Thus, it is proper and worthy to venerate the Cross, as the Prophets themselves instruct us to do. The prophet David says,
"Let us worship at the place where His feet have stood" (Ps. 131:7). Elsewhere he commands, "Exalt ye the Lord our God, and worship the footstool of His feet"(Ps. 98:5). And once more he remarks, "Thou hast given a sign unto them that fear Thee, that they may flee from before the face of the bow" (Ps. 59:6). In other words, David, as if speaking to Christ, says: "You gave to the
Christians who fear You a sign to flee from the arrow." The sign is the Venerable Cross; for we make the sign of the Cross on our body.
The arrow symbolizes the devil, who is our enemy and who desires to assassinate our soul. And then he repeats, "Work in me a sign unto good, and let them that hate me behold and be put to shame" (Ps. 85:17). That is, David pleads and asks Christ, "Give me the sign of the Cross that will be beneficial for me, which will put all my adversaries (i.e., the demons) to shame when they see it. Similarly, the prophet Ezekiel instructs,
"Put a mark on their foreheads" (Ezk. 9:4).
Whereas, the wise Solomon states, "For a wood was blessed, through which righteousness comes" (WSol.14:7). That is, the Cross through which
salvation was given is honored and venerated. The prophet Isaiah even specifies the type of wood the Cross was made of: "With the cypress, the pine, and the cedar together, to glorify My holy place" (Isa. 60:13).
Rejoice O Cross! You are the boast and glory of the entire world.
Rejoice O Cross! You are the strength of the weak and the support of the faithful. Rejoice O Cross! You are the companion of travelers, the victory of
those in battle, the salvation of them in danger. Rejoice O Cross! You are the teaching of the Apostles, the prophecy of the Prophets, the aid of the preachers, the boast of the martyrs, the delight of the ascetics, the venerable and honorable adornment of all the Saints. Rejoice O Cross!
You are the protector of all pious Christians. You are our guardian and weapon. You are our helper. With Your power and energy we put our enemies to shame, we overcome the demons, and we vanquish the pride of the Devil. Let us worship the Holy Cross my beloved Christians. Let us
venerate it and wholeheartedly adore it. Let us gaze at it with fear and joy: with fear on account of our sinfulness and unworthiness; with joy on
account of the grace that it bestows to us.
Subdeacon Damascene the Studite
- Γέροντα, μερικοί νομίζουν ότι δεν έχουν προϋποθέσεις για να κάνουν πνευματική ζωή και λένε: «Ουκ αν λάβης, παρά του μη έχοντος».
- Αν λένε κιόλας ότι τους βαραίνουν πάθη κληρονομικά και δικαιολογούν τον εαυτό τους, αυτό είναι ακόμη χειρότερο.
- Και όταν, Γέροντα, κάποιον όντως τον βαραίνουν;
- Κοίταξε να σου πω: Ο κάθε άνθρωπος έχει κληρονομικές καταβολές καλές και κακές. Πρέπει να αγωνισθή να απαλλαγή από τα ελαττώματα του και να καλλιεργήση τα καλά που έχει, για να γίνη μια αληθινή , χαριτωμένη εικόνα του Θεού.
Οι κακές κληρονομικές καταβολές δεν είναι εμπόδιο για την πνευματική πρόοδο. Γιατί, όταν αγωνίζεται κανείς, έστω και λίγο αλλά με πολύ φιλότιμο, τότε κινείται στον πνευματικό χώρο, στο θαύμα, και όλα τα άσχημα κληρονομικά τα διαλύει η Χάρις του Θεού.
Ο Θεός πολύ συγκινείται και πολύ βοηθάει μια ψυχή που έχει κακές κληρονομικές καταβολές και αγωνίζεται φιλότιμα στο ουράνιο πέταγμα με την ατροφική της φτερούγα- την κακή κληρονομικότητα. Γνωρίζω πολλούς που με την μικρή προσπάθεια που κατέβαλαν και με την μεγάλη βοήθεια του Θεού ελευθερώθηκαν από αυτά. Αυτοί οι άνθρωποι είναι για τον Θεό μεγάλοι ήρωες. Γιατί αυτό που θα συγκινήση τον θεό είναι η εργασία που θα κάνουμε στον παλαιό μας άνθρωπο.
