Silence for the monks is a rule of life. It protects them from uncontrollable and unrestrained talk as well as from impugnation and slander, which result in the death of the soul. It delivers them from wrangle and strife and preserves in them internal peace which is necessary for inwardness. Silence is the fruit of quietude, an internal state which gives birth to spiritual discourse.
-When does the monk ought to keep quiet and when does he ought to talk?
Abbot Pimen offers a solution to the issue with great discernment: “A brother asked Abbot Pimen saying: ‘which is best: to talk or to keep quiet?’And the Elder tells him: ‘Whoever talks for the sake of God, does well. Whoever keeps quiet for the sake of God, does equally well’”.
Silence is not the goal but the means. One uses it either to approach God or to talk about Him.
The Elders, those old warriors and much experienced strugglers in the spiritual arena, are forced to become spiritual teachers and coaches for those Christians who approach them either out of curiosity, or interest, or because of a deeper spiritual need. They fire at them demanding questions on serious and basic spiritual issues. “Father, tell me something. How can I be saved? Give me a word! What shall I do about my passions? Give me a command and I will obey! To what shall I adhere in order to please God?”
Often the Elders give a brief, general reply like an apothegm. Their words are not philosophical- i.e. the result of an intellectual process. They are ripe and full of pain, direct, forceful and without frills, which pierce the internal depths of the soul of the inquirer.
They use simple words, without adorned intellectual rhetoric; they reveal the hidden treasure of spiritual life and hand out messages which are always contemporary. Thus, they become beacons to those who are wrangling in the dark seas of confusion and delusion.
The Elders- humble, unknown and undetected ascetics- penetrate the souls of their interlocutors with discernment and their replies are in accordance to their real needs. The purpose of their talk is “such as is good for building up, as fits the occasion, that it may give grace to those who hear” (Ephesians 4, 29).
They avoid replying to inquiries if those who ask are able to see their deeds and their example. Once, when a brother asked Abbot Sisoeh: “Tell me something”, he replied: “Why do you force me to engage in idle talk? Do as you see.”
The words which come out of the Elders’ mouths are practical and have practical aims- to assist in the attainment of perfection and sanctification “in Christ”. They are words filled with love. As one may discern from the tradition of the Church, the Elders confess that “this give and take is a matter of love to me”. The practical implementation of the most crucial virtue, that of love, has created the term “act lovingly” («ποιείν αγάπην») for monasticism.
When Abbot Theodore of Thermis approached Abbot Pamvo to ask for counsel, he replied: “Go and show mercy to everyone, since mercy has found favor in the face of the Lord”.
In the first part of this book, our most holy Elder Joseph, moved by sheer love, has written the replies to the queries and worries posed by our cherished visitors. In the second part, which is titled “Philokaliko Apanthisma” we have translated into Modern Greek short excerpts from passages from the book of Philokalia and the Fathers of the Church, which are relevant to the questions posed.
We wish that this book assists those devout brothers, who are engaged in the spiritual struggle while still in the outside world, to accomplish sanctification without which “no one will see God”.
The Abbot of the Great and Holy Monastery of Vatopedi,
Archimandrite Efrem
Sunday of the Myrrh bearing women, 2003
*** Excerpts from the book ‘Discourse on Mount Athos’ by Elder Joseph of Vatopedi.
It is incredibly daring for one to believe that one may describe the life of someone who is a friend of the Lord, who is a spiritual person and who according to the Scriptures “he judges everything but no one can dare judge him” [1 Cor. 2:15]. Therefore we will not describe his life, but we will simply give a minimal account of the way he lived, since as it happens, he had been our acquaintance.
This ‘most holy’ man, as I, without hesitation, describe brother George, was known as ‘Branko’ the Serb. He approached our blessed elder Joseph the Hesychast, when we used to live at New Skete in order to receive some spiritual advice. It was on this ground that we came to meet with him and have known him until the end of his life, when this ended prematurely so that, as the Scriptures say, “vice will not change his prudence nor evil intention deceives his soul”. His brothers in the Holy Monastery of Hilandar know better the reasons behind his return to devoutness. Therefore, we will leave these for them to describe, while we will only refer to what he himself has relayed to us.
