silence, that spake by His Voice. Glory to the One on high, Who was seen by His Day-spring! Glory to the Spiritual, Who was pleased to have a Body, that in it His virtue might be felt, and He might by that Body show mercy on His household’s bodies!
Glory to that Hidden One, Whose Son was made manifest! Glory to that Living One, Whose Son was made to die! Glory to that Great One, Whose Son descended and was small! Glory to the Power Who did straiten His greatness by a form, His unseen nature by a shape! With eye and mind we have beheld Him, yea with both of them.
Glory to that Hidden One, Who even with the mind cannot be felt at all by them that pry into Him; but by His graciousness was felt by the hand of man! The Nature that could not be touched, by His hands was bound and tied, by His feet was pierced and lifted up. Himself of His own will He embodied for them that took Him.
Blessed be He Whom free will crucified, because He let it: blessed be He Whom the wood also did bear, because He allowed it. Blessed be He Whom the grave bound, that had [thereby] a limit set it. Blessed be He Whose own will brought Him to the Womb and Birth, to arms and to increase [in stature]. Blessed He whose changes purchased life for human nature.
Blessed He Who sealed our soul, and adorned it and espoused it to Himself. Blessed He Who made our Body a tabernacle for His unseen Nature. Blessed He Who by our tongue interpreted His secret things. Let us praise that Voice whose glory is hymned with our lute, and His virtue with our harp. The Gentiles have assembled and have come to hear His strains.
Glory to the Son of the Good One, Whom the sons of the evil one rejected! Glory to the Son of the Just One, Whom the sons of wickedness crucified! Glory to Him Who loosed us, and was bound for us all! Glory to Him Who gave the pledge, and redeemed it too! Glory to the Beautiful, Who conformed us to His image! Glory to that Fair One, Who looked not to our foulnesses!
Glory to Him Who sowed His Light in the darkness, and was reproached in His hidden state, and covered His secret things. He also stripped and took off from us the clothing of our filthiness. Glory be to Him on high, Who mixed His salt in our minds, His leaven in our souls. His Body became Bread, to quicken our deadness.
Praise to the Rich, Who paid for us all, that which He borrowed not; and wrote [His bill], and also became our debtor! By His yoke He brake from us the chains of him that led us captive. Glory to the Judge Who was judged, and made His Twelve to sit in judgment on the tribes, and by ignorant men condemned the scribes of that nation!
Glory to Him Who could never be measured by us! Our heart is too small for Him, yea our mind is too feeble. He makes foolish our littleness by the riches of His Wisdom. Glory to Him, Who lowered Himself, and asked; that He might hear and learn that which He knew; that He might by His questions reveal the treasure of His helpful graces!
Let us adore Him Who enlightened with His doctrine our mind, and in our hearing sought a pathway for His words. Praise we Him Who grafted into our tree His fruit. Thanks to Him Who sent His Heir, that by Him He might draw us to Himself, yea make us heirs with Him! Thanks to that Good One, the cause of all goods!
Blessed He Who did not chide, because that He was good! Blessed He Who did not spurn, because that He was just also! Blessed He Who was silent, and rebuked; that He might quicken us with both! Severe His silence and reproachful. Mild His severity even When He was accusing; for He rebuked the traitor, and kissed the thief.
Glory to the hidden Husbandman of our intellects! His seed fell on to our ground, and made our mind rich. His increase came an hundredfold into the treasury of our souls! Let us adore Him Who sat down and took rest; and walked in the way, so that the Way was in the way, and the Door also for them that go in, by which they go in to the kingdom.
Blessed the Shepherd Who became a Lamb for our reconcilement! Blessed the Branch Who became the Cup of our Redemption! Blessed also be the Cluster, Fount of medicine of life! Blessed also be the Tiller, Who became Wheat, that He might be sown; and a Sheaf, that He might be cut! [Blessed be] the Architect Who became a Tower for our place of safety! Blessed He Who so tempered the feelings of our mind, that we with our harp should sing that which the winged creatures’ mouth knows not with its strains to sing! Glory to Him, Who beheld how we had pleased to be like to brutes in our rage and our greediness; and came down and was one of us, that we might become heavenly!
Glory be to Him, Who never felt the need of our praising Him; yet felt the need as being kind to us, and thirsted as loving us, and asks us to give to Him, and longs to give to us. His fruit was mingled with us men, that in Him we might come nigh to Him, Who condescended to us. By the Fruit of His stem He grafted us into His Tree.
