Αν κάποιος δεν έχει όρεξη για προσευχή και δεν είναι αποδεδειγμένα κουρασμένος, αυτός μπορεί να ξεκινήσει τον προσωπικό του διάλογο με τον Θεό προσευχόμενος για τους άλλους, έτσι ώστε σιγά – σιγά “να ξεπαγώσουν τα λάδια της ψυχής του” και μετά να αρχίσει να προσεύχεται και για τον εαυτό του. Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, ο Ρώσος, (+24.9.1938) που έζησε στο Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος (Ρώσικο), μας είπε ότι οι πιο ευπρόσδεκτες προσευχές για τους άλλους είναι οι εξής: Πρώτα πρέπει να προσευχόμαστε για τους εχθρούς μας (Χριστομίμητη προσευχή, γιατί και ο Χριστός προσευχήθηκε για τους σταυρωτές Του πάνω από το Σταυρό). Δεύτερον πρέπει να προσευχόμαστε για τους νεκρούς μας, γιατί αυτοί από μας τους ζωντανούς περιμένουν μέχρι τη Β΄ Παρουσία, για να τους βοηθήσουμε με τις ευχές, προσευχές, μνημόσυνα και ελεημοσύνες μας υπέρ συγχωρήσεως και αναπαύσεως της ψυχής τους. Και τρίτον πρέπει να προσευχόμαστε για τους λαούς της γης που δεν πίστεψαν ακόμη στην Ορθοδοξία ώστε να γνωρίσουν εν Πνεύματι Αγίω τον Σωτήρα και Λυτρωτή μας Χριστό. Μάλιστα άλλος Γέροντας είπε ότι “όποιος προσεύχεται πρώτα για τους εχθρούς του και τους συγχωρεί από την καρδιά του, αυτού ο Θεός δεν συγχωρεί μόνο τις αμαρτίες του, αλλά και εισακούει και όλη την υπόλοιπη προσωπική προσευχή του. Φοβερό!
Ακόμη κάτι για την προσευχή. Αν κάποιος δεν ξέρει τι να πεί στην προσευχή του, θα αρχίσει να προσεύχεται για τους άλλους, όπως προείπαμε. Αυτό εμπεριέχει αγάπη και ενδιαφέρον και είναι λιγάκι πιο προσιτό στους περισσότερους. Πέστε όμως ότι δεν ξέρουμε πολλές προσευχές. Λέγει λοιπόν ο ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ ότι όποιος ζει μέσα στον κόσμο και λέγει τρείς φορές το “Πάτερ ημών”, τρείς φορές το “Θεοτόκε Παρθένε” και μια φορά το “Πιστεύω” σώζεται. Αλλά όλα αυτά όμως κάθε μέρα. Με την Κυριακή προσευχή συμπροσεύχεται με αυτόν τον Χριστό που μας δίδαξε πως να προσευχόμαστε. Με το “Θεοτόκε Παρθένε” συμπροσεύχεται με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ που προσφώνησε στον Ευαγγελισμό τη Θεοτόκο με αυτά τα άγια λόγια. Και με το Σύμβολο της Πίστεως συμπροσεύχεται και συνομολογεί την Πίστη της Εκκλησίας με τους Άγιους Πατέρες που συνέθεσαν αυτό το “Πιστεύω” στις δύο πρώτες Άγιες Οικουμενικές Συνόδους.
Κι ένα τελευταίο. Αν μ΄ αυτά και μ΄ αυτά δεν ξεκινήσει το χάρισμα της προσευχής μέσα μας, ασφαλώς τότε πρέπει να ανησυχήσουμε θετικά, αλλά μπορούμε και κάτι άλλο να κάνουμε σύμφωνα με τη συμβουλή του μακαριστού Μητροπολίτη Αντωνίου του Σουρόζ. Δηλ. μπορούμε να πάμε σε μια εκκλησία μόνοι μας και μέσα στη σιωπή να μη μιλήσουμε εμείς στο Θεό, αλλά Αυτός σε μάς μέσα στην ευλαβική κατάνυξη του ναού. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε και στο σπίτι μας μπροστά στα εικονίσματα. Άνθρωπος που δεν προσεύχεται ή δεν έμαθε, ή δεν προσπάθησε ή χρειάζεται άμεσα εξομολόγηση.” Μετά την εξομολόγηση έλεγε ο αείμνηστος π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, η προσευχή τρέχει σα νεράκι”. Καλή είναι και η μελέτη πριν από την προσευχή πνευματικών βιβλίων. καθαρίζει το μυαλό μας. Ο διάβολος δεν θέλει να προσευχόμαστε και κατά την ώρα της προσευχής εγείρει πειρασμούς, λογισμούς και περισπασμούς. Πλήν όμως, όπως και όλα τα καλά και το μέγιστο καλό της προσευχής θέλει βία. “Όσοι εκβιάζουν τον εαυτό τους στο καλό, αυτοί αρπάζουν τη Βασιλεία των Ουρανών”, μας λέγει ο Κύριος.
