Όλα, γενικά, τα πάθη αναπτύσσονται στην ψυχή μας, όταν τους δείχνουμε συγκατάβαση. Η συγκατάβαση, όταν επαναληφθεί πολλές φορές, δημιουργεί συνήθεια. Και η συνήθεια κάνει το πάθος ισχυρό κυρίαρχό μας. Γι’ αυτό ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος είπε: «Να φοβάσαι τις κακές συνήθειες περισσότερο από τους εχθρούς», δηλαδή τους δαίμονες.
Αν, μόλις εμφανιστεί μέσα μας αμαρτωλή επιθυμία, την αρνηθούμε, στην επόμενη εμφάνισή της θα είναι πιο αδύναμη, ώσπου τελικά θα σβήσει. Αν, όμως, την ικανοποιήσουμε, θα επιστρέψει λίγο αργότερα με μεγαλύτερη δύναμη. Και όσο την ικανοποιούμε, τόσο δυναμώνει, τόσο μεγαλύτερη εξουσία αποκτά πάνω στην προαίρεσή μας, αιχμαλωτίζοντάς την σιγά-σιγά, ώσπου τελικά γεννά τη συνήθεια.
Τα αμαρτήματα που διαπράττουμε από συνήθεια, όσο βαριά κι αν είναι, μας φαίνονται ελαφριά. Το καινούργιο αμάρτημα το φοβάται η ψυχή και δεν αποφασίζει σύντομα να το διαπράξει.
Τα πάθη είναι συνήθειες κακές, οι αρετές είναι συνήθειες καλές. Εδώ, βέβαια, εννοούμε τα πάθη και τις αρετές που έγιναν συνήθειες στον άνθρωπο με τη διαγωγή του, με τον τρόπο της ζωής του. Γιατί υπάρχουν πάθη και αρετές που αποτελούν έμφυτες ιδιότητες του ανθρώπου, ιδιότητες με τις οποίες αυτός γεννιέται.
Ο άνθρωπος του Θεού πρέπει να είναι όσο το δυνατό περισσότερο ελεύθερος από κακές συνήθειες, οι οποίες τον εμποδίζουν να πλησιάσει τον Χριστό. Ο άνθρωπος του Θεού πρέπει όχι μόνο από τις αμαρτωλές συνήθειες να απομακρύνεται, αλλά και απ’ όλες όσες οδηγούν άμεσα η έμμεσα στην αμαρτία, όπως είναι, για παράδειγμα, η τρυφή, η μαλθακότητα, ο περισπασμός.
Καμιά φορά μια ασήμαντη συνήθεια μας δένει τα πόδια και μας κρατά στη γη, ενώ θα μπορούσαμε να ήμασταν στον ουρανό!