Let us praise Him, Who prevailed and quickened us by His stripes! Praise we Him, Who took away the curse by His thorns! Praise we Him Who put death to death by His dying! Praise we Him, Who held His peace and justified us! Praise we Him, Who rebuked death that had overcome us! Blessed He, Whose helpful graces cleansed out the left side!
Praise we Him Who watched and put to sleep him that led us captive. Praise we Him Who went to sleep, and chased our deep sleep away. Glory be to God Who cured weak manhood! Glory be to Him Who was baptized, and drowned our iniquity in the deep, and choked him that choked us! Let us glorify with all our mouths the Lord of all creatures!
Blessed be the Physician Who came down and amputated without pain, and healed wounds with a medicine that was not harsh. His Son became a Medicine, that showed sinners mercy. Blessed be He Who dwelt in the womb, and wrought therein a perfect Temple, that He might dwell in it, a Throne that He might be in it, a Garment that He might be arrayed in it, and a Weapon that He might conquer in it.
Blessed be He Whom our mouth cannot adequately praise, because His Gift is too great for skill of orators [to tell]; neither can the faculties adequately praise His goodness. For praise Him as we may, it is too little.
And since it is useless to be silent and to constrain ourselves, may our feebleness excuse such praise as we can sing.
How gracious He, Who demands not more than our strength can give! How would Thy servant be condemned in capital and interest, did he not give such as he could, and did he refuse that which He owed! Ocean of glory Who needest not to have Thy glory sung, take in Thy goodness this drop of praise; since by Thy Gift Thou hast supplied my tongue a sense for glorifying Thee.
Ο ευαγγελιστής Λουκάς, ο οποίος έχει ως κύρια πηγή για τη συγγραφή του ευαγγελίου του την Παναγία, διέσωσε τον διάλογο της Θεοτόκου με την συγγενή της Ελισάβετ, μητέρα του Προδρόμου, στον οποίο διάλογο περιέχεται και η φράση: «Ότι επέβλεψεν επί την ταπείνωσιν της δούλης αυτού. Ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί».
Ο προφητικός λόγος της Παναγίας φαίνεται να πέφτει στο κενό κατά την εποχή μας. Εμείς που έχομε συνηθίσει στις ποσοτικές εκτιμήσεις των πραγμάτων θεωρούμε ότι υπερέβαλλε αναφερόμενη στην απόδοση τιμής προς το πρόσωπό της από όλες τις γενιές στο διάβα της ιστορίας. Εν πρώτοις η χριστιανική πίστη διαδόθηκε σε τμήμα μόνο των λαών του πλανήτη, αρκετοί από τους οποίους την εγκατέλειψαν στη συνέχεια, για να ασπαστούν τον ισλαμισμό. Σήμερα οι χριστιανοί όχι απλώς αποτελούν μειοψηφία μεταξύ των κατοίκων του πλανήτη, αλλά και δοκιμάζονται από άνευ προηγουμένου κρίση θρησκευτικής ταυτότητας. Αρκετοί κάτοικοι στις θεωρούμενες χριστιανικές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής διατηρούν τυπική σχέση με την Εκκλησία, αν δεν την έχουν διακόψει και αυτή ενσυνείδητα. Στα πλαίσια της τυπικής αυτής σχέσης μπορεί να συμμετέχουν στους εορτασμούς που η Εκκλησία του Χριστού καθόρισε προς τιμήν της Παναγίας και το όλο κλίμα τους διαμόρφωσε διαχρονικά η λαϊκή ψυχή, πλην όμως είναι ο εορτασμός αυτός ολοένα και πιο τυπικός και μακριά από το πνεύμα εορτασμού της Εκκλησίας, το πνεύμα που έχει ως βάση τη ρήση «εορτή σημαίνει μίμηση του τιμωμένου προσώπου».