http://www.diakonima.gr
Our sole care will be to continue in the word of Christ, to become His disciples and cease to be servants of sin..
Archimandrite Sophrony of Essex
The first step toward freedom from anger is to keep the lips silent when the heart is stirred.
Next step, is to keep the thoughts silent when the soul is stirred.
Last step, is to be totally calm when unclean winds are blowing.
St. John Climacus
Keep away human thoughts and maintain your hope in God, Who does more than we think.
Hope in God will bring you comfort. Let the Lord help you, my child,the prayers of His Saints.
St. Dorotheos of Gaza
Ἁγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ἐπισκόπου Ἀχρίδος
Ἂν οἱ Εὐρωπαῖοι πρῶτα ἔψαχναν τὸν οὐράνιο Πατέρα καὶ ἀναζητοῦσαν πρὶν ἀπὸ ὅλα τὴν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ὅλα τὰ ὑπόλοιπα θὰ τοὺς δίνονταν καὶ τότε ὅλοι τους θὰ ἦταν χαρούμενοι. Μὲ τὴν χαρά τους θὰ φώτιζαν ὅλο τὸν μὴ χριστιανικὸ κόσμο, θὰ δόξαζαν τὸν Θεὸ καὶ λόγῳ αὐτοῦ ὅλοι οἱ λαοὶ στὴν γῆ θὰ ἀρνιόντουσαν τὰ εἴδωλα καὶ θὰ ἔσπευδαν νὰ βαπτιστοῦν, νὰ γίνουν μέλη τοῦ θεϊκοῦ εὐρωπαϊκοῦ χοροῦ.
Καὶ ὅμως οἱ Εὐρωπαῖοι πῆραν λανθασμένο δρόμο, μακριὰ ἀπὸ τὸν Χριστό. Σκοτώνονται, παλεύοντας γιὰ ψωμὶ καὶ πάντα εἶναι πεινασμένοι. Παρανόησαν, ἁρπάζουν αὐτὸ ποὺ δὲν τοὺς ἀνήκει καὶ πάλι δὲν τοὺς εἶναι ἀρκετό. Ἡ Εὐρώπη διαβάζοντας βιβλία γιὰ νὰ ἀποκτήσει περισσότερες γνώσεις, τυφλώθηκε, βάρυνε τὸν νοῦ της μὲ τὸ βάρος τῶν γνώσεων καὶ κατέληξε πιὸ ἀνόητη, πιὸ σκοτεινή, πιὸ φτωχή. Συνήθισε νὰ ψάχνει τὸ ψωμί, τὴν εὐτυχία, τὴν γνώση, μακριὰ ἀπὸ τὸν οὐράνιο Πατέρα, μακριὰ ἀπὸ τὸν δρόμο τοῦ Χριστοῦ. Ἀπὸ ὅλα αὐτά, εἶναι φανερὸ πὼς οἱ πόλεμοι στὴν Εὐρώπη προῆλθαν ἀπὸ....
τὸν πόλεμο τῆς Εὐρώπης ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ. Ὅλη ἡ δυστυχία καὶ ὅλη ἡ ἀδιαντροπιὰ τῆς Εὐρώπης προῆλθε ἀπὸ τὴν ἄρνηση τοῦ Χριστοῦ.
Καὶ αὐτὸ δὲν συνέβη πρόσφατα, ἀλλὰ ἀπὸ παλιά. Ἀπὸ τότε ποὺ ὁ πάπας ἔκανε τὸν Χριστὸ μισητὸ στοὺς ἀνθρώπους καὶ ὁ Λούθηρος ἑρμήνευσε λανθασμένα τὴν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ.