We must say that even though he did not speak good Greek initially he also avoided talking about anything which he did not intend to be of any spiritual benefit. Nevertheless, he seemed inflamed with godly zeal, and zealously followed even the most insignificant details of our monastic order. We had a lot to learn from his perfect attitude, especially his introversion, one of his special charisms. One of the initial questions he was asking our Elder was: Why did divine Grace, which visited him initially in order to attract him to goodness, lessened now that he had especially come to its source, the Holy Mountain Athos, to continue his life as a monk? Then our Elder, very patiently and speaking very slowly so that he could make himself understood because George did not speak Greek very well, explained that this is how things are and how grace habitually behaves towards those it beckons to the spiritual stage. Later, blessed George was wondering whether it was necessary to return to France - the place where he used to study when divine Grace visited him and revealed its mysteries - because holy Grace had weakened when he came here once he had acquired more comprehension of it.
“It did not get weaker, my child”, the Elder was explaining, “and it never will, since the holy charisms are fixed. It is the sense of the presence of grace which has been hidden, not its actual presence. Divine Grace usually appears in two ways. One is and is described as the ‘energy’ - theoria - of Grace and the other the ‘sense’ - aisthesis - of Grace, because it is comprehensible to us.
Divine Grace is always present in the faithful because without it no one would remain faithful. However, it appears, or rather it becomes obvious when it decides to console and enlighten the person who is worn-out, or ignorant, or in danger in his bitter trials. Divine Grace presented itself in a more obvious way, ‘as a sense’, in order to help you deny your former ways and attitudes and practice repentance which you had already started. Initially, you had been ignorant and had been questioning the mysteries of Faith and the practical ways of spiritual life. The first degree is 'renouncing the world' and 'parting from the world'. Holy grace has now receded; its obvious presence has been hidden, so that you can begin faithfully and in full obedience to God’s will to work for it by yourself as a result of your own struggle. This is the reason why Grace does not show itself so explicitly now as it did in the beginning when it beckoned you."
It is with these words that the Elder convinced devout George. Since then, not only did he never think about returning to France again, but he never ever parted with the Elder again and regarded him as a spiritual father. He used to stay with us for as long as he wanted and then he would return to the Russian Monastery of Saint Panteleimon - not actually inside the monastery, because he wanted to avoid the commotion - but on the “Palaiomonastero”, high on the mountains, as a designated guard. Blessed George not only kept silence, but also austere fasting. He would only eat dried bread, “paximadi” with water, unless he had to join other brothers or go to monasteries, where he would sit at the common table and eat in temperance. He also kept severe poverty and had almost nothing except the rags he wore. Even those clothes were very modest and humble. Once he stayed at the Monastery of Saint Paul, but he always preferred silence and went to places where he would live without care and quietly so that he would be able to continuously practice the Jesus Prayer.
He had apathetically endured two wounds on his body, which had always been pestering him, but he never bothered to seek any cure. When he was studying and was working at the same time in Europe, he wounded his knees in a car accident. He had taken care of the wounds at the time, but ever since his knees had remained sensitive. They had been bothering him and were open wounds when as a monk he had been standing for hours and did not seek any therapy. He would bind his legs with any rags he could find, but he was saying that they had been hurting him a lot. His predicament was also very obvious to the others.
The second wound was his tonsils. They had been so sensitive that his throat was swollen and it was difficult for him to speak. He had endured this problem without complaint and without medical care; he would only bind his neck with any rags he could find.
When he was staying at the Palaiomonastero, where the winters were bitterly cold and the temperatures several degrees below zero, he didn’t use any heating nor did he burn any wood fires even though they had been abundant. Neither did he cover himself with proper blankets, even though he could if he had wanted to. Living in such a harsh way was his rule of law and he never let go of this relentless habit till the day he died.
Once he left the Russian monastery and stayed with us in New Skete. I gave him my tiny cell for almost six months. It was situated towards the sea and above the caves. The monks at the Palaiomonastero had been looking for him since he was the guard. They probably needed him because they had also been few in numbers and had so many duties.