- Γέροντα, το Βάπτισμα δεν εξαλείφει τις κακές κληρονομικές καταβολές;
- Το Βάπτισμα μας απαλλάσσει από την κατάρα του προπατορικού αμαρτήματος και από όλες τις αμαρτίες . Όταν βαπτίζεται ο άνθρωπος, ντύνεται τον Χριστό, απελευθερώνεται από το προπατορικό αμάρτημα και έρχεται η θεία Χάρις ∙οι κακές όμως κληρονομικές καταβολές μένουν. Μήπως ο Θεός δεν θα μπορούσε να τις εξαλείψη και αυτές με το Άγιο Βάπτισμα; Τις αφήνη όμως, για να αγωνισθούμε, να νικήσουμε και να στεφανωθούμε.
- Γέροντα, εγώ, όταν πέφτω συνέχεια σε κάποιο πάθος, λέω: «Έτσι γεννήθηκα, τέτοια είμαι».
- Ακόμη αυτό έλειψε, να μας πης ότι οι γονείς σου σου έδωσαν όλα τα ελαττώματα που έχεις. Από πάππον προς πάππον όλα τα ελαττώματα σ΄ εσένα δόθηκαν και όλα τα χαρίσματα στους άλλους;…Μήπως τα βάζεις και με τον Θεό; Όποιος λέει: « εγώ αυτόν τον χαρακτήρα έχω, έτσι γεννήθηκα, έχω άσχημες κληρονομικές καταβολές, μ’ αυτές τις συνθήκες μεγάλωσα, άρα δεν μπορώ να διορθωθώ…» είναι σαν να λέη: «Φταίει όχι μόνον ο πατέρας μου αλλά και η μάνα μου, αλλά και ο Θεός»! Όταν ακούω κάτι τέτοια, ξέρετε πως στενοχωριέμαι; Έτσι βρίζει κανείς και τους γονείς του και τον Θεό. Από την στιγμή που σκέφτεται έτσι, παύει να ενεργή η Χάρις του Θεού.
- Γέροντα, μερικοί λένε ότι, όταν ένα ελάττωμα είναι στην δομή του ανθρώπου, δεν διορθώνεται.
- Ξέρεις τι γίνεται; Μερικούς τους συμφέρει να λένε ότι κάποιο ελάττωμα οφείλεται στη δομή τους, γιατί έτσι δικαιολογούν τον εαυτό τους και δεν κάνουν καμιά προσπάθεια να απαλλαγούν από αυτό. «Εμένα ,λένε, δεν μου έδωσε χαρίσματα ο θεός! Τι φταίω εγώ; Γιατί μου ζητούν πράγματα πάνω από τις δυνάμεις μου;»Οπότε αραλίκι μετά. Δικαιολογούν τον εαυτό τους, αναπαύουν τον λογισμό τους και βαδίζουν με τον χαβά τους. Αν πούμε : «αυτά είναι κληρονομικά ,τα άλλα είναι του χαρακτήρα μου», πώς θα διορθωθούμε; Αυτή η αντιμετώπιση διώχνει την πνευματική λεβεντιά.
- Ναι, Γέροντα, αλλά…
- Πάλι «αλλά»; Τι είσαι εσύ, βρε παιδάκι μου; Σαν χέλι ξεγλιστράς. Συνέχεια δικαιολογείσαι.
- Γέροντα, εσκεμμένα το κάνω;
- Δεν λέω ότι το κάνεις εσκεμμένα ,αλλά, ενώ ο Θεός σε προίκισε με τόσο μυαλό και είσαι σπίρτο, πανέξυπνη, δεν καταλαβαίνεις πόσο κακό είναι η δικαιολογία! Ένα τόσο δα κεφαλάκι να έχη τόσο μυαλό, και να μην το καταλαβαίνη!
Παρατήρησα ότι μερικοί, ενώ είναι έξυπνοι και καταλαβαίνουν ποιό είναι το σωστό, υποστηρίζουν το λανθασμένο, επειδή αυτό τους βολεύει, και έτσι δικαιολογούν τα πάθη τους. Άλλοι πάλι δεν δικαιολογούν τον εαυτό τους, αλλά με το λογισμό ότι υπάρχει κάτι αδιόρθωτο στον χαρακτήρα τους πέφτουν στην απελπισία. Ο διάβολος έτσι κάνει: τον έναν τον εμποδίζει από την πνευματική πρόοδο με την δικαιολογία του εαυτού του, τον άλλον τον πιάνει με την υπερευαισθησία και τον ρίχνει στην απόγνωση.