Παρόλα αὐτὰ ἐμεῖς δὲν χαιρόμαστε μὲ τὴν δυστυχία τῶν ἄλλων. Εὐχόμαστε στοὺς Εὐρωπαίους, μὲ ὅλη τὴν καρδιά μας νὰ ξαναβροῦν τὴν ἀλήθεια καὶ τὸν σωστὸ δρόμο. Νὰ ἐπιστρέψουν στὸν Χριστό, ὄχι ὅμως στὸν Χριστὸ μὲ τὸν παπισμό, οὔτε στὸν Χριστὸ μὲ τὸ λουθηρανισμό. Νὰ ἐπιστρέψουν στὸν Χριστὸ τῶν προπατόρων τους. Νὰ ἐπιστρέψουν στὸν Χριστὸ ποὺ σέβονταν οἱ προπάτορές τους γιὰ χίλια χρόνια μαζὶ μὲ τοὺς δικούς μας ὀρθόδοξους προγόνους.
Ἕνα βλάπτει τὴν Εὐρώπη ἰδιαίτερα: Τὸ γεγονὸς ὅτι περιφρονεῖ τοὺς προγόνους της. Ὁ Θεὸς ἔδωσε τὴν ἐντολή: Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου…, ἵνα εὖ σοι γένηται καὶ ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπὶ τῆς γῆς (Δευτ. ε´16)….
Γιὰ ποιὸ λόγο ὁ λαός μας καταστράφηκε; Καταστράφηκε, ἐπειδὴ ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τοὺς πατέρες μας καὶ ἀκολούθησε τοὺς ἀθέους καὶ αἱρετικοὺς Εὐρωπαίους. Ἀφοῦ τώρα αὐτὸ τὸ ξέρουμε, ἂς προσέχουμε ποιὸ δρόμο θὰ πάρουμε στὴν συνέχεια. Ἀμήν.
Η βυζαντινή μουσική ως “τέχνη μελουργός και τέχνη θεραπευτική”
του Στυλιανού Γερασίμου, Θεολόγου – Μουσικού
Η Βυζαντινή Μουσική αποτελεί τέχνη προσευχής, τέχνη πνευματική, αφού αποτελεί συστατικό της λατρείας της Εκκλησίας, άρα και πνευματικό γεγονός της ζωής του Χριστιανού, γιατί με αυτήν την τέχνη δοξολογεί τον Θεό.
Με αφορμή την έναρξη του Τριωδίου καλόν είναι να τονίσουμε την σπουδαιότητα της Βυζαντινής Μουσικής ως μέσου θεραπείας του ανθρώπου από καταστάσεις, οι οποίες την περίοδο του Τριωδίου αποτελούν έθιμα, αλλά ταυτόχρονα επιβαρύνουν πνευματικά τον άνθρωπο. Έθιμο αποτελεί και το “Καρναβάλι”, όπου ο άνθρωπος αφήνει τον εαυτό του ελεύθερο στις επιρροές της διασκέδασης και του ξεφαντώματος των ημερών, θεωρώντας ότι τα τραγούδια και η μουσική θα τον βοηθήσουν να καθαρίση την ψυχή του από προβληματικές καταστάσεις, οι οποίες τον δεσμεύουν.
Καί, για να γίνω σαφής, δεν αναφέρομαι στην παραδοσιακή μουσική που αποτελεί τμήμα της λατρείας, αφού μετά από κάθε γιορτή εκκλησιαστική ακολουθεί το πανηγύρι με παραδοσιακά τραγούδια και παραδοσιακούς χορούς, που εκφράζουν την λαϊκή ευσέβεια, αλλά αναφέρομαι σε τραγούδια και χορούς, που αποπροσανατολίζουν τον άνθρωπο από την πραγματική του σχέση με την Εκκλησία και τον πολιτισμό.
Το θέμα αυτό το θίγει χαρακτηριστικά ο Μέγας Βασίλειος στην ομιλία του προς τους νέους λέγοντας: “Το καθάρισμα όμως της ψυχής… είναι η περιφρόνηση των ηδονών που προέρχονται από τις αισθήσεις… Διότι είναι φυσικό από το είδος αυτό της μουσικής (της διεφθαρμένης μελωδίας) να γεννώνται πάθη που υποδουλώνουν και εξευτελίζουν την ψυχήν. Αλλά εμείς πρέπει να επιδιώκουμε την άλλη, που είναι ανώτερη και που οδηγεί ψηλότερα. Αυτή χρησιμοποίησε ο Δαβίδ, ο ποιητής των ιερών ψαλμών, και θεράπευσε, όπως λέγουν, τον βασιλέα από την μανία της μελαγχολίας. Λέγεται δε ότι και ο Πυθαγόρας, όταν συνάντησε παρέα μεθυσμένων, παρήγγειλε στον οργανοπαίκτη, που ήταν αρχηγός της διασκεδάσεως, να αλλάξη την αρμονία και να παίξη σε αυτούς το δωρικό μέλος. Εκείνοι δε τόσο ήλθαν στα σύγκαλά τους από το μέλος, ώστε επέταξαν τα στεφάνια και ντροπιασμένοι γύρισαν στα σπίτια τους. Άλλοι δε με την αύληση γίνονται έξαλλοι από ενθουσιασμό και εξεγείρονται σε βακχική μανία. Τόσο πολύ διαφέρει το να χορτάση κανείς από καλή ή κακή μελωδία!”. (Βασιλείου του Μεγάλου, Ομιλία προς τους νέους όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων, ΕΠΕ εκδ. Μερετάκη, σελ. 347-348).