Once when I visited him, he told me that the monks had been insisting that he returned to the Russian monastery. Because he refused, they had been calling him “crazy”. Then I told him: "Never mind, brother Georgio, let them call you what they like, don’t be sad. Be obedient to them and you will gain merit from God”. He hugged me and his eyes filled with tears. Afterwards, he did return to the monastery and went on relentlessly in his harsh ways, eating only paximadi and tea, without any other consolation. On top of everything else, he also had his inflamed tonsils and his swollen throat to contend with. He only slept for three hours on his side, while the rest of the time he was standing up. He was steadfast in this. This is the reason why his legs were always swollen and fluid was gushing from his wounds.
This blessed man had another austere habit. He would never take Holy Communion unless he had prepared himself very well and examined his conscious exhaustively. As I have mentioned earlier, we passed by the tomb of our Elder Joseph before he left his tiny cell in New Skete to return to the Palaiomonastero. He kissed the tomb with devotion. “Had our Elder lived”, he said, “I would have always stayed with him”.
His attachment to our Elder was not just a simple acquaintance. It was a connection, a spiritual relationship which is recognized by all students who ever had teachers, or rather by all those obedient to their spiritual fathers. Some of the things which we have seen on this blessed man convinced us of this relationship. Whenever our Elder’s health was deteriorating, Father George would appear without us ever calling for him, or knowing where he was. During the last days of the life of our Elder, while we had been told to go to our cells, he had stayed with him and was holding a large carton and was trying to create some fresh air because our Elder had difficulties breathing. Therefore, he was the only one who bore witness to the last words and the passing away of our Elder. He also devotedly offered his help during the burial. He was also the first to appear from nowhere to help during the exhumation of the body, even though not even the closest to us had known of this event. He preserved our common spiritual relationship and we had loved him as our true spiritual brother. However, we had not been blessed to be present either at his burial or for the last rites. We had been upset to hear of our final separation. But we are pleased because his life ended after he had become a perfect example of a truly zealous, hard working Athonite monk, who had kept our patristic tradition as much as possible and had attested to the triumph of Orthodoxy. He is also the pride of Athos’ customs, which continuously offers witnesses to its tradition.
Indeed, he has become a brilliant case for the faithful people of his wounded and persecuted country, Serbia, to honor. He offers them the certain hope that their freedom is at hand by the grace of our Christ, our true God, his blessed Holy Mother, Mary, and our Great Saint Savva, who is the true protector of this country.
The Great and Holy Monastery of Vatopaidi, Elder Joseph monk, September 1988.
"Όλοι όσοι θέλουν να ζουν ευσεβώς, θα διωχθούν" (Β΄ Τιμ. 3/γ: 12) είπε ο απόστολος Παύλος.
Αυτό το "όλοι", δεν είναι τυχαίο. Ακόμα και ο Ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός, διώχθηκε: "Καταφρονημένος και απορριμμένος από τους ανθρώπους· άνθρωπος θλίψεων και δόκιμος ασθένειας· και σαν άνθρωπος από τον οποίο κάποιος αποστρέφει το πρόσωπο, καταφρονήθηκε, και τον θεωρήσαμε σαν ένα τίποτα" (Ησαίας 53/νγ: 3). Και το ίδιο είπε ότι θα συνέβαινε στους ακολούθους Του: "Να θυμάστε τον λόγο, που εγώ σας είπα: Δεν υπάρχει δούλος μεγαλύτερος από τον κύριό του. Αν εμένα δίωξαν, θα διώξουν και σας· αν φύλαξαν τον λόγο μου, θα φυλάξουν και τον δικό σας" (Ιωάννης 15/ιε: 20).
Και όχι μόνο από διωγμούς θα έπασχαν οι πιστοί, αλλά από κάθε είδους θλίψη: "Μέσα στον κόσμο θα έχετε θλίψη· αλλά, να έχετε θάρρος· εγώ νίκησα τον κόσμο" (Ιωάννης 16/ις: 33).
