"Και όπως το πλοίο που κλυδωνίζεται από το φύσημα των ανέμων και καταποντίζεται από τα αγριεμένα κύματα η άγκυρα που ρίχνεται το κρατάει από παντού και το σταθεροποιεί στη μέση του πελάγους, έτσι ακριβώς και το δικό μας νου, όταν τον κλυδωνίζουν οι λογισμοί που επιτίθενται απ' έξω, έρχεται η πίστη και με μεγαλύτερη ασφάλεια από την άγκυρα τον σώζει από το ναυάγιο και σαν σε γαλήνιο λιμάνι οδηγεί το σκάφος με τη βεβαιότητα που παρέχει στη συνείδηση. Και αυτό πάλι φανερώνοντας ο Παύλος έλεγε "δια τούτο έδωκεν αποστόλους ο θεός προς καταρτισμόν των αγίων, μέχρι καταντήσωμεν οι πάντες εις την ενότητα της πίστεως και της επιγνώσεως του υιού του θεού, ίνα μηκέτι ώμεν νήπιοι κλυδωνιζόμενοι και περιφερόμενοι παντί ανέμω"
Βλέπεις το κατόρθωμα της πίστης, που σαν κάποια άγκυρα ασφαλής έτσι διώχνει την τρικυμία, πράγμα που ο ίδιος πάλι λέγει γράφοντας στους Εβραίους και λέγοντας αυτά ακριβώς για την πίστη "αυτή την έχουμε σαν άγκυρα ασφαλή και σταθερή και μας οδηγεί στα ενδότερα του καταπετάσματος"... Γιατί όπως το καταπέτασμα χώριζε τα άγια των αγίων από την έξω σκηνή, έτσι ακριβώς και ο ουρανός, σαν καταπέτασμα παρεμβαλλόμενος ανάμεσα στην κτίση, χωρίζει τα άγια των αγίων από την έξω σκηνή, δηλαδή από τον ορατό κόσμο, δηλαδή τα ουράνια και τα πάνω απ' αυτά, όπου εισήλθε για χάρη μας πριν από μας ο Χριστός.
Αυτό που λέγει σημαίνει το εξής, εκεί, λέγει, υψώνει την ψυχή μας η πίστη, μην αφήνοντας σε κανένα από τα παρόντα δεινά να τη ρίξει κάτω και ανακουφίζοντας τους πόνους με την ελπίδα των μελλοντικών αγαθών. Γιατί εκείνος που αποβλέπει προς τα μελλοντικά, που περιμένει την ελπίδα από τους ουρανούς και κατευθύνει εκεί τα μάτια του νου του ούτε αισθάνεται τον πόνο των δεινών της παρούσης ζωής, όπως ακριβώς και ο Παύλος δεν αισθανόταν και δίδασκε την αιτίαν της φιλοσοφίας αυτής λέγοντας "γιατί η προσωρινή ελαφριά θλίψη προετοιμάζει για μας υπερβολικά μεγάλο πλούτο αιώνιας δόξης". Πως και με ποιό τρόπο; "Επειδή" με τα μάτια της ψυχής "δεν προσέχουμε αυτά που φαίνονται αλλά εκείνα που δε φαίνονται". Γιατί, όπως τα μάτια του σώματος δε βλέπουν τίποτε πνευματικό, έτσι τα μάτια της πίστης δε βλέπουν τίποτε το υλικό.
Γιατί η λέξη πίστη έχει διπλή σημασία. Πίστη δηλαδή λέγεται και εκείνη σύμφωνα με την οποία οι απόστολοι έκαναν τότε τα θαύματα, για την οποία ο Χριστός έλεγε "αν έχετε πίστη έστω και σαν κόκκο συναπίου, θα πείτε σ' αυτό το βουνό, πήγαινε από εδώ εκεί, και θα μεταβεί" ... Λέγεται λοιπόν πίστη εκείνη που κάνει τα σημεία και τα θαύματα, πίστη όμως λέγεται και εκείνη που μας προετοιμάζει στο να γνωρίσουμε το Θεό, σύμφωνα με την οποία ο καθένας μας είναι πιστός, όπως όταν λέγει γράφοντας στους Ρωμαίους "ευχαριστώ τω θεώ μου δια Ιησού Χριστού, ότι η πίστις υμών εν όλω τω κόσμω καταγγέλλεται". Και στους Θεσσαλονικείς πάλι γράφει "αφ' ημών εξήχηται (διαδόθηκε) ο λόγος του Θεού, ου μόνον εν τη Μακεδονία, αλλά και εν τη Αχαΐα, και εν παντί τόπω η πίστις υμών η προς τον θεόν εξελήλυθε (έγινε γνωστή)".
