ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ, ἄραγε, οἱ σημερινοὶ χριστιανοί, τί εἶναι ἡ ἀληθινὴ προσευχή, ποιὰ τὰ χαρακτηριστικά της καὶ ποιοὶ οἱ καρποί της;
Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας, ποὺ ὑπῆρξαν οἱ κατεξοχὴν προσευχόμενοι ἄνθρωποι, μᾶς ἔχουν παραδώσει τὴν ἱερή τους ἐμπειρία μὲ τρόπο ἐκφραστικὸ καὶ κατηγορηματικό.
Ἡ προσευχή, μᾶς λένε, εἶναι ἀνύψωση τοῦ νοῦ στὸ Θεὸ καὶ συνομιλία μαζί Του.
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ Θεό•
ἔργο τῶν ἀγγέλων κλειδὶ τοῦ Παραδείσου•
φωτισμὸς τῆς ψυχῆς•
συγχώρηση τῶν ἁμαρτημάτων•
μητέρα τῶν ἀρετῶν.
Ἡ προσευχὴ εἶναι ὅπλο ἀκαταμάχητο•
θησαυρὸς ἀδαπάνητος•
γέφυρα ποὺ σώζει ἀπὸ τοὺς πειρασμούς•
τεῖχος ποὺ προστατεύει ἀπὸ τὶς θλίψεις.
Ἡ προσευχὴ εἶναι καθρέφτης τῆς πνευματικῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἐργασία ποὺ ποτὲ δὲν τελειώνει.
Εὔκολα, λοιπόν, ἀντιλαμβάνεται κανείς, πὼς ἡ προσευχὴ δὲν ἀποτελεῖ ἕνα ἁπλὸ «θρησκευτικὸ καθῆκον» ἢ μιὰ «συναισθηματικὴ ἐκτόνωση».
Εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα μέσα στὴν ὅποια ζεῖ ἡ ψυχή.
Εἶναι ἡ ὁλοκληρωτικὴ στροφὴ καὶ προσφορὰ τοῦ ἀνθρώπου στὸ Θεό.
Μιὰ προσφορά, πού, ὅταν συνοδεύεται ἀπὸ τὸν ἀγώνα γιὰ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, ἑλκύει τὴ θεία χάρη.
Κι αὐτὴ μὲ τὴ σειρὰ τῆς καθαρίζει τὴν καρδιά, φωτίζει τὸ νοῦ, μεταμορφώνει τὸν ὅλο ἄνθρωπο καὶ τὸν χριστοποιεῖ.
Γὶ αὐτό, χριστιανὸς ποὺ δὲν προσεύχεται, δὲν εἶναι ἀληθινὸς χριστιανός. Καὶ ἄνθρωπος ποὺ δὲν ξέρει νὰ προσευχηθεῖ, δὲν εἶναι ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος.
«Ὅπως τὸ σῶμα», λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, «χωρὶς τὴν ψυχή, εἶναι νεκρό, ἔτσι καὶ ἡ ψυχή, χωρὶς τὴν προσευχή, εἶναι νεκρή».
Στὶς ἑπόμενες σελίδες προσφέρεται ἐπιλεκτικά, σὲ ἐλεύθερη νεοελληνικὴ ἀπόδοση, ἕνα κλασικὸ ἔργο τῆς πατερικῆς γραμματείας, ὁ «Λόγος περὶ προσευχῆς», ποὺ βρίσκεται καταχωρισμένος στὴ Φιλοκαλία καὶ ἀποδίδεται στὸν Σινάϊτη ἅγιο Νεῖλο τὸν ἀσκητὴ (5ος αἰ.).
Ὁλόκληρο τὸ ἔργο ἀποτελεῖται ἀπὸ 153 μικρὰ μὰ περιεκτικὰ "κεφάλαια", ποὺ χειραγωγοῦν μὲ ἀσφάλεια στὴν ὁδὸ τῆς πνευματικῆς προσευχῆς ὅποιον θελήσει ὄχι νὰ τὰ διαβάσει βιαστικά, μὰ νὰ τὰ μελετήσει προσεκτικὰ καὶ νὰ τ' ἀφομοιώσει. Γιατί εἶναι ἀλήθεια, πὼς γιὰ τὸν σημερινὸ ἄνθρωπο ὁ λόγος τοῦ ἁγίου Νείλου εἶναι τροφὴ στέρεη. Εἶναι ἰσχυρὸ ἀντίδοτο στὸν πνευματικὸ λιμὸ τῆς ἐποχῆς μας, ὅπου τὸ «μυστήριον τῆς ἀνομίας» ἐνεργεῖται μὲ ταχύτατους ρυθμούς.
Στὶς ἐπερχόμενες δοκιμασίες θὰ μᾶς θρέψει καὶ θὰ μᾶς στηρίξει μόνο ἡ «ἐν πνεύματι καὶ ἀληθεία» κοινωνία μὲ τὸν ὄντως Ὄντα Θεό, τὸν Παντοκράτορα Κύριο. Ὁ δικός Του αἰώνιος λόγος ἀκούγεται σήμερα, ὅσο ποτὲ ἄλλοτε, ἀφυπνιστικὸς καὶ σωτήριος : «Βλέπετε, ἀγρυπνεῖτε καὶ προσεύχεσθε... ἴνα καταξιωθῆτε ἐκφυγεῖν πάντα τὰ μέλλοντα γίνεσθαι καὶ σταθῆναι ἔμπροσθεν τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου» (Μάρκ. 13:33 καὶ Λούκ. 21:36).
Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου Ὠρωπὸς Ἀττικῆς