Και δήλωσε: "Αν κάποιος θέλει νάρθει πίσω μου, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, κι ας σηκώσει τον σταυρό του, κι ας με ακολουθεί. Επειδή, όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του, θα τη χάσει· και όποιος χάσει τη ζωή του, εξαιτίας μου, θα τη βρει" (Ματθαίος 16/ις: 23,24).
Έχοντας υπ’ όψιν αυτά τα λόγια, που πολλοί από εμάς τα έχουμε βιώσει "στο πετσί μας", παίρνουμε θάρρος μέσα από τις θλίψεις, καθώς βιώνουμε καθημερινά τα λόγια του αποστόλου Παύλου: "σε κάθε τι συνιστώντας τον εαυτό μας ως υπηρέτες τού Θεού, με πολλή υπομονή, με θλίψεις, με ανάγκες, με στενοχώριες, με ραβδισμούς, με φυλακές, με ακαταστασίες, με κόπους, με αγρυπνίες, με νηστείες· με καθαρότητα, με γνώση, με μακροθυμία, με αγαθότητα, με Πνεύμα Άγιο, με αγάπη ανυπόκριτη· με λόγο αλήθειας, με δύναμη Θεού· με τα όπλα τής δικαιοσύνης, τα δεξιά και τα αριστερά· με δόξα και ατιμία, με συκοφαντία και με εγκωμιασμό· σαν πλάνοι, όμως κάτοχοι της αλήθειας· σαν αγνοούμενοι, αλλά είμαστε καλά γνωστοί· σαν να φτάνουμε στον θάνατο, αλλά, δέστε, ζούμε· σαν να περνάμε από παιδεία, αλλά δεν θανατωνόμαστε· σαν λυπούμενοι, αλλά πάντοτε έχουμε χαρά· σαν φτωχοί, όμως πλουτίζουμε πολλούς· σαν να μη έχουμε τίποτε, όμως τα πάντα κατέχουμε" (Β΄ Κορ. 6/ς: 4-10).
Θυμάμαι σαν σήμερα, τα λόγια ενός φίλου απίστου, για τη ζωή του νονού μου, τον οποίο ο Θεός ευλόγησε με χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, αλλά κατά κόσμον θλιβόταν υπερβολικά ως τον θάνατό του. Μου είπε ο άπιστος εκείνος:
"Μα πώς είναι δυνατόν ο Θεός να επιτρέπει να βασανίζεται τόσο ένας δικός Του; Αν είχατε την αληθινή πίστη, δεν θα ήταν η ζωή του ένα βασανιστήριο. Να μην έχει δουλειά, να τον κοροϊδεύουν οι εργοδότες, να αρρωσταίνει, να γκρεμίζεται το σπίτι του, να θλίβεται τόσο πολύ!
Αυτό δεν είναι πίστη, είναι πλάνη!" Και πράγματι, είχα δει κι εγώ αυτόν τον ευλογημένο άνθρωπο, να προσεύχεται με δάκρυα, να ζητάει από τον Θεό να τον πάρει "ΤΩΡΑ!". (Και πράγματι, έφυγε νέος, όταν ο αγώνας του έφθασε στην τελείωση). Απάντησα στον άπιστο φίλο μου, ότι αυτή είναι η εν Χριστώ ζωή.
Όχι χαρά και διασκέδαση, αλλά θλίψη και πόνος, και δοκιμασία. Αλλά δεν μπορούν αυτό να το δεχθούν όλοι. Μάλιστα θα έλεγα, ότι αν κάποιος δεν βιώνει αυτή τη θλίψη στη Χριστιανική του ζωή, κάτι δεν πάει καλά με αυτόν. Θα πρέπει να ανησυχεί! Γιατί δεν γνωρίζω ΚΑΝΕΝΑΝ που να προοδεύει στην εν Χριστώ ζωή, χωρίς να υφίσταται δοκιμασίες και θλίψεις.
Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης
“Εάν θέλεις να “πιάσεις” τον Θεό, για να σε ακούσει, όταν προσευχηθείς,
γύρισε το κουμπί στη ταπείνωση, γιατί σ’αυτήν την συχνότητα εργάζεται ο Θεός”
Γέρων Παΐσιος
Επειδή σήμερα είναι μνήμη της κοιμήσεως του Αγίου Γέροντος Ιωσήφ, δημοσιεύουμε κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο: «Ο Γέροντάς μου Ιωσήφ ο Ησυχαστής και σπηλαιώτης» του Γέροντος Εφραίμ του Φιλοθείτου. Την ευχούλα του να έχουμε!
Το τυπικό του Γέροντος Ιωσήφ: …Εκοιμώντο περίπου 3-4 ώρες, αλλά ο Φραγκίσκος (μετέπειτα μοναχός Ιωσήφ) δεν ξάπλωνε σε κρεββάτι. Συνήθως κοιμόταν καθιστός σε μία καρέκλα, και τις περισσότερες φορές όρθιος στηριζόμενος σε ένα μπαστούνι σε σχήμα Τ ή ακουμπώντας στον τοίχο.
Με την δύσι του ηλίου εγείροντο για να αρχίσουν την αγρυπνία τους. Δεν μιλούσαν μεταξύ τους, για να μην απωλέσουν την νηφαλιότητα, που χάριζε στον νού ο ύπνος.
Έπιναν σιωπηλά έναν καφέ για βοήθημα και απεσύροντο ο καθένας στο κελλί του για ολονύκτια προσευχή αν ήταν χειμώνας, κι αν ήταν καλοκαίρι στην ύπαιθρο σε απόστασι ο ένας από τον άλλον.
Άρχιζαν με το «Τρισάγιο», το «Πιστεύω» και τον «Ν΄ ψαλμό». Κατόπιν καθόντα λίγο και αδολεσχούσαν γύρω από τον θάνατο, την κόλασι, την χαρά των Δικαίων στους ουρανούς και ψυχωφελείς θεωρίες. Καί κατέληγαν με τη σκέψι πως όλοι θα σωθούν και μόνον αυτοί θα πάνε στην κόλασι. Έτσι ήρχοντο σε κατάνυξι, σε πένθος και μετάνοια. Δεν έμεναν όμως για πολύ σ΄αυτές τις σκέψεις. Μόλις συγκεντρωνόταν ο νούς και η καρδιά συνετρίβετο, άρχιζαν την ευχή…
Συνήθως έκαναν Νοερά προσευχή όρθιοι, για να καταπολεμήσουν τον ύπνο για 7-8 ώρες, με απόλυτη συγκέντρωσι, ταπείνωσι και συντριβή βυθίζοντας το νού μέσα στην καρδιά. Κατόπιν άρχιζαν τις μετάνοιες, που ήσαν περίπου 3.500 για τον καθένα τους, και εάν έκανε κρύο και περισσότερες! Διότι σπανίως αναβαν σόμπα, για να μην τους πολεμά ο ύπνος. Μετά τις μετάνοιες ακολουθούσε ο απαραίτητος μοναχικός κανόνας με κομποσχοίνια.
Μετά την θεία Λειτουργία, είχε ήδη ξημερώσει, έπιναν ένα ζεστό με λίγο παξιμάδι. Μερικές φορές, όχι πάντα, εάν ήσαν εξαντλημένοι από τους κόπους της αγρυπνίας, ανεπαύοντο άλλη μία ώρα περίπου. Μετά εσηκώνοντο και είτε έκανα πάλι προσευχή και μελέτη είτε έψαχναν για ασκητές προς ωφέλειάν τους. Έτσι αγγελικά ζούσαν οι δύο αγωνιστές. Μία ζωή αυστηρά ασκητική, μέσα στην αφάνεια, στην υπακοή στον πάπα-Δανιήλ τον Κατουνακιώτη και στη νυκτερινή προσευχή και λατρεία του Θεού.