Ποιά πίστη υπαινίσσεται εδώ; Είναι ολοφάνερο πως υπαινίσσεται την πίστη της γνώσης. Και το φανερώνουν αυτό τα επόμενα. "πιστεύουμε", λέγει, "γι' αυτό και κυρύσσουμε". Τι πιστεύουμε; "Ότι εκείνος που ανέστησε τον Ιησού θα αναστήσει και εμάς με τη δύναμή του". Αλλά γιατί την ονομάζει πνεύμα πίστης και την κατατάσσει στην τάξη των χαρισμάτων; Γιατί, αν η πίστη είναι χάρισμα και κατόρθωμα της δωρεάς του Πνεύματος μόνο και όχι δικό μας, ούτε οι άπιστοι θα τιμωρηθούν ούτε οι πιστοί θα επαινεθούν.
Αν λοιπόν και η πίστη είναι τέτοιο πράγμα και εμείς δεν προσφέραμε τίποτε αλλά τα πάντα ανήκουν στη χάρη του Πνεύματος και αυτή την έσπειρε μέσα στις ψυχές μας και δε θα λάβουμε κανένα μισθό γι' αυτά, πως λοιπόν έλεγε, "όποιος πιστεύει με την καρδιά του οδηγείται στη δικαίωση, και όποιος ομολογεί με το στόμα οδηγείται στη σωτηρία"; Γιατί η πίστη είναι κατόρθωμα και της αρετής του πιστού. Πως όμως αλλού υπαινίσσεται πάλι το ίδιο λέγοντας "όποιος όμως δεν έχει έργα αλλά πιστεύει στο Θεό που σώζει τον ασεβή, λογαριάζεται η πίστη του για δικαίωση", αν τα πάντα ανήκουν στη χάρη του Πνεύματος; Και πως ακόμη τον πατριάρχη Αβραάμ τον στόλισε γι' αυτή με άπειρα εγκωμιαστικά στεφάνια, γιατί παραβλέποντας όλα τα παρόντα πίσεψε, παρ' όλο που δεν είχε λόγο να ελπίζει;
Για ποιό λόγο την ονομάζει πνεύμα πίστης; Γιατί θέλει να δείξει ότι εξαρτάται από μας το να πιστέψουμε στην αρχή και το να υπακούσουμε όταν κληθούμε, και ότι μετά τη θεμελίωση της πίστης χρειαζόμαστε τη βοήθεια του Πνεύματος, ώστε να μένει αυτή διαρκώς σταθερή και αμετάβλητη. Γιατί ούτε ο Θεός ούτε η χάρη του Πνεύματος έρχεται πριν από τη δική μας προαίρεση, αλλά προσκαλεί και περιμένει ώστε από μόνοι μας και με τη θέλησή μας να προσέλθουμε· έπειτα, όταν προσέλθουμε, τότε μας παρέχει όλη τη δική του συμμαχία. Επειδή λοιπόν και ο διάβολος μετά την προσέλευσή μας στην πίστη εμφανίζεται αμέσως θέλοντας να ξεριζώσει την καλή αυτή ρίζα και επειγόμενος να σπείρει τα ζιζάνια και να καταστρέψει τα γνήσια και καθαρά σπέρματα, τότε χρειαζόμαστε τη βοήθεια του Πνεύματος, για να προστατεύει από παντού το νέο φυτό της πίστης με κάθε μέριμνα και φροντίδα σαν ένας φιλόπονος γεωργός εγκατεστημένος στην ψυχή μας. Γι' αυτό γράφοντας στους Θεσσαλονικείς έλεγε "μη σβήνετε το Πνεύμα", δηλώνοντας πως όταν έρθει η χάρη του Πνεύματος, θα είμαστε ακαταμάχητοι πια για τον κακό δαίμονα και όλες του τις πονηρίες. Γιατί αν "κανείς δεν μπορεί να πει ότι ο Ιησούς είναι ο Κύριος παρά μόνο με τη βοήθεια του Πνεύματος", πολύ περισσότερο δε θα μπορέσει να κρατήσει την πίστη του σταθερή και ακλόνητη παρά μόνο με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος.
Πως όμως θα μπορέσουμε να αποσπάσουμε τη βοήθεια του Πνεύματος και να το πείσουμε να μείνει κοντά μας; Με έργα αγαθά και άριστο τρόπο ζωής. Γιατί όπως το φως του λυχναρίου διατηρείται με λάδι και όταν ξοδευθεί αυτό σβήνει και το φως μαζί του και τελειώνει, έτσι ακριβώς και η χάρη του Πνεύματος, όταν έχουμε να παρουσιάσουμε έργα αγαθά και η ψυχή μας είναι γεμάτη από πολλή ελεημοσύνη, μένει η φλόγα σαν να διατηρείται από λάδι, όταν όμως αυτή δεν υπάρχει, φεύγει και αναχωρεί, πράγμα που έγινε και στις πέντες παρθένες... Γιατί το παράπτωμά τους προήλθε μόνο από αδιαφορία... Είναι καλό πράγμα η παρθενία και υπερφυσικό το κατόρθωμα. Αλλά το καλό και μεγάλο και υπερφυσικό αυτό πράγμα αν δεν είναι ενωμένο με τη φιλανθρωπία, δεν θα μπορέσει να φθάσει ούτε στα πρόθυρα του νυμφώνα".
Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