Η Παναγία είναι για την Εκκλησία μας το αιώνιο γυναικείο πρότυπο. Παραμένει ταπεινή ακόμη και όταν δοξάζεται ο υιός της. Δεν προβάλλεται ως αυθεντία σε ουδεμία στιγμή του δημοσίου βίου του Χριστού, αλλά διδάσκει κυρίως με τη σιωπή της. Η σύγχρονη «χριστιανή» γυναίκα προβάλλει με έντονη τη διεκδίκηση δικαιωμάτων έναντι του ανδρός μάλιστα με συχνές επικρίσεις κατά της Εκκλησίας, γιατί τάχα αυτή συνετέλεσε στο σχηματισμό ανδροκρατουμένων κοινωνιών, στις οποίες η γυναίκα καταπιεζόταν. Και είναι μεν αναμφισβήτητο ιστορικά γεγονός η καταπίεση της γυναίκας, είναι όμως κατάφωρα άδικη η επίκριση κατά του Ευαγγελίου του Χριστού. Η σύγχρονη γυναίκα στην προσπάθειά της να χειραφετηθεί από τη δυναστεία του άνδρα προχώρησε σε επανάσταση για κατάκτηση δικαιωμάτων, τα οποία την έφεραν σε τρομακτικά δύσκολη θέση, χειρότερη από εκείνη του παρελθόντος. Χειραφέτηση θεωρείται η απεμπόληση της αιδούς, με την οποία κοσμούνταν οι γυναίκες και κατά την αρχαιότητα. Ακόμη και οι εισερχόμενες στους ναούς δεν συγκινούνται από τον τρόπο απεικόνισης της Θεοτόκου, αλλά είναι ντυμένες σύμφωνα με τις επιταγές της μόδας, η οποία γυμνώνει τη γυναίκα ολοένα και περισσότερο. Από αυτό επωφελείται στο έπακρο ο άνδρας, ο οποίος ρέπει στο να θεωρεί διαχρονικά τη γυναίκα σκεύος ηδονής! Και μπορεί να καυχάται η γυναίκα ότι στα πλαίσια της χειραφέτησης έχει πλέον τη δυνατότητα να συνάπτει κατά βούληση σχέσεις χωρίς να δακτυλοδείχνεται, να απατά τον άνδρα, όπως την απατούσε και αυτός, να καθορίζει, αν θα φέρει σε πέρας την κύηση ή θα τη διακόψει. Ιδιαίτερη υπήρξε για το τελευταίο αυτό δικαίωμα η καύχηση γυναικών κατά τις πρόσφατες δεκαετίες.
Σε τελευταία ανάλυση όμως η γυναίκα κατέστη τραγική. Εξήλθε για να εργαστεί, χωρίς να έχει εξασφαλίσει συμφωνία με τον άνδρα της να τη συνδράμει στις εργασίες της οικίας. Ακόμη και χριστιανοί που επισκέπτονται γέροντες σε μοναστήρια ξαφνιάζονται ακούγοντας την απάντηση στο ερώτημα «ποιος πρέπει να κάνει ετούτη ή την άλλη οικιακή εργασία;». Η απάντηση «όποιος προλάβει» προσβάλλει καίρια τον ανδρικό εγωισμό, τον εγωισμό που φρόντισε να καλλιεργήσει η γυναίκα που εναλλάσσει τον ρόλο της νύφης με τον άλλο της πεθεράς!
Η γυναίκα θεωρεί πλέον απαράδεκτο το του Ευαγγελίου «η δε γυνή ίνα φοβείται τον άνδρα». Βέβαια ο άνδρας κώφευε στο παρελθόν στην εντολή του Αποστόλου Παύλου να αγαπά τη γυναίκα όπως το σώμα του. Γνωρίζοντας η γυναίκα τι την περίμενε και έχοντας κακούς συμβούλους στο περιβάλλον επιχειρούσε να επιβληθεί κατά τη διάρκεια του μυστηρίου του γάμου με το πάτημα του ποδιού, σκηνή διακωμώδησης του μυστηρίου και αιτία εκνευρισμού χωρίς λόγο. Σήμερα δεν περιορίζεται στην χωρίς νόημα επίδειξη «ανεξαρτησίας» έναντι του άνδρα, αλλά διεκδικεί επί ίσοις όροις την αρχηγεία της οικογένειας. Και ο άνδρας αντιδρά και η οικογένεια διαλύεται. Και η μονογονεϊκή οικογένεια, αυτή στην οποία η γυναίκα, κατά κανόνα, αναλαμβάνει και τους δύο ρόλους και τα παιδιά δοκιμάζονται όχι μόνο ως την ενηλικίωση αλλά και μετά, θεωρείται μορφή φυσιολογικής οικογένειας υπό τις παρούσες κοινωνικές συνθήκες σε όλες τις «χριστιανικές» χώρες.
