Ο Γέροντας Ιωσήφ με την Ειρήνη και τον Παναγιώτη
Η προσευχή χαρακτηρίζεται ως η γλώσσα του μέλλοντα αιώνα. Αλλά μήπως και σε αυτόν τον αιώνα υπάρχει άλλη; Πόσα γένη γλωσσών και διαλέκτων υπάρχουν και χρησιμοποιούνται στην ανθρωπότητα; Καμία όμως από αυτές δεν είναι αληθινή, γιατί αγνοεί την κατ' εξοχήν αλήθεια. Οι διάλεκτοι χρησιμεύουν στην έκφραση των ανθρωπίνων πόθων και διαθέσεων. Ποιός άλλος πόθος ή έφεση είναι τόσο θετικός, όσο ο Θεός και η αιωνιότητα; Και να που και τα δύο συγκεφαλαιώνονται στην Αγάπη προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Το μέσο και η οδός προς το κατόρθωμα αυτό είναι η προσευχή.
Ίσως φαίνεται φορτική η επιμονή μας στο θέμα της προσευχής. Γνωρίζοντας όμως την βαρύτητα αυτής της παναρετής ως τελείου μέσου για τα πρόσωπα και το σύνολο επιμένουμε περισσότερο, γιατί όλοι βιαζόμαστε να πετύχουμε βελτίωση και προκοπή. Κατά την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αιγυπτο συναντούμε γενική αποπλάνηση του λαού, με αποτέλεσμα να προκληθεί η θεία δικαιοσύνη προς καταστροφή τους, από την οποία κατά παράδοξο τρόπο τους σώζει η προσευχή! Ο ίδιος ο Θεός προκαλεί τον Μωυσή να προσευχηθεί, για να τους δοθεί άφεση και σωτηρία· «έασόν με εξολοθρεύσαι αυτούς και εξαλείψω το όνομα αυτών» (=άφησέ με να τους εξολοθρεύσω και θα εξαλείψω το όνομά τους). Οι Πατέρες ερμηνεύουν το "έασόν με" (άφησέ με) ως "επικάλεσαί με". Γιατί τί άλλο είναι το "έασόν με"; Μήπως τον κρατούσε ο Μωυσής; Αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές σε όλη την ιστορία της περιπλανήσεως των Ισραηλιτών στην έρημο και πάντοτε σώζονταν με την προσευχή του Προφήτη, ακόμα και όταν άρχιζε η "θραύση" να συντρίβει τους απειθείς.
Πάμπολλα παραδείγματα στην ιστορία των ανθρώπων μας πείθουν για την σωτηρία από επικειμένους ολέθρους εξαιτίας της προσευχής ενάρετων ανθρώπων. Με τον τρόπο αυτόν εκδηλώνουν οι τέλειοι εν Θεώ τις δύο κύριες αρετές τους· την αγάπη και την προσευχή. Η αγάπη συνιστά την ουσία της προσωπικότητος των τελείων, ενώ η προσευχή την αποδεικνύει.
Σε όποιον προσεύχεται αληθινά αποκαλύπτεται η αίσθηση της αγάπης προς τον πλησίον. Όταν η Χάρις ενεργήσει στην ψυχή του ευχομένου, τότε τον πλημμυρίζει η αγάπη του Θεού, ώστε να μην μπορεί άλλο να αντέξει αυτό που αισθάνεται. Στην συνέχεια, στρέφεται η αγάπη αυτή προς τον κόσμο και τον άνθρωπο, τον οποίο αγαπά τόσο, ώστε θέλει να πάρει επάνω του όλο τον ανθρώπινο πόνο και την δυστυχία για να απαλλαγούν οι άλλοι· συμπάσχει με κάθε θλίψη και δυσκολία, ακόμα και γι' αυτά τα άλογα ζώα, ώστε να κλαίει, όταν σκεφθεί ότι πάσχουν! Αυτά είναι χαρακτηριστικά της αγάπης, που τα προκαλεί και τα δραστηριοποιεί η προσευχή. Γι' αυτό και όσοι πρόκοψαν στην προσευχή δεν παύουν να εύχονται υπέρ του κόσμου. Σε αυτούς ανήκει ακόμα και η παράταση της ζωής του -όσο και αν αυτό φαίνεται παράδοξο και τολμηρό- και να ξέρετε ότι, αν αυτοί εκλείψουν, τότε θα έρθει το τέλος αυτού του κόσμου.
Ο Θεός, ως η αυτούσια Παναγάπη, μεταδίδει και μεταφέρει μέρος από την Παναγαθότητά Του στα κτίσματά Του, όπως και όσο Αυτός γνωρίζει. Αυτό έχει ως συνέπεια να κάνουν το ίδιο πράγμα και οι θεούμενοι δούλοι Του, οι οποίοι με την προσευχή και την επίκλησή τους μεταδίδουν επίσης την αγάπη στον κόσμο. Το συμπέρασμα είναι ότι, αν η αγάπη είναι το σώμα, η προσευχή είναι η ενέργεια και η δύναμή του· και αποδεικνύεται ότι με την προσευχή κατορθώνεται επιτυχέστερα η εκπλήρωση της αγάπης σε παγκόσμια κλίμακα, όπου αδυνατούν οι τόσοι άλλοι πόροι και τρόποι.