Η Νοερά προσευχή ήταν η κυριότερη ασχολία του Γέροντος. Όλη του την δύναμι την εστίαζε στην καλλιέργεια αυτής της προσευχής. Όλες του τις δραστηριότητες τις ρύθμιζε, ώστε να έχει άνεσι ο νούς στην προσευχή. Όπως έγγραψε ο ίδιος: «Η νοερά προσευχή εις εμένα είναι όπως η τέχνη του καθενός, καθ΄ ότι εργάζομαι αυτήν τριαντέξ και επέκεινα χρόνια, δηλαδή, σ΄όλη την διάρκεια της μοναχικής του ζωής. Καί πράγματι, εργαζόταν στην προσευχή μεθοδικά και με τάξι. Προσευχόταν με επιμονή και βία, αλλά και με συντριβή και ταπείνωσι. Όλη του η ημέρα ήταν μία προετοιμασία για την νυκτερινή του προσευχή.
Κάναμε πολλές ώρες προσευχή τότε που ήμασταν κοντά στον Γέροντα Ιωσήφ, αλλά και στα πρώτα χρόνια μετά την κοίμησί του. Καί ήταν πλημμύρα η Χάρις που μου έδινε ο Κύριος, δι΄ευχών του Γέροντός μου, διότι έκαμε Νοερά προσευχή μέχρι δέκα ώρες όρθριος! Όταν με πολεμούσε ο διάβολος με πολλή κούρασι και αμέλεια, αισθανόμουν άσχημα και έλεγα στον εαυτό μου: «άρρωστος δεν είσαι! Έφαγες, ήπιες, λοιπόν εδώ θα αγωνισθής, θα πεθάνης εδώ προσευχόμενος!» Δεν υποχωρούσα. Καί μετά λίγην ώρα ήρχετο τόση παράκλησις, τέτοια ειρήνη και μακαριότης, που επί τέσσερις ώρες, νόμιζα ότι δεν πατούσα στην γη και ότι οι τέσσερις αυτές ώρες ήσαν 10 λεπτά. Την εποχή εκείνη είχα πολλές καταστάσεις. Ο Θεός μου είχε δώσει πολλή Χάρι»….
Θάνατος όντως οσιακός. Σε μας σκόρπισε αναστάσιμον αίσθησι. Μπροστά μας είχαμε νεκρόν και ήρμοζε πένθος, όμως μέσα μας ζούσαμε ανάστασι. Καί τούτο το αίσθημα δεν μας έλλειψε πλέον, αλλά με αυτό συνοδεύεται έκτοτε η ενθύμησις του αειμνήστου αγίου Γέροντός μας.
Ο τάφος του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστή
Άποψη του τάφου του γέροντος Ιωσήφ από έξω
Τα σπήλαια των δύο γερόντων Ιωσήφ και Αρσενίου στην Νέα Σκήτη, Άγιον Όρος
Η θέα από το εσωτερικό της σπηλιάς
Ψηλά στον βράχο της σπηλιάς, διακρίνουμε κρίκους όπου κρεμόταν με σκοινί για τις πολύωρες αγρυπνίες
Το στασίδι στην σπηλιά
Η Νέα Σκήτη
http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr
Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά των ορθόδοξων χριστιανών (και όχι μόνο) είναι ότι σχηματίζουμε στο σώμα μας, με το δεξί μας χέρι, το σημείο του σταυρού. Γιατί όμως το κάνουμε αυτό, τι συμβολίζει και πόσο παλιά συνήθεια είναι;
Γιατί γίνεται;
Κάνουμε το σταυρό μας για τρεις λόγους:
α. Έτσι αναγνωρίζουμε φανερά ότι είμαστε μαθητές του Χριστού, ο οποίος σταυρώθηκε για τη σωτηρία των ανθρώπων.
β. Υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι, όπως ο Κύριος θυσιάστηκε στο σταυρό, έτσι κι εμείς πρέπει να θυσιάζουμε το συμφέρον μας, το χρόνο μας ή κομμάτια από τη ζωή μας (μέχρι και την ίδια τη ζωή μας) για τους συνανθρώπους μας.