Η γυναίκα εξακολουθεί να παραμένει φιλάρεσκη και απ’ αυτό επωφελούνται οι «μαίτρ» της μόδας, περιέργως όχι και πολύ άνδρες κατά κανόνα, για να την ξεγυμνώσουν. Η φωτογραφία γυμνής γυναίκας συνοδεύει κάθε διαφήμιση, ακόμη και της πιο απίθανης συσκευής. Και η τέχνη, ιδίως αυτή του κινηματογράφου αξιοποιεί στο έπακρο την «ελευθερία» που της παρέχεται από τις μη πουριτανικές πλέον κοινωνικές δομές, ώστε να φέρει γυμνή τη γυναίκα σε κάθε οικία ακόμη και μπροστά στα μάτια μικρών παιδιών. Βέβαια το ότι η οφθαλμοπορνεία κυρίως μέσω του διαδικτύου έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις και το ότι οι έμποροι δεν περιορίζονται στην επίδειξη κατά φύσιν ερωτικών σκηνών αλλά ολοένα και περισσότερο προβάλλουν την ανωμαλία της γενετήσιας σφαίρας ελάχιστα απασχολεί τις «χριστιανικές» κοινωνίες!
Η «χριστιανή» γυναίκα φαίνεται αποποιείται το μεγάλο δώρο του Δημιουργού μας να γίνει συνδημιουργός στη νέα ζωή. Έχοντας στη διάθεσή της τα μέσα που της παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία, καυχάται ότι έχει το δικαίωμα αυτοδιαχείρισης του σώματός της, προς μεγάλη τέρψη του ανάνδρου άνδρα, ο οποίος διεκπεραιώνει με ευχέρεια την κάθε ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, απόρροια σχέσεως υπό προθεσμία και χωρίς δεσμεύσεις και από τις δύο πλευρές! Έτσι η γυναίκα αποφασίζει αργά συνήθως να κυοφορήσει με τη φοβερή εμπειρία περισσοτέρων από μια εκτρώσεων! Και ο «χριστιανικός» κόσμος αντιμετωπίζει σήμερα τρομακτικό πρόβλημα δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού.
Η Παναγία δεν έσφαλε όταν προφήτευσε για την τιμή που θα της αποδίδουν διαχρονικά οι άνθρωποι και ιδίως οι γυναίκες. Απλώς δεν εννοούσε τα πράγμα όπως εμείς. Δεν εννοούσε τους πολλούς, αλλά τους εκλεκτούς, εκείνους που επιλέγουν στον βίο τους τη στενή και τεθλιμμένη οδό του Υιού της. Και αυτοί δεν θα εκλείψουν όσο και αν διαφθαρούν οι «χριστιανικές» κοινωνίες. Πάντοτε θα υπάρχουν ευλαβείς ψυχές, που θα προσέρχονται με κατάνυξη στις παρακλήσεις του Δεκαπενταυγούστου και θα ζητούν ταπεινά τη μεσιτεία της, όπως τότε που προσφιλή πρόσωπα διέτρεχαν κίνδυνο σε πολέμους και αναστατώσεις, τότε που η μάνα, η γυναίκα, η αδελφή τα ξεπροβοδούσε με ένα φυλακτό της Παναγιάς και την προσευχή η Μεγαλόχαρη να τα προστατεύει. Μήπως και σήμερα δεν διατρέχουν τα αγαπημένα μας πρόσωπα κινδύνους; Όταν ο έφηβος περιχαρής ανεβαίνει στη «μηχανή» για να κατακτήσει τον κόσμο, όταν ο άλλος ξεκλειδώνει περί το μεσονύχτιο το αυτοκίνητο του πατέρα, για να επιστρέψει χαράματα, όταν η κόρη βγαίνει με κάποιον άγνωστο, όταν…, πού εναποθέτει άραγε την αγωνία της η σύγχρονη μάνα; Αλλοίμονο αν δεν γνωρίζει την Γοργοϋπήκοο, στην οποία κατέφυγαν γενεές και γενεές.
Μέσα στην κρίση που μας μαστίζει κάποιοι νέοι παίρνουν την απόφαση να εγκαταλείψουν τα εγκόσμια και να αποτραβηχθούν στο Άγιο Όρος, στο Περιβόλι της Παναγίας, όπου θα περάσουν τον βίο τους αγρυπνώντας και ζητώντας το έλεος του Θεού και της μητέρας του για τους ίδιους και τον σύμπαντα κόσμο. Λίγοι ασφαλώς, όμως δεν θα πάψουν, όσο και αν ο κόσμος βυθίζεται στο υπαρξιακό κενό λόγω της πνευματικής κρίσης που τον μαστίζει. Αυτούς, τους μοναχούς και τους ταπεινούς ανθρώπους του λαού, εννοούσε η Παναγία και όχι τα εκατομμύρια των χριστιανών των ταυτοτήτων.