Με το παραπάνω απόσπασμα ο Μέγας Βασίλειος τονίζει την αξία της Βυζαντινής Μουσικής θεωρώντας την ως το μέσον καθαρισμού και θεραπείας της ψυχής του ανθρώπου. Αυτή η μουσική, την οποίαν και ο Δαβίδ έψαλλε, ηρεμεί τον άνθρωπο και τον οδηγεί στην φυσική του κατάσταση, που δεν είναι άλλη από την σχέση του με τον Θεό.
Η άποψη του Μεγάλου Βασιλείου για την ψυχοπαιδαγωγική και θεραπευτική αξία της στηρίζεται στο γεγονός ότι ο κάθε ήχος της Βυζαντινής έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και επιδράσεις στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου. Κάθε ήχος δημιουργεί διαφορετικά αισθήματα στον άνθρωπο· άλλοτε δοξολογίας, άλλοτε χαρμολύπης, άλλοτε κατανύξεως, άλλοτε ικεσίας, άλλοτε πένθους. Με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος επικοινωνεί υγιώς με τον Θεό, αφού η προσευχή δεν είναι μηχανική κατάσταση, αλλά εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Και αυτή η ποικιλία των αισθημάτων που δημιουργεί η Βυζαντινή Μουσική, ουσιαστικά εξασφαλίζει την ψυχική του γαλήνη, άρα και την κάθαρσή του.
Ο πρώτος ήχος δημιουργεί στον άνθρωπο αίσθημα δοξολογίας. Είναι ο ήχος που καθορίζει την μουσική ως τέχνη, αφού όπως και ο Δαμασκηνός λέει: “Πρωτεία νίκης πανταχού πάντων έχεις” Ο πρώτος ήχος αυξάνει στον άνθρωπο την ελπίδα για την σωτηρία του, αφού του δημιουργεί αίσθημα εγρήγορσης και κατανύξεως.
Ο δεύτερος ήχος δημιουργεί στον άνθρωπο αίσθημα ευχαριστίας αφού: “Το σόν μελιχρόν και γλυκύτατον μέλος οστά πιαίνει καρδίας τ’ ενηδύνει”. Ακούγοντας αυτόν τον ήχο ο άνθρωπος καθίσταται πράος και ήρεμος, γεγονός που αποτελεί βασικό στοιχείο υγιούς επικοινωνίας του με τον Θεό αλλά και με την κτίση.
Ο τρίτος ήχος χαρακτηρίζεται ως: “Άκομψος, απλούς, ανδρικός”. Γι’ αυτό δημιουργεί στον άνθρωπο μιάν ανεκλάλητη χαρά και μια μυστική ελπίδα. Είναι ήχος εμβατηριακός.
Ο τέταρτος ήχος είναι “πανηγυριστής και χορευτής”. Η μουσικότητά του δημιουργεί στον άνθρωπο αίσθημα πανηγυρισμού. Και δεν είναι τυχαίο ότι σε δυο μεγάλες γιορτινές μέρες του εκκλησιαστικού έτους, του Σταυρού και την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, ημέρες καθαρά γιορτινές, σταυροαναστάσιμες, η δοξολογία ψάλλεται σε ήχο τέταρτο. Την ημέρα του Ευαγγελισμού και των Εισοδίων της Θεοτόκου η ενάτη ωδή ψάλλεται σε ήχο τέταρτο.