γ. Η πείρα των αιώνων έχει αποδείξει ότι το σημείο του σταυρού λειτουργεί ως ισχυρό φυλαχτό, που προστατεύει τους ανθρώπους από τις επιρροές των πνευματικών τους εχθρών (δαιμόνων), καθώς και από άλλους κινδύνους που πιθανόν να τους απειλούν. Αυτό συμβαίνει, γιατί, κάνοντας το σταυρό μας, επικαλούμαστε το σταυρωμένο Θεό μας (το Θεάνθρωπο Ιησού) και ζητάμε τη βοήθεια και την προστασία Του.
δ. Το σημείο του σταυρού είναι μέρος της συμμετοχής του σώματός μας στην επικοινωνία μας με το Θεό, μια επικοινωνία που δεν αφορά μόνο στο πνεύμα μας και δεν αγιάζει μόνο την ψυχή μας, αλλά κάνει την ίδια ύψιστη τιμή και στο σώμα μας.
Το να διακηρύξουμε δημόσια ότι πιστεύουμε στο Χριστό (όπως γίνεται όταν κάνουμε το σταυρό μας) δεν είναι σωστό να γίνεται εγωιστικά ή υποκριτικά, αλλά ταπεινά, σεμνά και με αγάπη προς τους συνανθρώπους μας και συγχώρεση προς τους εχθρούς μας. Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του Ιησού, καλό είναι να μην επιδεικνύουμε, αλλά και να μην κρύβουμε την πίστη μας. Είπε: «Όποιος με ομολογήσει μπροστά στους ανθρώπους, θα τον ομολογήσω κι εγώ μπροστά στον ουράνιο Πατέρα μου. Όποιος όμως με αρνηθεί μπροστά στους ανθρώπους, θα τον αρνηθώ κι εγώ μπροστά στον ουράνιο Πατέρα μου» (Ματθ. 10, 32-33).
Τα λόγια αυτά του Ιησού φαίνονται «σκληρά», αλλά ο Κύριος δεν είναι σκληρός. Αντίθετα, είναι ταπεινός και ειρηνικός. Τα λέει όμως για να μας παρακινήσει να Του ανοίξουμε την καρδιά μας και να ενωθούμε μ᾽ Αυτόν – σ᾽ αυτό θα μας βοηθήσει το να παραδεχτούμε δημόσια την πίστη μας.
Πώς κάνουμε το σταυρό μας;
Φωτο από το άρθρο "Πότε κάνουμε το σταυρό μας μέσα στην εκκλησία"
Αυτό φυσικά το ξέρουν και τα παιδιά. Ενώνουμε τα τρία πρώτα δάχτυλα του δεξιού μας χεριού και τα αγγίζουμε στο μέτωπό μας, μετά στην κοιλιά μας και στη συνέχεια στο δεξιό και τον αριστερό ώμο μας. Με αυτό τον τρόπο σχηματίζουμε το σχήμα του σταυρού, πάνω στον οποίο σταυρώθηκε ο Κύριος. Γι᾽ αυτό, δεν είναι σωστό να κάνουμε απλά μια αόριστη κίνηση (να «παίζουμε μαντολίνο», όπως λέει ο λαός). Αν «βαριόμαστε» ή ντρεπόμαστε να κάνουμε το σταυρό μας σωστά, κάνουμε ένα βήμα πίσω στη σχέση μας με το Θεό – και τα βήματα αυτά είναι τόσο πολύτιμα!...
Το σημαντικότερο βέβαια από τα βήματα αυτά μπορούμε να πούμε πως είναι το να αγαπάμε και να συγχωρούμε τους εχθρούς μας. Αρχίζουμε λοιπόν από τα απλά (όπως το σημείο του σταυρού) και μ᾽ αυτά ζητάμε βοήθεια από το Θεό, για να προχωρήσουμε στα δύσκολα.
Τι συμβολιζει το σημείο του σταυρού;
Κατά το μεγάλο δάσκαλο της χριστιανικής ζωής άγιο Κοσμά τον Αιτωλό (18ος-19ος αιώνας), ο σταυρός περιέχει τους εξής συμβολισμούς:
• Αγγίζουμε στο μέτωπο: ο Χριστός, ως Θεός, βρισκόταν στον ουρανό.