Για να κοπή ένα πάθος, πρέπει να μη δικαιολογή ο άνθρωπος τον εαυτό του, αλλά να ταπεινώνεται. Αν λ.χ. λέη: «εγώ δεν έχω αγάπη στην φύση μου, ενώ ο άλλος έχει» και δεν αγωνίζεται να αποκτήση, πως θα προκόψη; Χωρίς αγώνα δεν γίνεται προκοπή. Δεν έχετε διαβάσει στα Πατερικά βιβλία πόσα ελαττώματα είχαν μερικοί Πατέρες και σε τι πνευματικά μέτρα έφθασαν; Ξεπέρασαν άλλους που είχαν πολλές αρετές. Να, ο Αββάς Μωυσής ο Αιθίοπας, ένας τόσο μεγάλος εγκληματίας, σε τι κατάσταση έφθασε! Τι κάνει η Χάρις του Θεού!
Κατά τον λογισμό μου αυτός που έχει κακές κληρονομικές καταβολές και αγωνίζεται να αποκτήση αρετές, θα έχη πιο πολύ μισθό από εκείνον που κληρονόμησε από τους γονείς του αρετές και δεν χρειάζεται να αγωνισθή ,για να τις αποκτήση. Γιατί ο ένας τα βρήκε όλα έτοιμα, ενώ ο άλλος αγωνίσθηκε σκληρά, για να τα αποκτήση. Βλέπεις, και οι άνθρωποι εκτιμούν περισσότερο εκείνα τα παιδιά που βρήκαν χρέη από τους γονείς τους και αγωνίσθηκαν σκληρά όχι μόνον να τα εξοφλήσουν, αλλά και να δημιουργήσουν περιουσία, παρά όσα βρήκαν περιουσία από τους γονείς τους και την διατήρησαν.
Γέροντας Παΐσιος
Όλα, γενικά, τα πάθη αναπτύσσονται στην ψυχή μας, όταν τους δείχνουμε συγκατάβαση. Η συγκατάβαση, όταν επαναληφθεί πολλές φορές, δημιουργεί συνήθεια. Και η συνήθεια κάνει το πάθος ισχυρό κυρίαρχό μας. Γι’ αυτό ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος είπε: «Να φοβάσαι τις κακές συνήθειες περισσότερο από τους εχθρούς», δηλαδή τους δαίμονες.
Αν, μόλις εμφανιστεί μέσα μας αμαρτωλή επιθυμία, την αρνηθούμε, στην επόμενη εμφάνισή της θα είναι πιο αδύναμη, ώσπου τελικά θα σβήσει. Αν, όμως, την ικανοποιήσουμε, θα επιστρέψει λίγο αργότερα με μεγαλύτερη δύναμη. Και όσο την ικανοποιούμε, τόσο δυναμώνει, τόσο μεγαλύτερη εξουσία αποκτά πάνω στην προαίρεσή μας, αιχμαλωτίζοντάς την σιγά-σιγά, ώσπου τελικά γεννά τη συνήθεια.
Τα αμαρτήματα που διαπράττουμε από συνήθεια, όσο βαριά κι αν είναι, μας φαίνονται ελαφριά. Το καινούργιο αμάρτημα το φοβάται η ψυχή και δεν αποφασίζει σύντομα να το διαπράξει.
Τα πάθη είναι συνήθειες κακές, οι αρετές είναι συνήθειες καλές. Εδώ, βέβαια, εννοούμε τα πάθη και τις αρετές που έγιναν συνήθειες στον άνθρωπο με τη διαγωγή του, με τον τρόπο της ζωής του. Γιατί υπάρχουν πάθη και αρετές που αποτελούν έμφυτες ιδιότητες του ανθρώπου, ιδιότητες με τις οποίες αυτός γεννιέται.
Ο άνθρωπος του Θεού πρέπει να είναι όσο το δυνατό περισσότερο ελεύθερος από κακές συνήθειες, οι οποίες τον εμποδίζουν να πλησιάσει τον Χριστό. Ο άνθρωπος του Θεού πρέπει όχι μόνο από τις αμαρτωλές συνήθειες να απομακρύνεται, αλλά και απ’ όλες όσες οδηγούν άμεσα η έμμεσα στην αμαρτία, όπως είναι, για παράδειγμα, η τρυφή, η μαλθακότητα, ο περισπασμός.
Καμιά φορά μια ασήμαντη συνήθεια μας δένει τα πόδια και μας κρατά στη γη, ενώ θα μπορούσαμε να ήμασταν στον ουρανό!