Ο πλάγιος πρώτος χαρακτηρίζεται ως ο “θρηνωδός” ήχος. Δημιουργεί στον άνθρωπο το χαροποιό πένθος και ένα αίσθημα ικεσίας στον Θεό. Ακούγοντας ο άνθρωπος αυτόν τον ήχο αισθάνεται έντονα στην καρδιά του το αίσθημα της χαρμολύπης, αλλά και της προσωπικής αναστάσεως. Γι’ αυτό όχι μόνον το “Χριστός ανέστη”, αλλά και όλα τα αναστάσιμα της Κυριακής του Πάσχα ψάλλονται σε πλάγιο πρώτο, για να τονίσουν την μετάβαση από τον Σταυρό στην Ανάσταση, από το πένθος στη χαρά.
Ο πλάγιος δεύτερος “τας ηδονάς διπλοσυνθέτους φέρει”. Αυτός ο ήχος χαρακτηρίζεται από την γλυκύτητα της ελπίδος. Είναι ήχος μυσταγωγικός. Δημιουργεί στον άνθρωπο το αίσθημα της αγάπης για τον Θεό. Είναι ήχος που ταπεινώνει και γλυκαίνει την καρδιά και αναγεννά πνευματικά τον άνθρωπο.
Ο βαρύς ήχος είναι απλός. Τα διατονικά του διαστήματα τον καθορίζουν ως “βαρύ”. Δημιουργεί στον άνθρωπο αγωνιστική διάθεση για την πνευματική του πορεία. Γι’ αυτό και ο Δαμασκηνός τον χαρακτηρίζει “Οπλιτικής φάλαγγος οικείον μέλος”.
Ο πλάγιος τέταρτος είναι και αυτός πανηγυρικός και εμβατηριακός ήχος.
Παρατηρούμε, λοιπόν, τον σωτηριολογικό χαρακτήρα της εκκλησιαστικής τέχνης, που ονομάζεται Βυζαντινή Μουσική. Αυτή η μουσική καλύπτει όλες τις πτυχές της ζωής του ανθρώπου. Και φυσικά αυτός είναι ο πλούτος της εκκλησιαστικής τέχνης, η οποία έχει πάντα ως κύριο στόχο να αναγεννά και να ξεκουράζη τον άνθρωπο. Αυτήν την κληρονομιά μας χάρισε ο Θεός για να γεμίζη η καρδιά μας, να νιώθουμε ασφάλεια και να μην καταφεύγουμε σε άλλα είδη μουσικής τέχνης, που θα μας οδηγήσουν σε καταστάσεις πνευματικής διαφθοράς.–
Byzantine Music as an "Art of Music and Art of Therapy"
By Stylianos Gerasimos, Theologian – Musician
Byzantine Music is an art of prayer, an art of spirituality, because it is a component of the worship of the Church, and thus a spiritual event in the life of a Christian, for by this art God is glorified.
To celebrate the launch of the Triodion, it would be good to emphasize the importance of Byzantine Music as a means of therapy for people from situations which the period of the Triodion makes customary, and at the same time affect man spiritually.
The "Carnival" is also a custom, where man gives himself freely to the influences of the fun and revelry of the days, thinking that the songs and music will help him cleanse his soul from the problematic situations that bind him. And, to be clear, I am not referring to traditional music which is part of worship, since after every ecclesiastical feast there follows a celebration with traditional music and traditional dances, expressing popular piety, but I am referring to songs and dances which mislead people away from a true relationship with the Church and culture.
This issue is addressed characteristically by Basil the Great in his homily to young people, where he says:
"To speak generally and so far as your needs demand, purity of soul embraces these things: to scorn sensual pleasures, to refuse to feast the eyes on the senseless antics of buffoons, or on bodies which goad one to passion, and to close one’s ears to songs which corrupt the mind. For passions which are the offspring of servility and baseness are produced by this kind of music. On the other hand, we must employ that class of music which is better in itself and which leads to better things, which David, the sacred psalmist, is said to have used to assuage the madness of the king. Also tradition has it that when Pythagoras happened upon some drunken revelers, he commanded the flute-player, who led the merry-making, to change the tune and to play a Doric air, and that the chant so sobered them that they threw down their wreaths, and shamefacedly returned home. Others at the sound of the flute rave like Corybantes and Bacchantes. Even so great a difference does it make whether one lends his ear to healthy or to vicious music" (Address to Young Men on the Right Use of Greek Literature).
In the passage above Basil the Great stresses the importance of Byzantine Music, considering it as a means by which the soul of man can be purified and receive therapy. This music, which was chanted by David, calms man and leads him to his natural state, which is none other but his relationship with God.
The view of Basil the Great regarding its psychoeducational and therapeutic value is based on the fact that every mode of Byzantine Music has a particular characteristic and effect on the psyche of man. Each mode creates a different feeling in people – sometimes doxology, sometimes joyful-sorrow, sometimes devotion, sometimes supplicatory, and sometimes mourning. In this way man healthfully communicates with God, since prayer is not a mechanical condition, but it expresses variously. This variety of feelings is created by Byzantine Music, virtually ensuring peace of soul, as well as its purification.
The first mode creates in man a sense of doxology. It is the mode which defines the music as art since, as John the Damascene says: "Of all (the modes) you have the first victory." The first mode raises hope in man for his salvation, since it creates a sense of alertness and devoutness.
The second mode creates in man a feeling of thanksgiving, since "your music softens the bones and pleases the heart as the sweetest honey." Listening to this mode man becomes meek and calm, which is a key component of healthy communication with God and with creation.
The third mode is characterized as "without elegance, simple and manly." This is why it creates in man an unspeakable joy and secret hope. It is a marching mode.
The fourth mode is one of "celebration and dancing". Its music creates in man the feeling of a celebration. It is no coincidence that on two major feasts of the ecclesiastical year, the Elevation of the Cross (Sept. 14) and the Sunday of Veneration of the Cross (Great Lent), which are purely festive days, cruci-resurectional, the Doxology is chanted in the fourth mode. On the feasts of the Annunciation (Mar. 25) and the Entrance of the Theotokos (Nov. 23) the ninth ode is chanted in the fourth mode.
Plagal of the first is characterized as a mournful mode. It creates in man a joyful mourning and a sense of supplication towards God. When a person hears this mode they feel strongly in the heart the feeling of joyful-sorrow as well as a personal resurrection. This is why not only the hymn "Christ is Risen", but also the Resurrection Hymns of Pascha Sunday are chanted in plagal of the first, to emphasize the transition from the Cross to the Resurrection, from mourning to joy.
Plagal of the second "brings a double-dose of pleasure." This mode is characterized by the sweetness of hope. It is a mystagogical mode. It creates within man the feeling of love for God. It is a mode which humbles and sweetens the heart and spiritually regenerates man.
The grave mode is simple. The diatonic intervals characterize it as "grave" or "heavy". It creates in man the mood to struggle along the spiritual path. This is why John the Damascene characterizes it as "a melody that reminds one of a military convoy."
Plagal of the fourth is also a celebratory and marching mode.
We thus observe the salvific character of the ecclesiastical art known as Byzantine Music. This music covers all aspects of human life. And of course this is the wealth of ecclesiastical art, which always has as a main objective the regeneration and restoration of man. God gave us this legacy to fill our hearts, to feel secure, and not to have to resort to other musical art forms which lead to spiritual corruption.
http://iliaxtida.wordpress.com
Ο πόνος αρχίζει στο κήπο της Εδέμ. Η παράλογη υπακοή στο δαίμονα και η υπερήφανη ανυπακοή στο Θεό είναι η αρχή του πόνου στη ζωή των ανθρώπων. Η τραγωδία εισέρχεται στον κόσμο. Συγκρούεται ο άνθρωπος με το Θεό. Διακόπτεται ο άνετος διάλογος Αδάμ και Θεού. Χάνεται ο παράδεισος.
Αρχίζει ο κόπος, η λύπη, ο στεναγμός.
Τη γυμνότητά του αισθάνθηκε ο Αδάμ μετά την αμαρτία της παρακοής και τη γεύση του κακού. Η αίσθηση της γυμνότητάς του σημαίνει αντίληψη της τρεπτότητας και τρωτότητας, έλλειψη προστασίας, κατανόηση του πόνου της αποδεσμεύσεώς του από το Θεό. Μπορούσαν να θεραπευτούν οι πρωτόπλαστοι με τη μετάνοια.
Δεν το έπραξαν όμως. Γιατί; Θέλησαν να δικαιολογηθούν, ν' ακολουθήσουν δικό τους δρόμο, πιο σύντομο, πιο εύκολο, δίχως Θεό. Παγιδεύτηκαν οικτρά στο δραματικό πόνο της μοναξιάς, της θεώσεως δίχως Θεό, της παράλογης αυτοθεώσεως. Η θεοδώρητη επιθυμία θεώσεως των πρωτοπλάστων εκμεταλλεύθηκε από τον πανούργο δαίμονα, που θέλησε να τους προσφέρει μία δική του ταχύρρυθμη ισοθεΐα κι έτσι τους απάτησε και τους θανάτωσε.
Η νοσταλγία του απολεσθέντος παραδείσου δημιουργεί δάκρυα πικρά, πόνο δυνατό, πόνο που μπορεί όμως να θεραπεύσει τον αμαρτωλό. Και τότε να έχουμε το παράδοξο, αντιφατικό και οξύμωρο: Υγεία στην ασθένεια! Με την κατάφαση του πόνου, όχι μαζοχιστικά, όχι παθητικά, όχι μοιρολατρικά, αλλά με βεβαία πίστη, με επίγνωση, με υπομονή, ως θεϊκή δοκιμασία και παιδαγωγία, και όχι ως τιμωρία, που επεξεργάζεται λύτρωση και σωτηρία. Γεννιέται έτσι ένας άλλος πόνος.
Αγαπάς και πονάς, ταπεινώνεσαι και πονάς, υποχωρείς και πονάς. Πονάς όμως διαφορετικά, γλυκά, κερδοφόρα. Το ν' αγαπάς αληθινά σημαίνει να θυσιάζεσαι. Αποτελεί μία ιδιαίτερα φιλόπονη εργασία, όπως και να ταπεινώνεσαι. Αγαπώντας ενδυναμώνεσαι και χαίρεσαι. Έχεις μια βαθειά ικανοποίηση. Μιλώντας για «χαρμολύπη» και «χαροποιό πένθος», κατά τις ωραίες εκφράσεις των νηπτικών κειμένων της Εκκλησίας μας, δεν παραδοξολογούμε.
Ο πόνος και η συνειδητή κατάφαση σε αυτόν προσφέρει πολύτιμη γνώση, μεγάλη εμπειρία. Η εγνωσμένη παραδοχή της παθολογίας μας θα μας δώσει την υπέροχη και απαραίτητη για την πνευματική ανάβαση αυτογνωσία. Η γνήσια πνευματική ζωή είναι μία ηθελημένη απόσπαση από τον ψεύτικο εφησυχασμό της καλοπέρασης και η είσοδος σε μία καλή αγωνία και ήρεμη ανησυχία, όπως έλεγε ο μακαριστός Γέροντας Παΐσιος Αγιορείτης, από την επανάπαυση και τη νωχέλεια σε μία ζωή όλο ωραίες αλλαγές. Μία πορεία προς συνάντηση του πλησίον, που κι εκείνος αγωνιά, άγχεται, δυσκολεύεται, προβληματίζεται, βασανίζεται και πονά.
Ο πόνος λιχνίζει και τελειοποιεί τον άνθρωπο. Ο πόνος από τους άλλους, διά πικρών λόγων και σκοτεινών έργων, συχνά είναι πιο σκληρός και από την ασθένεια και από το πένθος. Πονά πολύ ο αταπείνωτος άνθρωπος όταν τον υποτιμούν, τον παρεξηγούν, τον μειώνουν, τον ειρωνεύονται, τον κουτσομπολεύουν, κατακρίνουν και συκοφαντούν. Οι συνεχώς κρίνοντες και κατακρίνοντες ασύστολα τους πάντες και τα πάντα, δίχως καμιά περίσκεψη κι αιδώ, καταδικάζοντάς τους αναπολόγητα, αμαρτάνουν φοβερά και θέτουν μεγάλο βάρος πάνω τους. Πονούμε τους άλλους, αλλά πονάμε κι εμείς.
Η συνεχής εξουσιαστικότητα στη ζωή δημιουργεί έντονη εχθρότητα, αντιπαλότητα και αντίδραση. Οι εξουσιαστές συνήθως είναι άσπλαχνοι εγωιστές, με υπερβολική εσωτερική ένδεια, που προσπαθούν να την καλύψουν με πράξεις ισχύος. Ο ανόητος άνθρωπος θέλει να γίνει μεγάλος, κάνοντας τους άλλους μικρούς. Ο μεγάλος χριστιανός συγγραφέας Ντοστογιέφσκυ ορθά λέει πως υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν διαπράξει ποτέ τους έγκλημα και όμως είναι χειρότεροι από εγκληματίες. Μερικοί πεθαίνουν χωρίς να ζήσουν. Λησμονούν ότι είναι άνθρωποι, εικόνες Θεού.
Ο ψυχικός πόνος είναι μια κραυγή της ψυχής για βοήθεια. Μας καλεί να εντείνουμε την πνευματική όραση και ακοή εντός μας. Δεν πρέπει απρόσεκτα να προσπεράσουμε αυτό το κάλεσμα και να παραβλέψουμε το μήνυμα. Όπως ένας πόνος του σώματος μας δηλώνει ότι κάτι συμβαίνει στον οργανισμό μας και οδηγούμαστε στο γιατρό και τις σχετικές εξετάσεις, έτσι καλούμεθα ν' αποκρυπτογραφήσουμε το σήμα του ψυχικού πόνου με τη συνδρομή μάλιστα της κατάλληλης μελέτης, της προσευχής και της βοήθειας του έμπειρου πνευματικού.
Μοναχού Μωϋσέως Αγιορείτου.
Μετά τη μεγάλη φωτιά του καλοκαιριού στο Άγιον Όρος, είχα πάει να δω το γέροντα. Ήταν «θυμωμένος» και φώναζε.
«Σκαμπίλι από την Παναγία ήταν.
Άρχισε την πρώτη μέρα της νηστείας και τελείωσε την τελευταία (με το παλιό εορτολόγιο που γιορτάζει το Όρος). Λέγανε ότι θα σβήσει πιο μπροστά, γιατί δε φυσούσε και όμως έσβησε την τελευταία μέρα κι ας είχε αέρα.
Λες και την οδηγούσε ένα χέρι, πήγαινε γύρω-γύρω από 'κεί που δεν την περιμένανε και παρέκαμπτε τις ζώνες ασφαλείας.
Κάηκαν τα δάση! Κάηκε το κοσμικό φρόνημα;
- Ένα μοναστήρι ζητούσε ενίσχυση.
- Αυτοί πάλι δεν κατάλαβαν τίποτα πνευματικό. Μια κοσμική εξυπνάδα έχουν. (Θύμωσε). Γίνονται αιτία να βλασφημείται το όνομα του Θεού. Παντού έβρεχε, σ' όλη την Ελλάδα!! Μόνο στο Άγιον Όρος δεν έβρεχε!! Για να λέει ο κόσμος που είναι η Παναγία τους; Γιατί δεν τους βοηθάει; Που να γνωρίζει ο κόσμος ότι αυτό είναι χαστούκι της Παναγίας; Είναι μερικοί άνθρωποι που συμφωνούν με την οργή του Θεού και δεν κάνουν ούτε ένα κομποσχοίνι για τη φωτιά (εννοούσε τον εαυτό του).
- Γέροντα, φοβάμαι, πως τα λέτε έτσι!
- Τι θα μου κάνουν πόλεμο και οι καλόγεροι;
- Ναι, γέροντα!
- Εμ, ας μου κάνουν... Εγώ από αγάπη τα λέω. Ξέρεις τι είπε ο π. Ηρωδίωνας, όταν του είπαν να κάνει προσευχή για τη φωτιά;
- Τι είπε;
- Όχι προσευχή για τη φωτιά. Πολύ πράσινο, πολύ καλαμπαλίκι οι καλόγεροι. Λίγο πράσινο, όχι καλαμπαλίκι(= αργολογία).
Αυτοί τόχουν σχέδιο να κάνουν δρόμους, νάρχονται τουρίστες, θα κουράζονται οι καλόγεροι απ' τη φιλοξενία, μετά θα πουν «Να σας κάνουμε κανένα ξενοδοχείο, για να μην κουράζεστε και σεις». «Ναι, θα πουν, σωστά».
Μετά θα δώσουν χρήμα για συντήρηση των ναών. Μετά θα πουν «Κοίτα δεν κάνει να καις κεριά και λιβάνι" τόσα χρήματα δώσαμε για συντήρηση. Διάλεξε που θές στην περιοχή του μοναστηριού να σας κτίσουμε μια εκκλησία».
Μετά θα βάλουν κανένα φύλακα με γένια και ράσα νάχει τη γυναίκα του στην Ουρανούπολη... θα μας κάνουν Μουσείο...
ΔΕ ΛΕΩ ότι θα το επιτρέψει αυτό η Παναγία, αλλά αυτό είναι το σχέδιο τους. Και είναι και μερικοί που το θέλουν κιόλας... καλόγεροι, ακούς!... Τον τελευταίο λόγο τον έχει η Παναγία. Αν δε συνέλθουν, θα φάνε κι άλλο χαστούκι.
Γεροντας Παϊσιος