• Κατεβαίνουμε στην κοιλιά μας: από τον ουρανό, ο Κύριος έγινε άνθρωπος και μπήκε στη μήτρα της Θεοτόκου (της Παναγίας).
• Υψωνόμαστε στους ώμους μας: παρακαλούμε το Θεό να μας τοποθετήσει «στα δεξιά Του» (στον παράδεισο) κι όχι «στ᾽ αριστερά» (στην κόλαση), σύμφωνα με την περιγραφή της Δευτέρας Παρουσίας, που κάνει ο ίδιος ο Χριστός στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, κεφάλαιο 25, στίχοι 31-46.
Τα τρία ενωμένα δάχτυλά μας συμβολίζουν την Αγία Τριάδα, ενώ τα άλλα δύο συμβολίζουν ότι ο Χριστός είναι και Θεός και άνθρωπος.
Και λίγα ιστορικά στοιχεία...
Από την ίδρυση του χριστιανισμού οι χριστιανοί σέβονται το σταυρό. Ο απόστολος Παύλος γράφει ότι «ο σταυρός του Χριστού» είναι το μόνο θέμα, για το οποίο θα μπορούσε να είναι περήφανος, και ότι «ο λόγος του σταυρού» φαίνεται ανοησία σ᾽ εκείνους που ζουν μακριά από το Θεό, για τους χριστιανούς όμως είναι «δύναμις Θεού» (Πρός Γαλάτας, 6, 14, Α´ προς Κορινθίους, 1, 18). Ο απόστολος Πέτρος ζήτησε να σταυρωθεί με το κεφάλι προς τα κάτω, θεωρώντας ότι δεν είναι άξιος να θανατωθεί ακριβώς όπως ο αγαπημένος του δάσκαλος. Το ίδιο και ο απόστολος Ανδρέας, στην Πάτρα, ο οποίος μάλιστα χαιρέτισε το σταυρό, πριν καρφωθεί σ᾽ αυτόν, και τον ονόμασε «αγιασμένο από το σώμα του Χριστού» και «γεμάτο χαρά».
Ο άγ. Ανδρέας, έχοντας αγκαλιάσει το σταυρό (σχήματος Χ) στον οποίο σταυρώθηκε (από ένα ωραίο post για τη ζωή του αγίου και την ιστορία των λειψάνων του).
Στις Πράξεις του αποστόλου Ανδρέα (ένα βιβλίο που γράφτηκε γύρω στο 150-180 μ.Χ.) αναφέρεται ήδη η συνήθεια των χριστιανών να σχηματίζουν το σημείο του σταυρού κουνώντας τα δάχτυλά τους. Το ίδιο αναφέρουν κι άλλοι χριστιανοί συγγραφείς των πρώτων αιώνων, όπως ο Τερτυλλιανός, ο Κλήμης ο Αλεξανδρέας, ο Ωριγένης, ο Λακτάντιος κ.ά. Φαίνεται ότι οι πρώτοι χριστιανοί έκαναν το σταυρό τους πάνω στο μέτωπό τους, με το ένα δάχτυλο.
Οι χριστιανοί κάνουμε το σταυρό μας όταν φεύγουμε για κάπου και όταν φτάσουμε, πριν κοιμηθούμε και αφού ξυπνήσουμε, όταν αρχίζουμε κι όταν τελειώνουμε μια δουλειά ή το φαγητό μας, όταν βάζουμε το φρεσκοζυμωμένο ψωμί στο φούρνο ή το τσουκάλι στη φωτιά, όταν ευλογούμε τα παιδιά μας ή άλλα αγαπημένα μας πρόσωπα (σχηματίζουμε σταυρό προς το μέρος τους)... Γενικά, ζούμε και πεθαίνουμε κάτω απ᾽ το σημείο του σταυρού – ώστε να κάνουμε μόνο πράγματα που αρέσουν στο Θεό και να είμαστε πάντοτε μαζί Του.
"Με απλά λόγια", έκδοση της μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου
