Τα βάσανα σας είναι πολλά.
Τα χτυπήματα πέφτουν επάνω σας αδυσώπητα απ’ όλες τις μεριές. Αλλά μην απελπίζεστε.
Δοκιμασίες είναι, που σας βρίσκουν με παραχώρηση του φιλάνθρωπου Θεού, για να καθαριστείτε από τα πάθη και τις αδυναμίες σας.
Παραδώστε, λοιπόν, τον εαυτό σας στα χέρια Του με εμπιστοσύνη, ευψυχία, χαρά και ευγνωμοσύνη.
Μη θυμώνετε, μη δυσφορείτε, μην τα βάζετε με κανέναν άνθρωπο. Αφήστε τους ελεύθερους να επιτελούν επάνω σας και μέσα σας το εργο της πρόνοιας του Κυρίου, που, αποβλέποντας στη σωτηρία σας, πασχίζει να βγάλει από την καρδιά σας κάθε ακαθαρσία.
Όπως η πλύστρα τσαλακώνει, τρίβει και χτυπάει τα ρούχα μέσα στη σκάφη, για να τα λευκάνει, έτσι και ο Θεός τσαλακώνει, τρίβει και χτυπάει εσάς, για να λευκάνει την ψυχή σας και να την ετοιμάσει για την ουράνια βασιλεία Του, όπου κανένας ακάθαρτος δεν θα μπει.
Αυτή είναι η αλήθεια. Προσευχηθείτε να σας φωτίσει το νου ο Κύριος, για να την αντιληφθείτε. Τότε με χαρά θα δέχεστε καθετί το δυσάρεστο σαν φάρμακο που σας δίνει ο επουράνιος Γιατρός. Τότε θα θεωρείτε όσους σας βλάπτουν σαν ευεργετικά όργανα Εκείνου. Και πίσω τους θα βλέπετε πάντα το χέρι του μεγάλου Ευεργέτη σας.
Για όλα να λέτε: «Δόξα σοι, Κύριε!».
Να το λέτε, αλλά και να το αισθάνεστε.
Σας συμβουλεύω να εφαρμόσετε τους παρακάτω κανόνες:
1). Κάθε στιγμή να περιμένετε κάποια δοκιμασία. Και όταν έρχεται, να την υποδέχεστε σαν ευπρόσδεκτο επισκέπτη.
2). Όταν συμβαίνει κάτι αντίθετο στο θέλημα σας, κάτι που σας προκαλεί πίκρα και ταραχή, να συγκεντρώνετε γρήγορα την προσοχή σας στην καρδιά και ν’ αγωνίζεστε μ’ όλη σας τη δύναμη, με βία και προσευχή, ώστε να μη γεννηθεί οποιοδήποτε δυσάρεστο και εμπαθές αίσθημα μέσα σας. Αν δεν επιτρέψετε τη γέννηση τέτοιου αισθήματος, τότε όλα τελειώνουν καλά. Γιατί κάθε κακή αντίδραση ή ενέργεια, με λόγια ή με έργα, είναι συνέπεια και επακόλουθο αυτού του αισθήματος.
Αν, πάλι, γεννηθεί στην καρδιά σας ενα ασθενικό εμπαθές αίσθημα, τότε τουλάχιστον ας αποφασίσετε σταθερά να μην πείτε και να μην κάνετε τίποτα, ώσπου να φύγει αυτό το αίσθημα. Άν, τέλος, είναι αδύνατο να μη μιλήσετε ή να μην ενεργήσετε με κάποιον τρόπο, τότε υπακούστε όχι στα αισθήματα σας, αλλά στον θείο νόμο. Φερθείτε με πραότητα, ηρεμία και φόβο Θεού.
3). Μην περιμένετε και μην επιδιώκετε να σταματήσουν οι δοκιμασίες. Απεναντίας, προετοιμάστε τον εαυτό σας να τις σηκώνει ως το θάνατο. Μην το ξεχνάτε αυτό! Είναι πολύ σημαντικό. Αν δεν τοποθετηθείτε έτσι απέναντι στις δοκιμασίες, η υπομονή δεν θα στερεωθεί στην καρδιά σας.
4). Εκείνους που σας χτυπούν, να τους «εκδικείστε» με την αγάπη σας και την αμνησικακία σας. Με τα λόγια σας, με τη συμπεριφορά σας, ακόμα και με το βλέμμα σας να τους δείχνετε ότι, παρ’ όλα όσα σας κάνουν, εξακολουθείτε να τους αγαπάτε. Και βέβαια, ποτέ μην τους θυμίσετε πόσο σας αδίκησαν.
Γιατί δεν εκκλησιάζεσαι; Παρόλα αυτά, λίγοι είναι εκείνοι που έρχονται στην εκκλησία. Τι θλιβερό!
Στους χορούς και στις διασκεδάσεις τρέχουμε πρόθυμα. Τις ανοησίες των τραγουδιστών τις ακούμε με ευχαρίστηση.
Τις αισχρολογίες των ηθοποιών τις απολαμβάνουμε για ώρες, δίχως να βαριόμαστε. Και μόνο όταν μιλάει ο Θεός, χασμουριόμαστε, ξυνόμαστε και ζαλιζόμαστε. Μα και στα ιπποδρόμια, μολονότι δεν υπάρχει στέγη για να προστατεύει τους θεατές από τη βροχή… τρέχουν οι περισσότεροι σαν μανιακοί, ακόμα κι όταν βρέχει ραγδαία, ακόμα κι όταν ο άνεμος σηκώνει τα πάντα.
Δεν λογαριάζουν ούτε την κακοκαιρία ούτε το κρύο ούτε την απόσταση. Τίποτα δεν τους κρατάει στα σπίτια τους. Όταν όμως πρόκειται να πάνε στην εκκλησία, τότε και το ψιλόβροχο τούς γίνεται εμπόδιο. Κι αν τους ρωτήσεις, ποιος είναι ο Αμώς ή ο Οβδιού, πόσοι είναι οι Προφήτες ή οι Απόστολοι, δεν μπορούν ν΄ ανοίξουν το στόμα τους.
Για τ΄ άλογα όμως τους τραγουδιστές και τους ηθοποιούς μπορούν να σε πληροφορήσουν με κάθε λεπτομέρεια. Είναι κατάσταση αυτή;
Γιορτάζουμε μνήμες αγίων, και σχεδόν κανένας δεν παρουσιάζεται στο ναό. Φαίνεται πως η απόσταση παρασύρει τους χριστιανούς στην αμέλεια, ή μάλλον όχι η απόσταση, αλλά η αμέλεια μόνο τους εμποδίζει. Γιατί, όπως τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει αυτόν που έχει αγαθή προαίρεση και ζήλο να κάνει κάτι, έτσι και τον αμελή, τον ράθυμο και αναβλητικό όλα μπορούν να τον εμποδίσουν.
Οι μάρτυρες έχυσαν το αίμα τους για την Αλήθεια, κι εσύ λογαριάζεις μια τόσο μικρή απόσταση; Εκείνοι θυσίασαν τη ζωή τους για το Χριστό, κι εσύ δεν θέλεις ούτε λίγο να κοπιάσεις; Ο Κύριος πέθανε για χάρη σου, κι εσύ Τον περιφρονείς; Γιορτάζουμε μνήμες αγίων, κι εσύ βαριέσαι να έρθεις στο ναό, προτιμώντας να κάθεσαι στο σπίτι σου; Και όμως, πρέπει να έρθεις, για να δεις το διάβολο να νικιέται, τον άγιο να νικάει, το Θεό να δοξάζεται και την Εκκλησία να θριαμβεύει.
Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Σε μια μικρή συνάθροιση με λαϊκούς, ένας ευλαβής νέος είπε στον Γέροντα Αρσένιο τον Σπηλαιώτη:
- Παππού, σε παρακαλώ να εύχεσαι και για μένα.
- Πώς σε λένε;
- Με λένε Ανδρέα.
- Εγώ να εύχομαι για τον Ανδρέα, αλλά για να πιάσει η δική μου προσευχή πρέπει να ενδιαφέρεται και να εύχεται και ο Ανδρέας για τον εαυτόν του. Ο Άγιος Αντώνιος λέγει, «ούτε εγώ σ΄ ελεώ ούτε ο Θεός σ΄ ελεεί, αν δεν ελεήσεις εσύ πρώτα τον εαυτόν σου».
- Δηλαδή, Γέροντα;
- Μα δεν το καταλαβαίνεις; Καλά. τότε να σου πω κάτι που συνέβη εδώ, επί των ημερών μου. Πέρασε ένας προσκυνητής από την έρημο ψάχνοντας αγίους, όπως κι εσύ τώρα, για να του κάνουν προσευχή.
Βρίσκει ένα ασκητή και του λέγει: «Σε παρακαλώ γέροντα, προσευχήσου για μένα. έχω σοβαρά προβλήματα». Ο ασκητής τον λυπήθηκε και κάθε βράδυ στην αγρυπνία, δώστου προσευχή για τον κοσμικό. Μια νύχτα ενώ προσευχόταν, βλέπει έξω από το κελί του τον σατανά, να γελά σαρκαστικά και να κοροϊδεύει. Του λέει ο Μοναχός: «γιατί ρε καταραμένε μου χαλάς την ησυχία;», και ο σατανάς, «χα, χα, χα. γελώ που αγρυπνάς άδικα για τον δικό μου (τον Γιάννη). Κι αυτός αγρυπνά, αλλά στα στέκια τα δικά μου (εννοώντας ασφαλώς τα κέντρα διαφθοράς). Πριν λίγο τελείωσε την αγρυπνία του και τώρα ροχαλίζει!».
Ε, τώρα κατάλαβες τι θέλω να πω;
- Ναι, Γέροντα, τώρα κατάλαβα, ότι πρέπει κι εμείς να ζούμε χριστιανικά και να προσπαθούμε όσο μπορούμε.
Γέρων Αρσένιος ο Σπηλαιώτης
Εάν θέλεις να δώσεις κάτι σε αυτόν που έχει ανάγκη, δώσε το με όμορφο πρόσωπο, και με λόγια καλά να παρηγορείς την θλίψη του· και αν πράξεις έτσι, νικάει η ομορφιά του προσώπου σου, αυτό που δίνεις, στην καρδία του, περισσότερο την ανάγκη του σώματος του· την ημέρα που θα ανοίξεις το στόμα σου να κατηγορήσεις κάποιον, θεώρησε τον εαυτό σου νεκρό εκείνη την ημέρα, και όλα σου τα έργα μάταια, και αν ακόμη σου φαίνεται, ότι ειλικρινά και προς οικοδομή σε παρακίνησε ο λογισμός σου να μιλήσεις· γιατί ποια η ανάγκη να καταστρέψει κάποιος το σπίτι του, και να διορθώσει το σπίτι του φίλου του;
Την ημέρα που θα λυπηθείς για κάποιον άνθρωπο, ο οποίος ασθενεί ψυχικά ή σωματικά, εκείνη την ημέρα…
… θεώρησε τον εαυτό σου μάρτυρα, και ότι έπαθες για τον Χριστό, και αξιώθηκες την ομολογία Του.
Καθότι και ο Χριστός για τους αμαρτωλούς πέθανε και όχι για τους δίκαιους. Σκέψου πόσο μεγάλη είναι αυτή αρετή· στ’ αλήθεια μεγάλη αρετή είναι να λυπάται κάποιος για τους κακούς, και να ευεργετεί τους αμαρτωλούς περισσότερο παρά τους δίκαιους· αυτό ο απόστολος Παύλος το αναφέρει ως άξιο θαυμασμού· εάν σε όλα σου τα έργα μπορέσεις να έχεις την συνείδησή σου καθαρή, μην φροντίσεις να εκτελέσεις άλλη αρετή.
Σε όλα σου τα έργα ας προηγηθεί η σωφροσύνη του σώματος σου και η καθαρότητα της συνείδησής σου· διότι χωρίς αυτά τα δύο κάθε άλλη αρετή θεωρείται μάταια για τον Θεό.
Να γνωρίζεις ότι κάθε έργο που κάνεις χωρίς σκέψη και εξέταση υπάρχει μάταιο· καθώς ο Θεός υπολογίζει την αρετή με την διάκριση και όχι με την αδιάκριτη ενέργεια.
Άγιος Ισαάκ ο Σύρος
«Κορόιδευε ένας άθεος έναν ἱεροκήρυκα μιά μέρα, λέγοντάς του:
—Μας μιλᾶτε κάθε τόσο γιά φορτίο ἁμαρτιῶν καί τά παρόμοια. Πιστέψτε με, ὅμως, ὅτι προσωπικά δέν νοιώθω κανένα τέτοιο βάρος. Ἀλήθεια, πόσο ζυγίζει ἡ ἁμαρτία;
Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ πολύ ψύχραιμα, ἀπάντησε τότε:
—Δέν μου λέτε, ἄν βάλετε πάνω σ’ ἕνα νεκρό μιά πέτρα ἑκατό κιλῶν, θά τή νοιώση;
—Ὄχι, ἀπάντησε ἀπορημένος ὁ ἄθεος, γιατί εἶναι νεκρός.
—Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ σᾶς, κατέληξε ὁ ἱεροκήρυκας. Ἔξω ἀπό τή Χάρι τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι “νεκρός στίς παραβάσεις καί τά παραπτώματα”(Ἐφ 2, 1). Γι’ αὐτό δέν νοιώθετε τό βάρος τῆς ἁμαρτίας».
http://tokandylaki.blogspot.ca/2014/05/blog-post_6571.html
"Today I observe that even with great matters, when someone asks, before he has even had the time to complete his question, we interrupt him and answer him. This shows that not only do we not seek enlightenment from the Grace of God, but we do not even judge with the reason God gave us. On the contrary, whatever our thoughts suggest to us, immediately, without hesitation, we trust it and consent to it, often with disastrous results
St. Paisios
Ο ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στὸ πνευματικότατο βιβλίο του Πνευματικὰ Γυμνάσματα (Μελέτη ΙΔ΄) ἀναπτύσσει μὲ πολλὰ ἐπιχειρήματα πόσο μεγάλη ζημιὰ προξενοῦν τὰ λεγόμενα ἐλαφρὰ ἢ μικρὰ ἢ συγγνωστὰ ἁμαρτήματα. Δυστυχῶς πολλοὶ ἄνθρωποι, ἐπισημαίνει ὁ Ἅγιος, μὲ ἐλαφρὰ συνείδηση δικαιολογοῦν πολλὲς παρεκκλίσεις τους ἀπὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, λέγοντας, δὲν εἶναι τίποτε ποὺ εἶπα ἕνα μικρὸ ψεματάκι, δὲν εἶναι τίποτε..., ποὺ ἀστειεύθηκα, ποὺ κάπνισα, ποὺ θύμωσα, ποὺ εἶπα πειρακτικοὺς λόγους εἰς βάρος τοῦ ἀδελφοῦ μου, ποὺ ἔφαγα περισσότερο ἀπ’ ὅσο χρειαζόταν καὶ παραγέμισα τὸ στομάχι μου.
Ἡ Ἁγία Γραφὴ μᾶς βεβαιώνει ρητῶς ὅτι καὶ γιὰ τοὺς ἀργοὺς λόγους θὰ δώσουμε λόγο στὸ Θεό (βλ. Ματθ. ιβ΄ 36)· καὶ γιὰ τὴν ἐμπεπλησμένη γαστέρα καὶ γιὰ τοὺς γέλωτες θὰ δώσουμε λόγο στὸ Θεό (βλ. Λουκ. ς΄ 25).
Ἂν ποῦμε λόγου ψέματα, μεγάλα, ἁμαρτάνουμε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Μικρὰ ὀνομάζονται χάριν διακρίσεως, γιὰ νὰ ξεχωρίζουν ἀπὸ τὰ θανάσιμα. Μιὰ λίμνη ὀνομάζεται μικρή, ὅταν συγκρίνεται μὲ τὸν ὠκεανό. Ἀλλὰ αὐτὴ καθ’ ἑαυτὴν δὲν εἶναι μικρή.
Ἔχει χιλιάδες καὶ ἑκατομμύρια κυβικὰ νεροῦ. Ἄρα ὅλα τὰ ἁμαρτήματα ἔχουν τὸ βάρος τους, εἴτε μικρὰ ὀνομάζονται εἴτε μεγάλα. Μᾶς ζημιώνουν λοιπὸν καὶ τὰ λεγόμενα ἐλαφρὰ ἢ μικρὰ ἁμαρτήματα.
Πρωτίστως διότι ἀσχημίζουν τὴν ψυχή, τὴ στεροῦν ἀπὸ τὴν ἀφθονία τῆς θείας Χάριτος, ψυχραίνουν τὴ θερμότητα τῆς ἀγάπης της πρὸς τὸν Θεό, ἐξασθενίζουν τὶς νοερὲς δυνάμεις της, ἀδυνατίζουν τὶς καλὲς συνήθειές της, μειώνουν χάριν ψέματα εἴτε μικρὰ εἶναι εἴτε τὸν ἐνθουσιασμὸ γιὰ τοὺς ἀγῶνες τῆς εὐσεβείας, συνηθίζουν τὴ θέληση νὰ κλίνει μὲ εὐκολία πρὸς τὸ κακό, ξηραίνουν τὰ δάκρυα ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμούς.
Οἱ περισσότερες σωματικὲς ἀσθένειες δὲν ὁδηγοῦν ἀκαριαίως στὸν βιολογικὸ θάνατο. Στὴν ἀρχὴ προξενοῦν πονοκέφαλο, πυρετό, ἐξάντληση· σιγά- σιγὰ ὅμως φθείρουν τὴν ὑγεία μας. Ἔτσι καὶ τὰ ἐλαφρὰ ἁμαρτήματα δὲν ὁδηγοῦν ἀστραπιαίως στὸν πνευματικὸ θάνατο.
Στὴν ἀρχὴ προξενοῦν ὅλες τὶς παρενέργειες ποὺ προαναφέραμε, ἀλλὰ σιγά-σιγὰ ἐπι βαρύνουν τὴν ἀσθένεια τῆς ψυχῆς μας. Ἐπίσης μᾶς ζημιώνουν τὰ ἐλαφρὰ ἁμαρτήματα, διότι ἀνοίγουν τὸν δρόμο πρὸς τὰ θανάσιμα ἁμαρτήματα. Ἐφόσον μᾶς σπρώχνουν συνεχῶς στὸν γκρεμό, κάποια στιγμή, χωρὶς κὰν νὰ τὸ ἀντιληφθοῦμε, μᾶς ρίχνουν στὰ βάραθρά του.
Θεωροῦμε μικρὸ ἁμάρτημα, γράφει ὁ ἅγιος Νικόδημος, τὸ νὰ ἐπιθυμήσουμε «τὸ μάταιον κάλλος», ἀλλὰ ἂς μετρήσουμε πόσα κακὰ προέρχονται ἀπὸ αὐτό: Ὁλόκληρη ἁλυσίδα ἁμαρτημάτων ποὺ ἀκολουθοῦν τὸ ἕνα κατόπιν τοῦ ἄλλου, ὥσπου στὸ τέλος μᾶς ρίχνουν στὰ βάραθρα τῆς κολάσεως. Ὁ κατήφορος δὲν ἔχει σταματημό.
Βρισκόμαστε χαλαροὶ καὶ δὲν ἀντικρούουμε τὴν πρώτη προσβολή. Ἀλλὰ ἡ ὑποχώρηση αὐτὴ φέρνει καὶ δεύτερη καὶ τρίτη καὶ τέταρτη, ὥσπου στὸ τέλος μᾶς ὁδηγεῖ στὴ θανάσιμη ἁμαρτία. Ὁ κλέφτης ἀρχίζει νὰ κλέβει μικροποσὰ καὶ καταλήγει μεγαλοαπατεώνας.
Ἔτσι κι ἐμεῖς ἀρχίζουμε νὰ πέφτουμε στὰ ἐλαφρὰ καὶ καταλήγουμε νὰ πέφτουμε καὶ σὲ θανάσιμα ἁμαρτήματα. «Ὁ ἐξουθενῶν τὰ ὀλίγα κατὰ μικρὸν πεσεῖται» (Σοφ. Σειρ. ιθ΄ 1). Αὐτὸς ποὺ καταφρονεῖ τὰ μικρὰ ἁμαρτήματα πέφτει καὶ στὰ μεγάλα.
Μὴν ὑποτιμοῦμε τὴ ζημιὰ ποὺ προξενοῦν τὰ ἐλαφρὰ ἁμαρτήματα. Ὅπως μία ἀλεπού, ἂν μπεῖ στὸ ἀμπέλι τὸν καιρὸ ποὺ εἶναι ὥριμα τὰ σταφύλια, κάνει μεγάλη ζημιά, ἔτσι καὶ τὰ μικρὰ ἀλεπουδάκια της, ἂν μποῦν στὸ ἀμπέλι τὴν ἴδια ἐποχή, κάνουν ἐξίσου μεγάλη ζημιά. Ἀφανίζουν ἀμπελῶνες (βλ. ᾎσμ. β΄ 15).
Ἐπιπλέον μᾶς ζημιώνουν τὰ ἐλαφρὰ ἁμαρτήματα, διότι μᾶς αἰχμαλωτίζουν στὸν μισάνθρωπο διάβολο, ὅπως μᾶς αἰχμαλωτίζουν καὶ τὰ θανάσιμα ἁμαρτήματα. Ἂς ὑποθέσουμε, προσθέτει ὁ ἅγιος Νικόδημος, ὅτι ἕνα λιοντάρι πιάνεται στὴν παγίδα ἀπὸ τὸ ἕνα πόδι του, καὶ ἄλλο λιοντάρι πιάνεται ἀπὸ τὰ τέσσερα.
Ἐφόσον καὶ τὰ δυὸ πιάνονται στὶς παγίδες, εἶναι ἐξίσου αἰχμάλωτα. Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι μιὰ βάρκα βυθίζεται, ὅταν τὴ φορτώσουμε μὲ ἕναν πολὺ μεγάλο καὶ βαρὺ βράχο ποὺ δὲν ἀντέχει νὰ τὸν σηκώσει. Ἐξίσου βυθίζεται, ἂν τὴ φορτώσουμε καὶ μὲ ἀμέτρητους κόκκους ἄμμου. Καὶ οἱ μικροσκοπικοὶ κόκκοι τῆς ἄμμου καὶ ὁ γιγαντιαῖος βράχος τὴν ἴδια ζημιὰ κάνουν. Ἀπὸ τὶς θεοφώτιστες ἐπισημάνσεις τοῦ ἁγίου Νικοδήμου φαίνεται πολὺ καθαρὰ ὅτι καὶ τὰ ἐλαφρὰ ἁμαρτήματα προξενοῦν μεγάλη ζημιά, ὅπως καὶ τὰ θανάσιμα. Καὶ τὰ ἐλαφρὰ ἁμαρτήματα ὁδηγοῦν στὸν πνευματικὸ θάνατο, ὅπως καὶ τὰ θανάσιμα.
Νὰ μὴν ὑποχωροῦμε λοιπὸν στὸ κακό. Νὰ παρακαλοῦμε τὸν ἅγιο Θεὸ νὰ μᾶς δίνει τὴ χάρη Του νὰ μὴν κυριευθοῦμε ἀπὸ καμιὰ ἁμαρτία. «Μὴ κατακυριευσάτω μου πᾶσα ἀνομία» (Ψαλμ. ριη΄ 133). Νὰ μὴ γλιστροῦμε οὔτε στὰ ἐλαφρὰ οὔτε στὰ θανάσιμα ἁμαρτήματα, ἀλλὰ νὰ βαδίζουμε σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ «τὸ ἀγαθὸν καὶ εὐάρεστον καὶ τέλειον» (Ρωμ. ιβ΄2).
Περιοδικό "Ο ΣΩΤΗΡ", Τεῦχος 2075
«Νὰ προσέχεις τὴ δίαιτά σου, νὰ μὴν τρῶς τροφὲς ποὺ πειράζουν τὴν πάθησή σου καὶ παχαίνουν. Νὰ μὴ μένεις πολλὲς ὧρες στὸ κρεβάτι, γιατὶ θὰ ξαναρρωστήσεις. Νὰ κινεῖσαι, νὰ ἀσκεῖσαι, ἀλλὰ μὲ μέτρο. Νὰ περπατᾶς, ἀλλὰ οὔτε πολὺ γρήγορα οὔτε πολὺ ἀργά, οὔτε σὲ ἀνηφοριὲς οὔτε σὲ κατηφοριές, οὔτε σὲ μεγάλο ὑψόμετρο οὔτε σὲ μικρό. Νὰ βαδίζεις, μὲ κανονικὸ ρυθμό, σὲ ἴσιο μέρος, χωρὶς νὰ κουράζεσαι. Νὰ βγαίνεις ἔξω. Δὲ θὰ σοῦ πῶ ποῦ νὰ πᾶς∙ πηγαινε ὅπου σοῦ ἀρέσει, φθάνει νὰ εἶναι ἔξω ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, μακριὰ ἀπὸ τὰ καυσαέρια, ποὺ σὲ βλάπτουν πολὺ στὴν ὑγεία σου. Νὰ μὴ βγαίνεις ἔξω στὸ πολὺ κρύο καὶ στὴν πολλὴ ζέστη.
Ὅταν βγαίνεις στὸ κρύο, νὰ κρατᾶς ἕνα μαντήλι μπροστὰ στὴ μύτη καὶ τὸ στόμα σου, γιὰ νὰ μὴν ἀναπνέεις ψυχρὸ ἀέρα, καὶ στὴ ζέστη νὰ φορᾶς καπέλο γιὰ νὰ μὴ σὲ πειράξει ὁ ἥλιος στὸ κεφάλι. Νὰ προσέξεις πολὺ τὴν ψυχικὴ πίεση καὶ τὸ ἄγχος, ποὺ αἰσθάνεσαι στὴν ἐργασία σου. Ξέρω, ὅτι ἐκεῖ δὲ σὲ πιέζουν, καὶ ἐξωτερικὰ φαίνεσαι ἤρεμος, ἀλλὰ ἐσωτερικὰ καταπιέζεις μόνος σου τὸν ἑαυτό σου, γιὰ νὰ μὴν ὑστερήσεις ὡς πρὸς τοὺς ἄλλους καὶ γιὰ νὰ ἀποδώσεις καλύτερη καὶ περισσότερη ἐργασία. Εἶδες τώρα, ποὺ πῆρες ἀναρρωτικὴ ἄδεια καὶ ἔμεινες ἀρκετὲς μέρες μακριὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἐργασία σου, πόσο ἠρέμησες ἐσωτερικά; Ὅταν θὰ κάνεις ἄλλου εἴδους ἐργασία, δὲ θὰ ἔχεις ἄγχος. Νὰ διαβάζεις πατερικὰ βιβλία καὶ νὰ προσεύχεσαι. Πρὸ πάντων νὰ μὴ στενοχωριέσαι. Ἔτσι ἡ ὑγεία σου θὰ πάει καλύτερα. Ὅσο πιὸ πολὺ θὰ ἀγαπᾶς τὸ Χριστό, τόσο πιὸ πολὺ θὰ χαίρεσαι καὶ τόσο πιὸ λίγο θὰ στενοχωριέσαι. Ὅλα νὰ τὰ κάνεις μὲ ἀγάπη καὶ εὐχαρίστηση, χωρὶς πίεση καὶ ἄγχος. Νὰ παίρνεις καὶ τὰ φάρμακα σου, ἴσως κάποτε νὰ τὰ πετάξεις κι αὐτά».
Ἅγιος Πορφύριος
Γράφει ο
Αιμίλιος Πολυγένης Σοβαρά κενά θεολογικών και νομοκανονικών ζητημάτων
στην επερχόμενη σύγκληση της Πανορθόδοξης Συνόδου διαπιστώνει ο
Μητροπολίτης Λεμεσού...
Σοβαρά κενά θεολογικών και νομοκανονικών ζητημάτων στην επερχόμενη σύγκληση της Πανορθόδοξης Συνόδου διαπιστώνει ο Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος.
Σε επιστολή του, που δημοσιεύει αποσπάσματα το Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων romfea.gr, ο έγκριτος ιεράρχης θεωρεί πως δεν τίθεται κανένα ζήτημα να επανέλθει η ενότητα των χριστιανών αφού δεν διασπάστηκαν, κατά την άποψή του, οι χριστιανοί απλώς κάποιοι επέλεξαν μία διαφορετική οδό από την γνήσια Ορθόδοξη αλήθεια που ακολουθούμε.
Δεν υπάρχουν Εκκλησίες και ομολογίες, απλώς αποκόπησαν από την Εκκλησία και πρέπει να θεωρούνται αιρετικοί και σχισματικοί, σημειώνει χαρακτηριστικά ο Σεβασμιώτατος εκφράζοντας απορία για ποιον λόγο έχουν αγνοηθεί τόσο σοβαρά ζητήματα.
Η θέση του Σεβασμιωτάτου, ο οποίος επικαλείται το δικαίωμα του εκάστου ιεράρχη να εκφράσει την άποψή του ενόψει του τόσο σπουδαίου γεγονότος είναι βέβαιο πως θα προκαλέσει προβληματισμό και συζητήσεις στους κόλπους της Ορθοδοξίας.
«Επειδή σύμφωνα με τον αποσταλέντα σε μας κανονισμό οργάνωσης και λειτουργίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας και συγκεκριμένα στο άρθρο 12 και παραγράφους 2 και 3 αναφέρεται ότι μπορούμε να εκφράσουμε τις απόψεις μας στην τοπική μας Σύνοδο πρώτα, κατόπιν επιταγής της συνείδησής μου ταπεινά υποβάλλω στην Αγία και Ιερά Σύνοδο της αγιωτάτης Εκκλησίας μας τις απόψεις μου και τις πεποιθήσεις μου πάνω στα πιο κάτω θέματα» υπογραμμίζει στην επιστολή του ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Αθανάσιος.
Ο κ. Αθανάσιος στην επιστολή του, μιλώντας για το κείμενο της Ε΄ Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διάσκεψης που έγινε στο Σαμπεζύ τον Οκτώβριο με τίτλο «Απόφασις – Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν χριστιανικό κόσμο ανέφερε τα εξής:
«Συμφωνώ απόλυτα με τα πρώτα τρία άρθρα τον κειμένου. Στα άρθρα όμως 4 και πιο κάτω έχω να παρατηρήσω τα εξής: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσευχόμενη πάντοτε «υπέρ της των πάντων ενώσεως» πιστεύω ότι εννοεί την επιστροφή και ένωση μαζί της όλων αυτών που απεκόπηκαν και απομακρύνθηκαν από αυτήν, αιρετικών και σχισματικών, αφού απαρνηθούν την αίρεση ή το σχίσμα τους και φύγουν από αυτά και με μετάνοια και με την προβλεπόμενη από τούς ιερούς κανόνες διαδικασία ενσωματωθούν και ενταχθούν -ενωθούν – με την Ορθόδοξη Εκκλησία» αναφέρει ο κ. Αθανάσιος.
Ο Πανιερώτατος συνεχίζει χαρακτηριστικά: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον Χριστού ουδέποτε απώλεσε την «ενότητα της πίστεως και την κοινωνία τον Αγίου Πνεύματος» και δεν δέχεται τη Θεωρία της αποκατάστασης της ενότητας των «εις Χριστόν πιστευόντων», γιατί πιστεύει ότι ή ενότητα των εις Χριστόν πιστευόντων υπάρχει ήδη στην ενότητα όλων των βαπτισμένων τέκνων της μεταξύ τους και μετά τον Χριστού εν τη ορθή πίστη της, πού δεν υπάρχει στους αιρετικούς ή σχισματικούς και γι” αυτό εύχεται γι” αυτούς την εν μετανοία επιστροφή τους στην Ορθοδοξία.»
«Πιστεύω ότι αυτό πού αναφέρεται στο άρθρο 5 για «την απολεσθείσαν ενότητα των Χριστιανών» είναι λάθος, γιατί ή Εκκλησία ως λαός τον Θεού ενωμένος μεταξύ τον και με την κεφαλή της Εκκλησίας πού είναι ό Χριστός δεν έχασε ποτέ την ενότητά τον αυτήν και δεν έχει άρα ανάγκη να την επανεύρη ή καν να την αναζητήσει γιατί πάντοτε υπήρχε και υπαρχή και θα υπαρχή εφ” όσον ή Εκκλησία τον Χριστού ουδέποτε έπαυσε ή θα παύση να υπάρχει» συμπληρώνει στην επιστολή του ο Πανιερώτατος.
Ενώ ο κ. Αθανάσιος προσθέτει χαρακτηριστικά ότι «εκείνο πού συνέβη είναι ότι ομάδες ή λαοί ή μεμονωμένα άτομα έφυγαν από το σώμα της “Εκκλησίας και ή Εκκλησία εύχεται και πρέπει να προσπαθεί Ιεραποστολικά να επιστρέψουν αυτοί όλοι εν μετανοία διά της κανονικής οδού στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Δεν υπάρχουν δηλαδή άλλες Εκκλησίες αλλά μόνον αιρέσεις και σχίσματα, εάν θέλουμε να ακριβολογούμε στους ορισμούς μας.»
«Η διατύπωση «προς αποκατάσταση της χριστιανικής ενότητας» είναι λάθος γιατί ή ενότητα των χριστιανών -μελών της “Εκκλησίας τον Χριστού – δεν έχει διασπασθεί ποτέ, εφ” όσον αυτοί μένουν ενωμένοι μετά της “Εκκλησίας. Χωρισμός από την “Εκκλησία και φυγή εκ της Εκκλησίας έγινε δυστυχώς, πολλές φορές από τις αιρέσεις και τα σχίσματα, αλλά ποτέ απώλεια εσωτερική της ενότητας της Εκκλησίας» συνεχίζει ο Πανιερώτατος στην επιστολή του.
Σε άλλο σημείο ο κ. Αθανάσιος αναφέρει: «Διερωτώμαι γιατί στο κείμενο γίνεται πολλαπλή αναφορά σε «Εκκλησίες» και «Ομολογίες»; Ποιά ή διαφορά τους και ποιό στοιχείο τις χαρακτηρίζει ώστε άλλες να ονομάζονται Εκκλησίες και άλλες Ομολογίες; Ποιά είναι Εκκλησία και ποιά ή αιρετική και ποία ή σχισματική ομάδα ή ομολογία; Εμείς ομολογούμε μια Εκκλησία και όλα τα άλλα αιρέσεις και σχίσματα. Θεωρώ ότι Θεολογικά και δογματικά και νομοκανονικά ή απόδοση τού τίτλου «Εκκλησία» σε αιρετικές ή σχισματικές κοινότητες είναι παντελώς λανθασμένη γιατί μία είναι ή Εκκλησία τού Χριστού, όπως αναφέρεται και στο άρθρο 1, και δεν μπορεί να όνομασθή από εμάς μία αιρετική ή σχισματική κοινότητα ή ομάδα ως Εκκλησία, εκτός της Ορθόδοξης Εκκλησίας.»
Δεν αναφέρεται καθόλου στο κείμενο αυτό ότι ή μόνη οδός πού οδηγεί στην ένωση με την Εκκλησία είναι μόνον ή επιστροφή των αιρετικών και σχισματικών εν μετανοία εις την Μίαν, Αγίαν, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία τού Χριστού, πού σύμφωνα με το άρθρο 1 είναι ή Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Η αναφορά στην «κατανόηση της παράδοσης της αρχαίας Εκκλησίας» δίνει την εντύπωση ότι υπάρχει διαφορά οντολογική στην αρχαία Εκκλησία των άγιων επτά Οικουμενικών Συνόδων και στην γνήσια συνέχεια αυτής μέχρι σήμερα, πού είναι ή Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Πιστεύουμε ότι καμιά απολύτως διαφορά δεν υπάρχει μεταξύ της Εκκλησίας τού εικοστού πρώτου αιώνα και της Εκκλησίας τού πρώτου αιώνα, γιατί ένα από τα γνωρίσματα της Εκκλησίας είναι και το γεγονός πού ομολογούμε στο σύμβολο της πίστεως ότι αύτη είναι Αποστολική.» τονίζει ο Μητροπολίτης Λεμεσού.
Ο Πανιερώτατος στη συνέχεια υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ότι στο άρθρο 12, δίδεται η εντύπωση ότι οι Ορθόδοξοι ψάχνουν την αποκατάσταση στην ορθή πίστη και την ενότητα, κάνοντας λόγο για απαράδεκτη θεωρία.
«Στο άρθρο 12 αναφέρεται ότι κοινός σκοπός των Θεολογικών διαλόγων είναι «ή τελική αποκατάσταση της εν τη ορθή πίστη και τη αγάπη ενότητος». Δίδεται ή εντύπωση ότι κι εμείς οι Ορθόδοξοι ψάχνουμε την αποκατάστασή μας στην ορθή πίστη και στην ενότητα της αγάπης, ωσάν να απωλέσαμε την ορθή πίστη και την ψάχνουμε να την βρούμε διά των Θεολογικών διαλόγων μετά των ετεροδόξων. Θεωρώ ότι αυτή ή Θεωρία είναι Θεολογικά απαράδεκτη από όλους μας» υπογραμμίζει ο Μητροπολίτης Αθανάσιος.
Σε άλλο σημείο ο Πανιερώτατος εκφράζει ενστάσεις πάνω στο κείμενο, τονίζοντας ότι «η αναφορά τού κειμένου στο «Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών» μου δίνει την ευκαιρία να διατυπώσω την ένστασή μού απέναντι σε κατά καιρούς διάφορα συγκριτιστικά αντικανονικά γεγονότα πού έγιναν σ’ αυτό αλλά και σ” αυτήν ταύτη την ονομασία τον, αφού σ” αυτό ή Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρείται ως «μία εκ των Εκκλησιών» ή κλάδος της μίας Εκκλησίας πού ψάχνει και αγωνίζεται για την πραγμάτωση της στο παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Αλλά για μας μία και μοναδική είναι ή Εκκλησία τού Χριστού πού ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως και όχι πολλές.»
Ακόμη ο Πανιερώτατος αναφέρει: «Η άποψη ότι η διατήρηση της γνησίας ορθοδόξου πίστεως διασφαλίζεται μόνο διά τον συνοδικού συστήματος ως τον μόνον «αρμόδιο και εσχάτου κριτού των Θεμάτων της πίστεως» έχει δόση υπερβολής και εκφεύγει της αληθείας καθότι στην εκκλησιαστική ιστορία πολλές συνόδοι εδίδαξαν και ενομοθέτησαν λανθασμένα και αιρετικά δόγματα και ό πιστός λαός τις απέρριψε και διεφύλαξε την ορθόδοξη πίστη και εθριάμβευσε την Ορθόδοξη Ομολογία. Ούτε σύνοδος άνευ τον πιστού λαού, τον πληρώματος της Εκκλησίας, ούτε λαός άνευ συνόδου Επισκόπων μπορούν να θεωρήσουν εαυτούς σώμα Χριστού και “Εκκλησία Χριστού και να εκφράσουν σωστά το βίωμα και το δόγμα της Εκκλησίας.»
Απευθυνόμενος προς τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και τα Μέλη της Ιεράς Συνόδου, ο Μητροπολίτης Λεμεσού τονίζει: «Δεν μπορούν σε σύγχρονα εκκλησιαστικά κείμενα αυτού τού είδους να διατυπώνονται σκληρές ή προσβλητικές εκφράσεις, ούτε και κανένας νομίζω θέλει αυτού τον τύπον τις εκφράσεις. Η αλήθεια όμως πρέπει να εκφράζεται με ακρίβεια και σαφήνεια, πάντοτε, βέβαια, με ποιμαντική διάκριση και αγάπη πραγματική προς όλους. Έχουμε χρέος και προς τούς αδελφούς μας πού βρίσκονται σε αιρέσεις ή σχίσματα να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς μαζί τους και με αγάπη και πόνο να προσευχόμαστε και να κάνουμε τα πάντα για την επιστροφή τους στην Εκκλησία τον Χριστού.»
«Ταπεινά θεωρώ ότι τέτοιας σπουδαιότητας και τέτοιον κύρους κείμενα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά και διατυπωμένα με πάσα ακρίβεια Θεολογική και νομοκανονική ώστε να μην απορρέουν από αυτά ασάφειες ή αδόκιμοι θεολογικά όροι και διατυπώσεις λανθασμένες πού μπορούν να οδηγήσουν σε παρερμηνείες και αλλοιώσεις τού ορθού φρονήματος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Εξάλλου μία Σύνοδος για να είναι έγκυρη και κανονική πρέπει να μην αφίσταται καθόλου από το πνεύμα και την διδασκαλία των προ αυτής αγίων Συνόδων, της διδασκαλίας των αγίων Πατέρων και των αγίων Γραφών και να μην έχει καμιά σκιά στη διατύπωση επακριβώς της ορθής πίστεως» συμπληρώνει χαρακτηριστικά ο Πανιερώτατος κ. Αθανάσιος.
Σε άλλο σημείο ο κ. Αθανάσιος επικαλούμενος του Αγίους Πατέρες αναφέρει: «Πότε οι άγιοι Πατέρες μας και πότε και πού στα κείμενα των ιερών κανόνων και των όρων των Οικουμενικών ή Τοπικών Ιερών Συνόδων απεκλήθησαν οι αιρετικές ή οι σχισματικές ομάδες ως εκκλησίες; Εάν είναι εκκλησίες οι αιρέσεις τότε που είναι η μοναδική και Μια Εκκλησία του Χριστού και των Αγίων Αποστόλων;»
Επίσης ο Μητροπολίτης Λεμεσού εκφράσει την έντονη διαφωνία του, ενώ τονίζει ότι όσοι δεν έχουν δικαίωμα ψήφου και συμμετέχουν στην Σύνοδο είναι διακοσμητικά στοιχεία.
«Ταπεινά διατυπώνω τη διαφωνία μου και στο γεγονός ότι καταργείται η πρακτική όλων των μέχρι τούδε Ιερών Συνόδων τοπικών και οικουμενικών όπου κάθε επίσκοπος έχει και τη δική του ψήφο και ουδέποτε αυτό το σχήμα, μια Εκκλησία μια ψήφος, που καθιστά τα μέλη της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, πλην των προκαθημένων, διακοσμητικά στοιχεία, αφαιρεθέντος απ΄ αυτών του δικαιώματος της ψήφου» τονίζει χαρακτηριστικά στην επιστολή του ο κ. Αθανάσιος.
Κλείνοντας ο πολιός Ιεράρχης της Εκκλησίας της Κύπρου αναφέρει ότι «δεν θέλω με αυτά που έγραψα να λυπήσω κανένα και δεν θέλω να θεωρηθώ ότι διδάσκω η κρίνω τους εν Χριστώ αδελφούς μου και πατέρες μου. Απλώς αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω αυτά που η συνείδησή μου μου επιβάλλει.»
πηγή: http://www.pentapostagma.gr/
“O honored Abbess and Holy Mother, with respect I kiss your hand, the servant of God, A.
To begin, I ask for great forgiveness from St. Ephraim, because I was slow in relating the miracle that I was made worthy of (in order for it to be included in the books of miracles), due to many problems, after roughly nine years, when the Saint visited me the sinner.
I hope unshakably that our Lord, the Most-holy Theotokos, and our Saint will forgive me. I had very many family troubles, sicknesses and deaths, which absorbed me such that I forgot to write of the miracle. But I will never forget the great benefaction of our Saint, and I will not cease thanking him and praying to him.
It was an afternoon in November 1990, when my phone rang. It was one of my friends, who told me: “A., I learned that in Nea Makri there is a Monastery, where there is a Saint named Ephraim. Do you want to go venerate?”
Here I should say as an aside that then I was very far from God, not that I didn't believe, but I had so many family troubles, as I mentioned above, that my faith was shaken, it was lukewarm, I was going backwards, nothing was going right. I was indignant and burdened therefore, and I blasphemed with very evil words, like those used by lower classes of society [spiritually], who might be far from God, like I was.
I was working in Athens, and for 25 years, I did not go to Church of Sundays or take Holy Communion.
I would only go to Church on Pascha, along with everyone else, without understanding the deep sentiments of the faith.
I was very greatly influenced by the Killer of Man (the Devil), and he did with me whatever he wished...
Thus, that afternoon when my friend called me and told me to visit the Saint, I was still very lukewarm. My friend, in contrast, believed in God together with her family, and performed all of their religious duties. They were people of God...
Because, therefore, she was a very good friend who helped me psychologically and morally, I didn't want to hurt her feelings, and I agreed to go, myself the sinner, when I was talking on the phone. When I understood what she wanted to tell me, I groaned within myself, saying:
“Oh...now she's going to tell me to go to the Monastery, like I would ever run to Monasteries!” (I was very far away them then).
How mistaken was my thought, however. Without my knowing that this was my first visitation to the Saint, whom I had never even heard of before.
When she told me his name, and I heard it for the first time, I asked:
“What did you say the Saint was called?”
“St. Ephraim” she told me.
“What did you say? Ephraim? That's the first time I heard the name. What is it, Turkish? Egyptian? What is it?”
She told me, “No, it's Greek...”
Ultimately, we came to his grace, and venerated with reverence, because he is a Saint, but not with deep religious sentiments as every faithful person. When we exited the Holy Monastery into the courtyard, I saw the tree on which they hung our Saint, but I did not think much of this, I was very lukewarm.
In the courtyard was a bookstore. I went in alone, while my friend was likely giving priority to the Saint. There, I was reading some of the book covers:
“Visions and wonders of the Holy Great Martyr Ephraim the Wonderworker."
At that instant, I murmured:
“Ok, now we are talking about miracles? What are they saying? What miracles occur in the 20th century? Why are you talking about miracles?”
I was utterly curious and doubtful, I had darkness in my soul, and I mocked what I read at that instant.
However, at the same time that I was mocking, I was intrigued by the book, and something within me told me: “Get it...get it...”
With great hesitation and without knowing what I was doing, I stretched out my hand and bought it, as if someone was pulling my hand and telling me: “Get it...”
Ultimately, I made the decision: “I will get it out of curiosity, to see what they write...” How would I have known that the sinner, at that instant, began to experience the salvation of my soul from our Lord, while naturally, at that instant, I did not understand all the depth, but only later I understood...
I don't wish to tire you, and I ask forgiveness, but I should write this in detail. When I ultimately bought the book, I began to read it every day during my afternoon nap, and slowly I began to read more and more.
The 2-3 chapters increased, and I soon wasn't sleeping at all at noon in order to finish the book. It began to please me, and it was something that interested me, and by the time I reached the middle of the book, I greatly began to love our Saint, and I sensed that I had known him for many years, while in reality, I had never known a Saint At that instant I sensed that noetically, I was very near the Saint.
Those hours when I was reading the book, I sensed that I knew the Saint well, and I thanked him for healing all of those sick people, as if I had sent him. I sensed this joy, and wholly thanked him.
At one point, I sensed how I had been affected by those 25 years that I had not gone to Church. I had never gone to Confession, and naturally I did not take Holy Communion, and straightaway, as I was sitting on me bed, I lifted up my eyes to heaven and said:
“My God, my Christ, thank You for healing those sick people, and forgive me as well...I, O Lord, have not walked in Your Church for 25 whole years...” (even though there were four churches in my neighborhood).
And later, I began to thank our Saint again, and said:
“My Saint Ephraim, I embrace you and kiss you, for you healed those sick people through the Lord...”
And, O the wonder, at that instant, as I put in the bookmark, I turned over the book, and kissed the icon on the cover, and thanked the Saint with indescribable joy and exaltation...
Before I kissed the icon of the Saint, within me passed a very beautiful smell, like cologne.
At that instant, I did not understand that this smell was called divine fragrance, because as I wrote above, I was far from the Church and did not know these things...
At that same instant, I began to have great curiosity and I asked within myself what that beautiful smell was, and I smelled the book to understand what was that beautiful smell. The clothes that I was wearing smelled, along with the air in my room. It did not leave me thus, but my whole studio smelled beautiful. And I asked, what was this?
My ignorance, my curiosity and my intrigue was solved by my friend who had called me before, who told me: “A., St. Ephraim visited you!”
On the phone I asked: “Where is the Saint? I didn't see him enter my house.”
My friend replied: “The Saint visited you through his divine fragrance, because we went to venerate him. The smell that you sensed is called divine fragrance, and this is the presence of the Saint, because the Saint wanted to visit you...”
My friend then asked me: “Did you light your vigil lamp?”, and I responded: “Paradoxically, yes.”
In reality, I don't know how, but I had lit my vigil lamp, and all that I remember was that I was kneeling and thanking God and the Saint who enlightened me, and entreating that I be forgiven, who had been so many years away from them.
O my honored Abbess, there when I was kneeling and crying, without any depression, I felt an internal change within me, and I put my head to the ground, and sought forgiveness for all my sins, for all of the years that I was very far away from God.
At that instant I asked myself, and had the thought: how could I learn all that is read within the Church, and come to know Christ better. How could I learn that which the priest and the chanters chant, and how could I learn about our Saints?
And again a divine illumination came to me! I should go purchase the Lives of the Saints, and other Christian books, in order to learn the Divine services, and everything that has to do with the Church, along with the hymns and apolytikia of the Saints. This is what happened.
During my first Holy Confession, I said this all to my Spiritual Father, and when I left for my home, I couldn't relate to you what a weight had fled from on top of me, and I walked as if I wasn't walking at all, but like a bird in the air (I became free in reality)...
From then when I was enlightened and as if re-baptized by St. Ephraim, I entered again to a religious road, and this I attribute to our Lord and to the Most-holy Theotokos, who intervened, sending our Saint Ephraim to enlighten me. Therefore, I owe a great thank-you to the Holy Great Martyr Ephraim.
From then on, I go to Church every Sunday and Great Feast, I confess and I commune.
Because of the wonder which St. Ephraim worked for me, I glorify and thank him every day, and confess his wonder to the world, and I give people his Paraklesis, his icons and his books to read. O my honored Mother and Abbess, I ask forgiveness from the Lord and our Saint for neglecting to write of the good that he did, and I ask forgiveness for tiring you...
I hope and pray that our Saint will protect your Holy Monastery, together with the sisters, and that you might pray for me, the sinner.
«Η νηστεία γεννᾶ τούς προφῆτες, δυναμώνει τούς δυνατούς. Ἡ νηστεία κάνει σοφούς τούς νομοθέτες, εἶναι τό καλό φυλαχτό τῆς ψυχῆς, ὁ πιστός σύντροφος τοῦ σώματος, τό ὅπλο γι᾿ αὐτούς πού ἀριστεύουν, τό γυμναστήριο γιά τούς ἀθλητές. Αὐτή ἀποκρούει πειρασμούς, αὐτή προετοιμάζει γιά τήν ἀπόκτηση εὐσέβειας· εἶναι σύντροφος τῆς νήψεως καί δημιουργός τῆς σωφροσύνης. Στούς πολέμους φέρεται μέ γεναιότητα, ἐν καιρῷ εἰρήνης διδάσκει τήν ἡσυχία. Ἁγιάζει τόν Ναζιραῖο καί τελειοποιεῖ τόν ἱερέα».
«Ἡ νηστεία ἔσβυσε τή δύναμη τῆς φωτιᾶς κι ἔφραξε τά στόματα τῶν λιονταριῶν. Ἡ νηστεία ἀνεβάζει τήν προσευχή στόν οὐρανό, μέ τό νά γίνεται τρόπον τινά ἡ φτερούγα στήν πορεία πρός τά ἄνω. Ἡ νηστεία κάνει τά σπίτια νά προκόβουν, εἶναι ἡ μητέρα τῆς ὑγείας, ἡ παιδαγωγός τῆς νεότητας, τό στολίδι τῶν γερόντων, ἡ καλή σύντροφος τῶν ὁδοιπόρων, ὁ πιστός συγκάτοικος αὐτῶν πού συνοικοῦν». Η νηστεία προστατεύει τά νήπια, σωφρονίζει τό νέο, κάνει σεβαστό τό γέροντα. Διότι τά γεράματα, στολισμένα μέ τή νηστεία, γίνονται πιό σεβαστά. Γιά τίς γυναῖκες εἶναι ὁ πιό κατάλληλος στολισμός, γι' αὐτούς πού βρίσκονται στήν ἀκμή τῆς ἡλικίας, τό χαλινάρι· εἶναι τό φυλακτό τῶν συζύγων καί ἡ τροφός αὐτῶν πού παρθενεύουν. Μέ αὐτούς τούς τρόπους ἡ νηστεία βοηθᾶ σέ κάθε σπίτι. Ποιά, ὅμως, εἶναι ἡ σημασία της γιά τή δημόσια ζωή μας; Ὁλόκληρη τήν πόλη καί ὅλο τόν λαό τούς ἐπαναφέρει ἀμέσως στήν τάξη, καταστέλλει τίς κραυγές, ἀπομακρύνει τίς κακολογίες... Ἄν ὅλοι τήν παρελάμβαναν ὡς σύμβουλο σ᾿ αὐτά πού ὀφείλουν νά πράξουν, τίποτε δέν θά ἐμπόδιζε νά εἴχαμε βαθιά εἰρήνη σ᾿ ὁλόκληρη τήν οἰκουμένη...
Μέγας Βασίλειος
Ατέλειωτα είναι τα βάσανα του κόσμου. Μια γενική αποσύνθεση, οικογένειες, μικροί-μεγάλοι.
Κάθε μέρα η καρδιά μου γίνεται κιμάς. Τα περισσότερα σπίτια είναι γεμάτα από στενοχώριες, από αγωνία, από άγχος. Μόνο στα σπίτια που ζουν κατά Θεόν είναι καλά οι άνθρωποι.
Στα άλλα, διαζύγια, άλλοι χρεωκοπημένοι, άλλοι άρρωστοι, άλλοι τρακαρισμένοι, άλλοι... με ψυχοφάρμακα, με ναρκωτικά!… Λίγο-πολύ όλοι, οι καημένοι, έχουν έναν πόνο. Ιδίως τώρα, δουλειές δεν έχουν, χρέη από ‘δω, βάσανα από ‘κει, τους τραβούν οι Τράπεζες, τους βγάζουν από τα σπίτια, ένα σωρό!
Και δεν είναι μια και δυο μέρες! Και αν ένα-δυο παιδιά σε μια τέτοια οικογένεια είναι γερά, αρρωσταίνουν από αυτήν την κατάσταση. Πολλές οικογένειες από αυτές μια μέρα να είχαν το αμέριμνο, την ξενοιασιά των μοναχών, θα είχαν το καλύτερο Πάσχα.
Τι δυστυχία άρχει στον κόσμο! Όταν κανείς πονάη και ενδιαφέρεται για τους άλλους και όχι για τον εαυτό του, τότε όλο τον κόσμο τον βλέπει σαν σε ακτινογραφία με τις ακτίνες τις πνευματικές…
Πολλές φορές, εκεί που λέω την ευχή, βλέπω μικρούτσικα παιδάκια, τα καημένα, να περνούν μπροστά μου θλιμμένα και να παρακαλούν τον Θεό.
Τα βάζουν οι μανάδες τους να κάνουν προσευχή, γιατί έχουν προβλήματα, δυσκολίες στην οικογένεια και ζητούν βοήθεια από τον Θεό. Γυρίζουν το κουμπί στην ίδια συχνότητα, και έτσι επικοινωνούμε!
Ἅγιος Παΐσιος
The Church is the Body of Christ, and we are its members. The Apostle Paul teaches that each member must fulfill his duty for the good of all. This means that if we belong to the Church and follow Her statutes, we will continually strengthen our spiritual ties in Christ. This will come about through the Church's prayers, Mysteries, services and mutual fellowship.
Chief meaning in the Church is given to the Mysteries, and for this reason we will examine their effects.
The Mystery of Baptism – Through this Mystery of renewal, the Church unites the infant to a new life in Christ. It would seem that this Mystery has meaning only for the one being baptized, but if we consider the godparents, we will perceive a greater meaning in this sacrament. The godfather and godmother are drawn by the Church to participate in the Christian upbringing of the child, and thereby enter into new ties with the family of the baptized. After this, the Church considers them to be spiritual relatives of the family of the baptized and therefore forbids inter-marriage between them. Thus, with each new baptism, the foundation of the Church, the family, is strengthened. Even if not all godparents fully acknowledge their obligations, yet around every baptismal font new spiritual ties spring up between members of the Church.
The Mystery of Communion – From the very earliest times of Christianity, this Mystery was looked upon as a means of maintaining spiritual ties between members of the Church. The Savior said: "He who eats My flesh and drinks My Blood abides in Me and I in him" (Jn. 6:56). The essence of this mystical unity is difficult to grasp, but leaves no doubt that all the faithful, through Holy Communion, enter into spiritual brotherhood through Jesus Christ. And when we say "brother-in-Christ" or write in a letter "with love in Christ," then we witness thereby to our spiritual kinship with other members of the Church. Such a spiritual tie between us goes far beyond all other human relationships, for it has an eternal, unsurpassable meaning. Therefore, the greater the number of the faithful that receive Holy Communion in a parish, and the more often they approach the Holy Chalice, the more the bonds of Christian love between them will be strengthened thereby.
The Mystery of Marriage – By this Mystery the Church creates a family, a new cell of the faithful. In essence, a sort of spiritual miracle is performed in this Mystery: from two previously separate persons, the Church fashions the new ties of relationship between husband and wife. And in the Rite of Matrimony the priest prays for them: "O Eternal God, Who hast brought into unity them that were sundered, and hast ordained for them an indissoluble union of love, do Thou Thyself bless these, Thy servants, guiding them unto every good work."
Although this "union of love" includes the physical unity, its chief sense is the spiritual union, after the model of Christ and His Church. And that there should always be of necessity mutual spiritual understanding between the groom and the bride in a Christian marriage, we have a direct indication in the following passage in the epistles of the Apostle Paul: "Have we not power to eat and drink? Hae we not power to lead about a sister, wife, as well as other apostles and brethren of the Lord and Cephas?" (I Cor. 9:5).
This shows us that true Christian marriage can take place only between the faithful. In choosing for himself a partner for life, the groom must, above all, find for himself a "sister-in-Christ," and the bride a "brother-in-Christ," after which the Church unites them in the bonds of marriage for their whole life. This is the reason why the Church considers marriages with persons of different confessions undesirable, and still more so, with unbelievers. Such marriages, as it were, remain outside the general life of the Church and cannot be stable. Only a common faith can be a true foundation for marriage; and everything else will follow.
The Mystery of Confession – In this Mystery new spiritual ties also appear between penitent and confessor. Here the confessor, appointed by the Church, becomes a spiritual father and takes upon himself care of his spiritual children. Thus, it is so important to have as one's spiritual father not just any priest, but a regular guide, as is done in monasteries. It is possible for laypeople to have such a regular confessor in the form of an elder to whom one commits oneself for his whole life. Thus, the Mystery of confession maintains the deep spiritual relationships between the clergy and the laity. But the spiritual father has a particularly great meaning for monastics, when they completely renounce the world and commit themselves to a spiritual father, who takes the place of their father and mother.
Such is the meaning of the Holy Mysteries in the creation of spiritual ties within the Church, on the foundation of Christian love. They sustain the faith of members of the Church and strengthen their Christian life, both family and personal. In such conditions there cannot be the type of loneliness and neglect among Christians which is presently observed among people lacking any sort of spiritual bonds. Such unbelieving people marry and beget children, but all this has a casual and temporary character. Their marriages fall apart, their children are neglected and perish, both physically and spiritually. Even their family relationships are based not so much on love as on greedy calculation, in order to receive help, protection or an inheritance, and so as not to be left alone in their old age. And how many suicides are there today, that arise chiefly because of unbelief and the loneliness bound up with it?
From Orthodox Life, Vol. 28, No. 3 (May-June 1978), pages 20-31. Translated by the Reverend Andrei Alexiev, pastor of St. Vladimir's Church, Houston, Texas, from: Orthodox Russia, 1976, No. 13 (1/14 July), pp. 8-13. This article was originally a lecture delivered by Fr. Sergei Shukin at Holy Trinity Orthodox Seminary.
Η ευχή των γονέων είναι η μεγαλύτερη κληρονομιά για τα παιδιά. Για αυτό φροντίζουν να έχουν την ευχή των γονέων. Δεν είδες ο Ιακώβ, μέχρι πού έφθασε, για να πάρη την ευλογία του πατέρα του; Και προβιά φόρεσε!
Ειδικά η ευχή της μάνας είναι μεγάλο πράγμα! Κάποιος έλεγε: «Κάθε λόγος της μητέρας μου είναι και μια λίρα χρυσή». Να, και πριν από καιρό πόση εντύπωση μου έκανε κάποιος από το Γιοχάνεσμπουργκ! Ήρθε στο Καλύβι το φθινόπωρο. «Γέροντα, η μάνα μου αδιαθέτησε, μου λέει, και ήρθα να την δω». Τρεις μήνες δεν πέρασαν, τα Χριστούγεννα ξαναήρθε. «Πώς πάλι εδώ;», τον ρωτάω. «Έμαθα, μου λέει, πως πάλι αδιαθέτησε η μάνα μου και ήρθα να φιλήσω το χέρι της, γιατί είναι ηλικιωμένη και μπορεί να πεθάνει. Για μένα η μεγαλύτερη περιουσία είναι η ευχή της μάνας μου».
Εξήντα χρονών άνθρωπος ξεκίνησε από το Γιοχάνεσμπουργκ και ήρθε στην Ελλάδα, για να φιλήση το χέρι της μάνας του! Και τώρα τέτοια ευλογία έχει, που σκέφτεται να κάνει ένα γηροκομείο μεγάλο για τους κληρικούς και να το χαρίση στην εκκλησία. Δηλαδή τις ευλογίες δεν έχει που να τις βάλη κατά κάποιον τρόπο. Για μένα είναι φάρμακο μια τέτοια ψυχή.
Είναι σαν να είμαι στην έρημο Σαχάρα και να βρίσκω ξαφνικά λίγο νερό. Αυτά χάνονται σιγά-σιγά.
Ένας άλλος ήρθε μια μέρα με κλάματα στο Καλύβι. «Πάτερ, με καταράστηκε η μάνα μου. Στο σπίτι έχουμε όλο αρρώστιες, στεναχώριες, η δουλειά μου δεν πάει καλά», μου είπε. «Κι εσύ δεν θα ήσουν εντάξει» του λέω. «Δεν μπορεί η μάνα σου άδικα να σε καταράστηκε». «Ναι, μου λέει. Ήμουν κι εγώ». «Να πας να ζητήσης συγχώρηση από την μάνα σου», του λέω. «Θα πάω, Πάτερ, μου λέει. Δώσε μου την ευχή σου». «Την ευχή μου την έχεις, του είπα, αλλά να πάρης και την ευχή της μάνας σου».
«Δύσκολο να μου δώση την ευχή της», μου λέει. «Να πας, κι αν δεν σου την δώση, να της πης: «Μου είπε ένας Γέροντας πως κι εσύ θα παραδώσης ψυχή». Πήγε, και η μάνα του του ευχήθηκε: «Παιδί μου, να έχης την ευλογία του Αβραάμ!». Ήρθε μετά από λίγο καιρό στο Όρος με βυσσινάδες, με λουκούμια. Ήταν γεμάτος χαρά. Τα παιδιά του ήταν καλά, η δουλειά του πήγαινε καλά. Συνέχεια βούρκωνε και μου έλεγε: «δόξα τω Θεώ».
Άλλαξε η ζωή του και μιλούσε όλο πνευματικά. Πόσο μάλλον όταν κανείς έχη εξ αρχής σεβασμό προς τους γονείς! Πώς να μην έχει την ευλογία του Θεού;
Από το βιβλίο «Οικογενειακή ζωή»,
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Δ'
Μπροστὰ στὸν θάνατο οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἀδύναμοι σὰν τὰ κουνούπια, σὰν τὰ πετραδάκια.
Γιὰ ποιὸ πρᾶγμα καυχᾶσθε ὦ ἄνθρωποι;
Γιὰ τὸν πλοῦτο, τὴν ἐπιστήμη, τὴν φιλοσοφία καὶ τὴν κουλτούρα;
Ὅλα αὐτὰ εἶναι σκύβαλα – σὺ καὶ ἐγὼ δοῦλοι τοῦ θανάτου! Κάθε ἄνθρωπος εἶναι δοῦλος τοῦ φόβου, δοῦλος τοῦ θανάτου.
Μπορεῖ νὰ γίνει ἄνθρωπος σὲ αὐτὸ τὸν κόσμο μὲ χαρά;
Ὄχι δὲν μπορεῖ.
Ὁ ἄνθρωπος ποὺ θὰ ἀντικρίσει σοβαρὰ τὸν ἑαυτό του καὶ μὲ σοβαρότητα θὰ κοιτάξει τὸν θάνατο σὰν τὸν ἔσχατο σταθμὸ αὐτῆς τῆς ζωῆς, αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει χαρὰ σὲ αὐτὸ τὸν κόσμο, δὲν ὑπάρχει γι’ αὐτὸν καμιὰ ἀπόλαυση ἐδῶ. Ὅλες οἱ ἀπολαύσεις εἶναι ἕνα ψέμα, ἐὰν ὁ θάνατος ἀποτελεῖ γιὰ μένα καὶ γιὰ σένα τὸν τελευταῖο σταθμὸ αὐτοῦ τοῦ κόσμου.
Ποιὸς εἰσήγαγε τὸν θάνατο σὲ αὐτὸ τὸν κόσμο;
Ποιὸς ἄλλος ἀπὸ τὴν ἁμαρτία;
Στὸν ἄνθρωπο ἀνήκει δυστυχῶς, αὐτὸς ὁ γεμάτος ντροπὴ ρόλος αὐτῆς τῆς ζωῆς, τῆς εἰσαγωγῆς δηλ. τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου καὶ τοῦ διαβόλου σὲ αὐτὸ τὸν κόσμο.
Δὲν τὸ ἔπραξαν αὐτὸ μήτε οἱ τίγρεις μήτε οἱ ἀλεποῦδες, τὸ ἔπραξε ὁ ἄνθρωπος.
Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλάσμα ντροπιασμένο μπροστὰ σὲ ὅλα τὰ ζώα καὶ ὅλα τὰ φυτά καὶ ὅλα τὰ πετούμενα.
Πρέπει νὰ ντρέπεται ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ ἐκλιπαρεῖ γιὰ συγνώμη ἀπὸ τὸ κάθε πουλὶ γιὰ τὸ ὅτι αὐτὸς εἶναι ποὺ ἔφερε τὸν θάνατο στὸν κόσμο αὐτό, ἔφερε τὸν θάνατο καὶ στὰ πουλιά καὶ στὰ ζῶα καὶ στὰ φυτά.
Τὰ πάντα φθείρονται καὶ ἀποθνήσκουν.
Μέχρι πότε ὅμως;
Μέχρι τὴν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, ὅταν ὁ Κύριος θὰ κρίνει τὸν κόσμο καί, στὴ θέση τῆς παλαιᾶς γῆς, θὰ δώση καινὴ γῆ, ὅταν ὅλα θὰ γίνουν ἀθάνατα ἐπάνω της.
Αὐτὸ εἶναι κάτι ποὺ ἐμεῖς δὲν μποροῦμε μὰ οὔτε καὶ ξέρουμε νὰ τὸ συλλάβουμε, ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι ἡ καλὴ εἴδηση τοῦ Κυρίου καὶ Χριστοῦ μας.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει από αμνημόνευτα χρόνια εφαρμόσει τη νηστεία σαν ένα δοκιμασμένο και αποτελεσματικό φάρμακο για όλα τα ψυχικά πάθη, σαν ένα δυνατό όπλο ενάντια στα πονηρά πνεύματα. Όλοι εκείνοι που υποτιμούν ή απορρίπτουν τη νηστεία, στην ουσία υποτιμούν ή απορρίπτουν μια σαφή και καθοριστική οδηγία του Κυρίου Ιησού στο σχέδιο της σωτηρίας του ανθρώπου. Η προσευχή δυναμώνει και ενισχύεται με τη νηστεία. Η πίστη βεβαιώνεται και από τη μια και από την άλλη. Κι η πίστη μετακινεί βουνά, εκβάλλει δαίμονες και κάνει τα αδύνατα δυνατά.
Τα τελευταία λόγια του Χριστού στο σημερινό ευαγγέλιο δέ φαίνονται να σχετίζονται με το γεγονός πού μας απασχολεί. Μετά το μεγάλο θαύμα της θεραπείας του δαιμονισμένου νέου παιδιού κι ενώ οι συγκεντρωμένοι άνθρωποι θαύμαζαν τα γενόμενα, ξαφνικά ο Κύριος άρχισε να μιλάει στους μαθητές Του για το πάθος Του.
«Μέλλει ο υιός του ανθρώπου παραδίδοσθαι εις χείρας ανθρώπων και άποκτενούσιν αυτόν, και τη τρίτη ήμερα εγερθήσεται» (Ματθ. ιζ'22-23). Γιατί μετά το θαύμα αυτό, όπως κι υστέρα από κάποια άλλα θαύματα, ο Χριστός μιλάει στους μαθητές Του για το πάθος Του;
Ώστε όταν έρθει ο προδιαγεγραμμένος καιρός να μη δειλιάσουν, να μη φοβηθεί η καρδιά τους. Τούς το λέει αυτό μετά από τα μεγάλα θαύματά Του, μετά τις τιμές, τη δόξα και την ευχαρίστηση πού τον περιμένουν και τον υποδέχονται οι άνθρωποι, για να χαραχτούν καλύτερα στο νου τους. Το λέει αυτό όμως και για να διδάξει, όχι μόνο τούς αποστόλους αλλά κι εμάς, ώστε μετά από τέτοια μεγάλα και θαυμαστά έργα να μην περιμένουμε ανταμοιβή από τούς ανθρώπους, αλλά να προετοιμαστούμε να δεχτούμε τα χειρότερα και σκληρότερα χτυπήματα και τις ταπεινώσεις, ακόμα κι από εκείνους πού ευεργετήσαμε πολύ.
Ο Κύριος δεν προείπε μόνο τα πάθη και το θάνατό Του, αλλά και την ανάσταση Του. Στο τέλος όλων αυτών ακολουθεί η Ανάσταση, η νίκη κι η αιώνια δόξα. Ο Κύριος προλέγει στους μαθητές Του κάτι πού μοιάζει απίθανο, για να τονώσει την πίστη τους σέ όσα πρόκειται να γίνουν. Να τούς διδάξει, για να πιστέψουν όσα τους είπε. Πρέπει κάθε άνθρωπος να ’χει πίστη ίσαμε τον κόκκο του σιναπιού ή και λιγότερη, για να προετοιμαστεί, να περιμένει κάθε είδος πειρασμού και βασάνων σ’ αυτόν τον κόσμο.
Πρέπει να ξέρουν με σιγουριά όμως πώς στο τέλος όλων αυτών περιμένει η Ανάσταση.
Όλη τη δόξα του κόσμου κι όλους τους επαίνους των ανθρώπων πρέπει να τους λογαριάζουμε σαν ένα απόλυτο μηδέν. Μετά απ’ όλους τούς θριάμβους πού μπορεί να μάς προσφέρει ο κόσμος, πρέπει να προετοιμαστούμε για πειρασμούς. Πρέπει να δεχτούμε όλα όσα μας στέλνει ο ουράνιος Πατέρας μας με ταπείνωση και υπομονή.
Δεν πρέπει ν’ αφηγούμαστε και να κοκορευόμαστε με όσα έχουμε κάνει για τούς ανθρώπους, για την πόλη ή για το χωριό μας, για το έθνος ή για την πατρίδα μας. Δεν πρέπει να επαναστατούμε όταν οι πειρασμοί μας πιέζουν. Αν κάναμε κάτι για κάποιους από τούς γνωστούς μας, αυτό έγινε με τη βοήθεια του Θεού. Έτσι είναι. Κάθε καλό έργο γίνεται από το Θεό με όργανο εμάς. Ο Θεός επομένως είναι απόλυτα δίκαιος όταν μας στέλνει πειρασμούς μετά από εγκόσμια δόξα, ταπείνωση μετά από επαίνους, φτώχεια μετά από πλούτη, περιφρόνηση μετά από τιμές, αρρώστια μετά από υγεία, απομόνωση και μοναξιά μετά την απόλαυση πλήθους φίλων.
Ο Θεός γνωρίζει γιατί μας τα στέλνει αυτά. Γνωρίζει πώς όλα αποβλέπουν στο καλό μας. Πρώτο, για να μάθουμε να επιζητούμε τα αιώνια και άφθαρτα αγαθά, να μην οδεύουμε προς τον τάφο με συνοδεία την ψεύτικη και παροδική λαμπρότητα αυτού του κόσμου. Και δεύτερο ότι δεν πρέπει ν’ αποβλέπουμε σέ ανταπόδοση για τα καλά μας ’έργα από τούς ανθρώπους και τον κόσμο σ’ αυτήν τη ζωή, γιατί τότε δέ θα ’χουμε τίποτα να ζητήσουμε ή να λάβουμε στη μέλλουσα. Εύχομαι να μην ακούσουμε στη θύρα της ουράνιας βασιλείας: «Πορεύεσθε απ’ εμού' το μισθό σας τον λάβατε».
Εύχομαι αυτό να μη μας συμβεί.
Για να μη χαθούμε ποτέ μαζί με την αναπόφευκτη καταστροφή αυτού του κόσμου, από τον οποίο λάβαμε δόξα, εγκώμια και τιμές, ο Κύριος Ιησούς Χριστός μας διδάσκει πώς, μετά από τη μεγαλύτερη δόξα, τα εγκώμια και τις τιμές πού μπορεί να μας δώσει ό κόσμος, πρέπει να προετοιμαστούμε ν’ αναλάβουμε το σταυρό Του. Σ’ Εκείνον πρέπει η αιώνια δόξα κι η τιμή, μαζί με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, την ομοούσια και αδιαίρετη Τριάδα, τώρα και πάντα και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
"Do not turn to mediums or seek out spirits, for you will be defiled by them. I am the Lord your God … I will set my face against the person who turns to mediums and spiritists to prostitute himself by following them, and I will cut him off from his people" (Leviticus 19:31, Lev. 20:6).
"Let no one be found among you who sacrifices his son or daughter in the fire, who practices divination or sorcery, interprets omens, engages in witchcraft, or casts spells, or who is a medium or spiritist or who consults the dead. Anyone who does these things is detestable to the Lord , and because of these detestable practices the Lord your God will drive out those nations before you" (Deuteronomy 18:10-13).
"When men tell you to consult mediums and spiritists, who whisper and mutter, should not a people inquire of their God? Why consult the dead on behalf of the living? To the law and to the testimony! If they do not speak according to this word, they have no light of dawn" (Isaiah 8:19-20).
"All the counsel you have received has only worn you out! Let your astrologers come forward, those stargazers who make predictions month by month, let them save you from what is coming upon you. Surely they are like stubble; the fire will burn them up. They cannot even save themselves from the power of the flame. Here are no coals to warm anyone; here is no fire to sit by" (Isaiah 47:13-14).
"So do not listen to your prophets, your diviners, your interpreters of dreams, your mediums or your sorcerers who tell you, 'You will not serve the king of Babylon.' They prophesy lies to you that will only serve to remove you far from your lands; I will banish you and you will perish" (Jeremiah 27:9-10).
"The days of punishment are coming, the days of reckoning are at hand. Let Israel know this. Because your sins are so many and your hostility so great, the prophet is considered a fool, the inspired man a maniac" (Hosea 9:7).
"On that day every prophet will be ashamed of his prophetic vision. He will not put on a prophet's garment of hair in order to deceive" (Zechariah 13:4).
Lord Jesus Christ said about false prophets:
"Thus, by their fruit you will recognize them. … Many will say to me on that day, 'Lord, Lord, did we not prophesy in your name, and in your name drive out demons and perform many miracles?' Then I will tell them plainly, 'I never knew you. Away from me, you evildoers!" (Matthew 7:20-23).
"He who is not with me is against me, and he who does not gather with me scatters" (Matthew 12:30).
The prophecy of the Savior about the last times:
"For false Christs and false prophets will appear and perform great signs and miracles to deceive even the elect--if that were possible. See, I have told you ahead of time. " (Matthew. 24:24-25).
Apostle John the Theologian:
"Dear friends, do not believe every spirit, but test the spirits to see whether they are from God, because many false prophets have gone out into the world" (1 John 4:1).
Apostle Paul:
"Jews demand miraculous signs and Greeks look for wisdom, but we preach Christ crucified: a stumbling block to Jews and foolishness to Gentiles, but to those whom God has called, both Jews and Greeks, Christ the power of God and the wisdom of God" (1 Corinthians 1:22-24).
"The Spirit clearly says that in later times some will abandon the faith and follow deceiving spirits and things taught by demons. Such teachings come through hypocritical liars, whose consciences have been seared as with a hot iron" (1 Timothy 4:1-2).
About the antichrist:
"And then the lawless one will be revealed, whom the Lord Jesus will overthrow with the breath of his mouth and destroy by the splendor of his coming. The coming of the lawless one will be in accordance with the work of Satan displayed in all kinds of counterfeit miracles, signs and wonders, and in every sort of evil that deceives those who are perishing. They perish because they refused to love the truth and so be saved" (2 Thessalonians 2:8-10).
Prophecies of the Apostle John about the time of the antichrist:
"He exercised all the authority of the first beast on his behalf, and made the earth and its inhabitants worship the first beast, whose fatal wound had been healed. And he performed great and miraculous signs, even causing fire to come down from heaven to earth in full view of men. Because of the signs he was given power to do on behalf of the first beast, he deceived the inhabitants of the earth. He ordered them to set up an image in honor of the beast who was wounded by the sword and yet lived. He was given power to give breath to the image of the first beast, so that it could speak and cause all who refused to worship the image to be killed" (Revelation. 13:12-15). "But the beast was captured, and with him the false prophet who had performed the miraculous signs on his behalf. With these signs he had deluded those who had received the mark of the beast and worshiped his image. The two of them were thrown alive into the fiery lake of burning sulfur" (Revelation. 19:20).
About the future capital of the world state (Babylon):
"The light of a lamp will never shine in you again. The voice of bridegroom and bride
will never be heard in you again. Your merchants were the world's great men. By your magic spell all the nations were led astray. " (Revelation. 18:23)
1.Αγνή Παρθένε Δέσποινα, άχραντε Θεοτόκε, Χαίρε, Νύμφη Ανύμφευτε!
2. Παρθένε Μήτερ Άνασσα, πανέδροσέ τε πόκε. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
3. Υψηλοτέρα Ουρανών, ακτινών λαμπροτέρα. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
4. Χαρά παρθενικών χορών, αγγέλων υπερτέρα. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
5. Έκλαμπροτέρα ουρανών, φωτός καθαρωτέρα. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
6. Των ουρανίων στρατιών πασών αγιωτέρα. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
7. Μαρία αειπάρθενε, κόσμου παντός Κυρία. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
8. Άχραντε νύμφη Πάναγνε, Δέσποινα Παναγία. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
9. Μαρία, Νύμφη Άνασσα, χαράς ημών αιτία. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
10.Κόρη σεμνή, Βασίλισσα, Μήτηρ Ύπεραγία. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
11.Τιμιωτέρα Χερουβείμ, υπερενδοξοτέρα. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
12.Των Ασωμάτων Σεραφείμ, των θρόνων υπέρτερα. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
13. Χαίρε το άσμα Χερουβείμ, χαίρε ύμνος αγγέλων. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
14. Χαίρε ωδή των Σεραφείμ, χαρά των Αρχαγγέλων. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
15. Χαίρε ειρήνη και χαρά, λιμήν της σωτηρίας. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
16. Πάστας του Λόγου ιερά, άνθος της αφθαρσίας. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
17. Χαίρε παράδεισε τρυφής ζωής τε αιωνίας. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
18. Χαίρε το ξύλον της ζωής, πηγή αθανασίας. Χαίρε,.... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
19. Σε Ικετεύω, Δέσποινα, Σε νυν επικαλούμαι. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
20. Σε δυσωπώ. Παντάνασσα, σην χάριν εξαιτούμαι. Χαίρε,.... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
21. Κόρη σεμνή και άσπιλε, Δέσποινα Παναγία. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
22. Θερμώς επικαλούμαι Σε, Ναέ ηγιασμένε. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
23. Αντιλαβού μου, ρύσαι με από του πολεμίου. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
24. Και κληρονόμον δείξον με ζωής της αιωνίου. Χαίρε,... ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
ΧΑΙΡΕ ΝΥΜΦΗ ΑΝΎΜΦΕΥΤΕ!
Ας μη νομίζουμε, λοιπόν, ότι ο πλούτος είναι μεγάλο αγαθό. Μεγάλο αγαθό δεν είναι το ν' αποκτήσει κανείς χρήματα, αλλά φόβο Θεού. Ένας δίκαιος άνθρωπος, που για την αρετή του έχει πολλή παρρησία ενώπιον του Θεού, ακόμα κι αν είναι ο φτωχότερος απ' όλους, μπορεί ν' αντιμετωπίσει κάθε συμφορά. Στις περιπτώσεις που τα χρήματα είναι άχρηστα, ένας άγιος κατορθώνει τα ακατόρθωτα, φτάνει μόνο να υψώσει τα χέρια του στον ουρανό και να ζητήσει την επέμβαση του Θεού. Σας θυμίζω ένα χαρακτηριστικό σχετικό περιστατικό από τις Πράξεις των Αποστόλων:
Οι απόστολοι Πέτρος και Ιωάννης ανέβαιναν μια μέρα μαζί στο ναό. Ήταν τρεις το απόγευμα, ώρα προσευχής. Μπροστά στην πύλη του ναού, που λεγόταν ωραία, έφερναν έναν άνθρωπο εκ γενετής χωλό και τον έβαζαν εκεί κάθε μέρα για να ζητάει ελεημοσύνη. Μόλις, λοιπόν, είδε τον Πέτρο και τον Ιωάννη έτοιμους να μπουν στο ναό, τους ζήτησε ελεημοσύνη. Ο Πέτρος του είπε: «Κοίταξέ μας». Ο χωλός τους κοίταξε με προσοχή, περιμένοντας κάτι να πάρει απ' αυτούς. Μα ο Πέτρος είπε: «Χρήματα ασημένια και χρυσά δεν έχω. Ό,τι όμως έχω, αυτό σου δίνω: Στο όνομα του Ιησού Χριστού του Ναζωραίου, σήκω και περπάτα!». Και πιάνοντάς τον από το δεξί χέρι, τον σήκωσε. Εκείνος τότε, μ' ένα πήδημα, στάθηκε όρθιος και άρχισε να περπατάει. Ύστερα μπήκε μαζί με τους αποστόλους στο ναό, δοξάζοντας το Θεό (Πράξ. 3:1-8). «Χρήματα ασημένια και χρυσά δεν έχω», είπε ο Πέτρος. Ποιά λόγια είναι σεμνότερα απ' αυτά; Τί μακαριότητα και τί πλούτο κρύβουν μέσα τους! Αλλοι καμαρώνουν για τα αντίθετα, λέγοντας με καυχησιά: "Έχω τόσα και τόσα χρυσά τάλαντα, τόσα στρέμματα γης, τόσα σπίτια, τόσα ζώα". Ο Πέτρος, μην έχοντας απολύτως τίποτα, όχι μόνο δεν πνίγεται από τη φτώχεια του, αλλά και στολίζεται μ' αυτήν. Έτσι, λοιπόν, μπορείς, χωρίς να έχεις τίποτα, να τα έχεις όλα δικά σου΄ και έχοντας τα πάντα, να μην έχεις τίποτα. Γιατί όποιος θεωρεί την περιουσία του κοινή, όχι μόνο δική του, και τη μοιράζεται με τους άλλους, έχει και την ξένη περιουσία δική του, γιατί απ' όλους θα πάρει ό,τι χρειάζεται. Ενώ εκείνος που θεωρεί τον εαυτό του κύριο των πραγμάτων του και δεν δίνει σε κανένα τίποτα, όχι μόνο δεν θα πάρει το παραμικρό από τους άλλους, μα ούτε και τα δικά του δεν κατέχει, αφού ανήκουν τελικά όχι τόσο σ' αυτόν, όσο στους κλέφτες και τους δανειστές και τους κληρονόμους.
Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Ερμηνεία της ευχής του αγίου Εφραίμ του Σύρου ("Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου....")
Μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος (Χατζηνικολάου)
Με τη βοήθεια του Θεού, φθάσαμε και στο τέλος της Τέταρτης Εβδομάδος των Νηστειών και ήδη κρούουμε τη θύρα της Πέμπτης, και ακολουθεί η Έκτη, η λεγόμενη βουβή. Σε τρεις δηλαδή εβδομάδες από σήμερα, πρώτα ο Θεός, θα γιορτάζουμε τη Λαμπρή, τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα.
Καθώς περνούν οι μέρες γρήγορα, η Εκκλησία παρουσιάζει όλα αυτά τα πνευματικά εδέσματα μπροστά μας, φροντίζοντας κάτι να προσφέρει με κάθε αφορμή στην ψυχή μας και να ικανοποιεί καθέναν από εμάς που διψάει για κάτι διαφορετικό, που είναι πεινασμένος και λαχταράει κάτι αληθινό. Δεν πρέπει με κανέναν τρόπο αυτή η Μεγάλη Σαρακοστή στο πέρασμά της να μας αφήσει ίδιους.
Κάτι πρέπει να γίνει. Είναι αδικία για τον εαυτό μας να περάσει και αυτή η περίοδος ανεκμετάλλευτη. Διότι αυτό ενέχει τον κίνδυνο να έλθει και άλλη Τεσσαρακοστή του χρόνου και άλλη μία τον επόμενο χρόνο και με κανέναν τρόπο να μην αλλάζει η πορεία της ζωής μας, να μη μεταμορφώνεται η κατάσταση της ψυχής μας.
Ο άγιος Ιωάννης και η Κλίμακα
Την Δ' Κυριακή των Νηστειών η Εκκλησία μας την αφιερώνει σε έναν άγνωστο αλλά πολύ μεγάλο άγιο, τον άγιο Ιωάννη τον συγγραφέα του βιβλίου της Κλίμακος. Ο άγιος αυτός είναι άγνωστος, διότι δεν υπάρχει άλλη πηγή πληροφοριών για το περιεχόμενο της ζωής του παρά μόνον ό,τι περιλαμβάνεται σε αυτό το θαυμάσιο βιβλίο που η Εκκλησία το αξιολογεί τόσο ψηλά, ώστε, κατά το Τυπικό της, να αποτελεί τη σπονδυλική στήλη των πατερικών αναγνωσμάτων κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Βρέθηκε κάποτε αυτό το βιβλίο μέσα στη βιβλιοθήκη της Μονής του Σινά και αποκάλυψε το μεγαλείο ενός, ως τότε, άγνωστου αλλά πολύ σημαντικού αγίου. Αυτό το βιβλίο ονομάζεται Κλίμακα,για να δείχνει τη σταδιακή, βήμα προς βήμα, πορεία της ψυχής, από τα χαμηλά προς τα ψηλότερα, στό επίπεδο των αρετών.
Οι αρετές θα μπορούσαν να διακρίνονται σε ηθικές, σε πνευματικές, σε αρετές της Θείας Χάριτος, η, όπως αποκαλούνται από τους Πατέρες, σε μυστικές αρετές. Για όλες αυτές τις αρετές έχει τόσα πολλά και τόσα όμορφα και τόσο λεπτομερείς, ανατομικές, περιγραφές το υπέροχο αυτό βιβλίο της Κλίμακος, το οποίο είμαι βέβαιος πως κάποιοι από εσάς θα έχουν κάπως προσεγγίσει.
Προ δυο περίπου εβδομάδων, εντελώς ανυποψίαστος, ήρθε να εξομολογηθεί κάποιος και μου ανέφερε ότι διαβάζει ένα βιβλίο που ονομάζεται Κλίμακα. Περνάω, μου είπε, από φοβερούς πειρασμούς και δυσκολίες αλλά τι απίθανο βιβλίο, τι καταπληκτικό, τι περιεκτικό, τι αποκαλυπτικό! Σαν να μου φωτογραφίζει τις κρυμμένες γωνιές της ψυχής. Και τι παράδοξο! Το πρόσωπο που μου το συνέστησε είναι βουτηγμένο σε ερεθίσματα κοσμικής ζωής. Το επάγγελμά του και οι συνθήκες της ζωής του βρίσκονται σε εντελώς αντιδιαμετρική κατάσταση από τη ζωή των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται το βιβλίο, δηλαδή στους μοναχούς, και μάλιστα όχι στους κοινοβιάτες, αλλά σε αυτούς οι οποίοι διάγουν ησυχαστικό τρόπο ζωής.
Προτρέπω, λοιπόν, όλους σας, αν έχετε τη δυνατότητα, να το προμηθευθείτε, να ρίξετε μία ματιά. Μπορεί να ενθουσιασθεί η ψυχή μας και να φιλοτιμηθεί στο να κινηθεί από τη φευγαλέα ματιά στην προσεκτική ανάγνωση και από κει προς κατευθύνσεις πνευματικές πραγματικά ασύλληπτες. Μπορεί, βέβαια, αν δεν είμαστε και έτοιμοι, να απογοητευθούμε. Αν συνειδητοποιήσουμε το μεγαλείο της προοπτικής μας και πάνω σε αυτό προβάλλουμε την πραγματικότητα της ζωής μας χωρίς ταπείνωση, θα μας κυριεύσει απογοήτευση. Που θα έπρεπε να ήμασταν και που βρισκόμαστε!
Πόσο ψηλά, με τι όρους, να εκτυλίσσεται η ζωή μας και τι τελικώς επιλογές κάνουμε σε αυτόν τον κόσμο!
Στόχος της πνευματικής μας πορείας είναι η ομοίωσή μας με τον Θεό, η οποία επιτυγχάνεται διά του ενάρετου βίου. Η αρετή είναι μία γενική λέξη, που αναλύεται όμως σε επί μέρους αρετές. Δεν έχει να κάνει τόσο με τα βιώματα, τις εμπειρίες, αλλά με κάτι κάπως πιο πρακτικό, κάπως πιο καθημερινό, που αποτελεί τον καρπό της πνευματικής ζωής. Η πνευματική μας ζωή μπορεί να έχει τα στοιχεία της εξωτερικής λατρείας, μπορεί να διακατέχεται από τα χαρακτηριστικά του πνευματικού λόγου, μπορεί να διαβάζουμε τον λόγο του Θεού, να μιλάμε για τα πνευματικά, να έχουμε συνήθειες πνευματικές και γνώσεις θεολογικές, αλλά, αν τα χέρια μας δεν είναι γεμάτα από καρπούς, αν η ζωή μας δεν είναι στολισμένη με συγκεκριμένες αρετές, τότε μάλλον ζημιά κάνει η μαρτυρία μας και μάλλον καταστροφή συμβαίνει στην ψυχή μας. Είναι ανάγκη, λοιπόν, να υπάρχουν τα σκαλοπάτια των συγκεκριμένων αρετών, που οδηγούν την ψυχή μας από το επίγειο φρόνημα στις ουράνιες καταστάσεις για τις οποίες διαρκώς μας μιλάει η Εκκλησία με τόση πίστη , με τόση αγάπη, με τόση διάθεση να μας κάνει μετόχους αυτών των μεγάλων ευλογιών.
Από που λοιπόν να μπούμε σε αυτό το στάδιο των αρετών, από ποια πόρτα να εισέλθουμε σε αυτόν τον χώρο του πρακτικού βίου, από που να αρχίσουμε την άνοδο, να ακολουθήσουμε τα σκαλοπάτια που θα μας φθάσουν στην κορυφή; Τι να χρησιμοποιήσουμε ως αφορμή;
Υπάρχει μία προσευχή, που είμαι βέβαιος πώς οι περισσότεροι από μας τη γνωρίζουν. Είναι μία προσευχή που προσδιορίζει τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τη λέμε μόνο σε αυτήν την περίοδο. Μια προσευχή μετανοίας, που ανοίγει τους ορίζοντές μας. Μια προσευχή η οποία υπάρχει σε όλες ανεξαιρέτως τις ακολουθίες. Μάλιστα, σε μερικές εμφανίζεται και δυο φορές. μια προσευχή που μόλις προ ολίγου απαγγείλαμε. Μια πολύ παλιά προσευχή , η οποία όμως πολύ βαθειά περιγράφει την ανθρώπινη ψυχή και τον αγώνα της, το μυστήριο και την προοπτική της. Είναι η προσευχή του οσίου Εφραίμ.
Θα την πω:
«Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως.
Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης, χάρισαί μοι τω σω δούλω.
Ναί, Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα, και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου, ότι ευλογητός ει, εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν».
Τόσο μικρή αλλά τόσο περιεκτική! Μάλιστα, κατά το τυπικό της Εκκλησίας δεν απαγγέλλεται απλά αλλά συνοδεύεται από κινήσεις μετανοίας. Στα μοναστήρια, αν τυχόν έχετε πάει, τηρείται επακριβώς το τυπικό αυτό, όπως αναγράφεται στις φυλλάδες και στο Ωρολόγιο. Λέγει εκεί ότι ποιούμε τρεις μετανοίας μετά από τον κάθε στίχο και μετά κάνουμε δώδεκα μικρές και επαναλαμβάνουμε το τελευταίο κομμάτι και μετά άλλη μια μεγάλη.
Δηλαδή, «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου...» -τελειώνουμε το πρώτο κομμάτι- και κάνουμε μια στρωτή εδαφιαία μετάνοια, από αυτές τις μεγάλες, τις βαθιές. Συνεχίζουμε: «Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης...»· δεύτερη μετάνοια. «Δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα...»· τρίτη μετάνοια. Και μετά σιωπηρώς λέγοντας το «Κύριε ελέησον» ή το «Ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» κάνουμε δώδεκα σταυρωτές μικρές μετάνοιες. Αυτό στα μοναστήρια. Και επαναλαμβάνουμε το «Ναι, Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα» και κάνουμε άλλη μία μεγάλη μετάνοια. Όλα αυτά, ώστε να την καταλάβει την προσευχή όχι μόνον η σκέψη μας, όχι μόνον η ψυχή μας, αλλά ακόμη και το σώμα μας. Να την καταλάβει ολόκληρος ο εαυτός μας. Είναι σημαντική προσευχή. Είναι πόρτα και οδός και τέρμα για όποιον έχει πνευματική ευστροφία να αξιοποιήσει το περιεχόμενό της και να φιλοτιμηθεί στη ζωή του.
Ας κάνουμε, λοιπόν, μία σύντομη ερμηνεία και ανάλυση αυτής της προσευχής, να καταλήξουμε σε τέσσερις παρατηρήσεις που δεν είναι τόσο εμφανείς, να κρατήσει ο καθένας το μήνυμά του και έτσι να το πάρει συνοδό κατά την αποψινή βραδιά στο σπίτι του.
Ο χορηγός, ο οδηγός, ο υπερασπιστής, ο Κύριος
«Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου...»· έτσι προσφωνούμε τον Θεό. Κύριε, Συ που είσαι ο κυρίαρχος, ο οποίος κυβερνάς και δεσπόζεις στη ζωή μου. Η έκφραση αυτή είναι παρμένη από το βιβλίο Σοφία Σειράχ, στο οποίο επίσης υπάρχει και άλλη μία σχετική αναφορά: «Κύριε και Θεέ της ζωής μου». Ο Κύριος είναι ο χορηγός της ζωής, αυτός που δίνει τη ζωή. Ο Κύριος είναι ο οδηγός της ζωής, αυτός που κατευθύνει τη ζωή. Ο Κύριος είναι ο υπερασπιστής της ζωής, όπως λέγει ο ψαλμωδός (Ψαλμ. 26,1). Ο Κύριος είναι αυτός στον οποίο ανήκει η ζωή μας.
Ξεκινάμε την προσευχή μας ομολογώντας με όλα τα κύτταρα της υποστάσεώς μας ότι ο Θεός είναι ο Κύριος της ψυχής μας. Σαν να λέμε ότι εγώ δεν θέλω να κυβερνώ την ψυχή μου. Θέλω όλες τις λεπτομέρειες να τις ρυθμίζει ο Θεός, όλες της τις γωνιές Αυτός να τις φωτίζει. Παντού Αυτός να έχει το δικαίωμά Του και σε κάθε σημείο της να επαληθεύεται η δική Του παρουσία. «Έν ταις χερσί σου οι κλήροι μου» λέγει κάπου αλλού ο ψαλμωδός (Ψαλμ. 30,16)· ότι στα χέρια Σου βρίσκονται οι τύχες της ζωής μου. Όλη μας η ζωή, από την πρώτη στιγμή μέχρι και το τέλος της, τα γεγονότα τα οποία συμβαίνουν ενδιαμέσως, οι γνωριμίες που κάνουμε, οι αφορμές της σωτηρίας που έχουμε, οι πειρασμοί από τους οποίους περνάμε, όλα είναι στοιχεία τα οποία βρίσκονται κάτω από το βλέμμα του Θεού και τα οποία μπορούμε εμείς να τα αναθέσουμε σε Εκείνον, ώστε Αυτός να φροντίσει το πώς θα τα αντιμετωπίσουμε ή θα τα διαχειρισθούμε με τον καλύτερο τρόπο.
Ξεκινούμε, λοιπόν, την προσευχή μας με αυτήν την ομολογία, ότι η ζωή μας πρώτον δεν μας ανήκει -φοβερό πράγμα· για σκεφτείτε το!- και δεύτερον ότι ανήκει στο σύνολό της, σε κάθε λεπτομέρειά της, σε κάθε φάση της και εξ ολοκλήρου στον Θεό. Για φαντασθείτε τον εαυτό σας και τη ζωή σας να οικοδομείται πάνω σε αυτήν την πραγματικότητα, ότι η ζωή μου είναι ένα δώρο σε εμένα, το οποίο το επιστρέφω αυτοβούλως και αυτεξουσίως στον Δωρητή μου, που είναι ο Χριστός. Και Αυτός την κυβερνά! Πέφτω τα βράδια και κοιμάμαι. Δεν με νοιάζει τίποτα. Δεν φοβούμαι ούτε τις δοκιμασίες μου, ούτε τους πειρασμούς μου, ούτε το τέλος μου, ούτε το τέλος των αγαπημένων προσώπων μου, διότι η ζωή τους είναι και ζωή μου και η ζωή όλων μας ανήκει στον Θεό. Έτσι ξεκινάμε. Με αυτό το άνοιγμα, με αυτό το δόσιμο, με αυτήν την ελευθερία. «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου».
Η αργία
Τέσσερα πράγματα να μην επιτρέψεις να συμβούν μέσα μου. «Πνεύμα αργίας, περιεργίας,φιλαρχίας και αργολογίας». Μην επιτρέψεις να υπάρξει μέσα μου μία κατάσταση αργίας, τεμπελιάς, ραθυμίας, ακηδίας, αδιαφορίας, ανορεξίας. Αυτό θα πει αργία. Να είμαι αργός, βραδύς, χωρίς εσωτερικούς παλμούς, χωρίς δυναμικό μέσα στην ψυχή μου. Ένας μουδιασμένος, μαραμένος, χωρίς ενδιαφέρον για πνευματικά. Φοβερή αρρώστια, ιδίως της εποχής μας. Πολλές φορές βλέπουμε νέα παιδιά ανόρεκτα, μάλλον κουρασμένα -να την πω την λέξη - βαριεστημένα, χωρίς διάθεση, χωρίς χυμούς, χωρίς ενθουσιασμό. Δεν μπορούμε έτσι να προχωρήσουμε. Λέει στο σοφό βιβλίο της Κλίμακος ότι η αργία είναι περιεκτικόν του θανάτου στοιχείον, είναι κάτι το οποίο θυμίζει τον θάνατο στον άνθρωπο. Πώς είναι δυνατόν να προχωρήσει στη ζωή ένας ο οποίος διακρίνεται από τεμπελιά; Γι' αυτό και η ακηδία, αυτή η περί τα πνευματικά αδιαφορία, θεωρείται από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας ως ένα από τα επτά θανάσιμα, ολέθρια για την ψυχή μας, αμαρτήματα. Τις τελευταίες ημέρες ήλθε κάποιο παιδί που με πλησίασε, για να δούμε τι θα κάνουμε με τη Θεία Κοινωνία και με την εξομολόγηση.
- Τι κάνεις για τον Θεό, παιδί μου; ρώτησα.
- Δεν έχω όρεξη για τίποτα, μού απαντά. Δεν μπορώ.
-Λίγη προσευχή δεν κάνεις; προχώρησα.
- Τίποτα. Ένα σταυρό, και πέφτω στο κρεβάτι.
- Γιατί; Ποιος ο λόγος; Τι σε εμποδίζει; Τι σε πιέζει και γίνεσαι τσιγγούνης στον Θεό;
-Νιώθω κουρασμένος, πάτερ.
-Το πρωί που είσαι ξεκούραστος;
-Δεν μπορώ, βιάζομαι. Σηκώνομαι, αλλά το αναβάλλω. Λέω από αύριο. Δεν έχω διάθεση. Δεν ξέρω τι μου φταίει.
Αυτό είναι η ακηδία. Αυτό είναι η αργία. Αυτό θέλει βία και πίεση για να καταπολεμηθεί. «Η βασιλεία των ουρανών βιάζεται και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν» (Ματθ. 11,12).
Αυτοί που ξέρουν να ζορίζονται, να ασκούνται , να επιμένουν, να αγωνίζονται, αυτοί αρπάζουν τη Βασιλεία του Θεού. Αυτοί που αργούν, που τεμπελιάζουν, που δεν μπορούν, που παραδίδονται έτσι στον χαλαρό εαυτό τους αυτοί μένουν δίχως γεύσεις, δίχως καρπούς. Αυτό με δυο λέξεις σημαίνει,χωρίς αγώνα, χωρίς άσκηση, τα πράγματα δεν θα μπορέσουν να πάρουν την καλή πορεία για την ψυχή μας. Να γιατί ξεκινούμε τη σαρακοστιανή προσευχή μας ζητώντας να μην επιτρέψει ο Θεός την αργία και την ακηδία και τη ραθυμία στην ψυχή μας.
Η περίεργεια
«Πνεύμα», επίσης, «περιεργίας». Εάν η αργία είναι το να χαθεί κάνεις μέσα στο τίποτα, η περιέργεια είναι το εντελώς αντίθετο: να σκορπίζεται μέσα στο παντού, να χώνεται παντού και πάντα. Να θέλει να τα μάθει κανείς όλα. Λέει ένας από τους Πατέρες: «μισώ το χαμερπές πάθος της περιεργίας». Αυτό το πάθος της περιεργίας που με κάνει να σέρνομαι χαμηλά. Αυτό θα πει χαμερπές· σημαίνει να έρπω χάμω. Αυτό το πάθος ενδημεί μεταξύ των χριστιανών. Διαβάζουμε πιο εύκολα ένα κουτσομπολίστικο θρησκευτικό περιοδικό παρά την Κλίμακα. Παρακολουθούμε πιο εύκολα μια σκανδαλιστική εκπομπή στην τηλεόραση παρά συμμετέχουμε σε μία αγρυπνία. Αυτή είναι η περιέργεια· να ξέρεις, να ψάχνεις τη ζωή του διπλανού σου. Σαν να τον βλέπεις με τις πιτζάμες της υποστάσεώς του. Να ανακαλύπτεις τα μυστικά του,χωρίς κανέναν λόγο. Να αφήνεις στην άκρη τον θησαυρό και να μπερδεύεσαι με τα σκουπίδια.
Αυτό δημιουργεί έναν σκορπισμό, μία διάχυση και έτσι δεν συγκροτείται η ψυχή. Ζητούμε , λοιπόν, αυτό το πάθος, το οποίο, πάλι κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, αποψύχει τη θερμότητα της ψυχής, δηλαδή ρίχνει τη θερμοκρασία της και δεν μπορεί να θερμανθεί, ώστε να λειτουργήσει με ενθουσιασμό και βάθος, να μην επιτρέψει ο Θεός να φωλιάσει μέσα μας.
Η φιλαρχία
Τρίτο πάθος η «φιλαρχία», η φιλοπρωτία. Την ερχόμενη Κυριακή θα το ακούσουμε στο Ευαγγέλιο. Κοινή αρρώστια. Όλοι την έχουμε μέσα μας. Θέλουμε να είμαστε οι πρώτοι. Θέλουμε να είμαστε εμείς οι αποδέκτες, όχι απλώς τιμών, αλλά των καλυτέρων τιμών. Στη σύγκριση να είμαστε εμείς από τον δεύτερο πιο μπροστά και μάλιστα με σαφήνεια. Αυτό το πρόβλημα το έχουμε και μέσα στην Εκκλησία. Τόσο συχνά τσακωνόμαστε ποιος θα είναι πρώτος. Μα τι σημασία έχει αυτό; Μπορεί να είσαι ιερέας και να επιδιώκεις εσύ να διαβάσεις το πρώτο Ευαγγέλιο της Μεγάλης Πέμπτης και όχι ο συνεφημέριός σου. Μπορεί να είσαι ψάλτης και να διεκδικείς εσύ να ψάλεις τα καλά κομμάτια και όχι ο άλλος, που μπορεί και να έχει καλύτερη φωνή ή περισσότερες γνώσεις ψαλτικής. Πώς μας κυβερνάει ο διάβολος! Με ανόητα πράγματα!
Βλέπετε και τους Μαθητές, ενώ ο Κύριος τους αναγγέλλει περί του πάθους Του, την ίδια ώρα, αρχίζουν οι δύο, ο Ιωάννης και ο Ιάκωβος, να ζητούν πρωτοκαθεδρίες στη Βασιλεία του Χριστού. Προσέξτε το την άλλη Κυριακή στο Ευαγγέλιο. Και το φοβερό ποιό είναι; Ότι δεν έμειναν μόνοι αυτοί οι δύο να διεκδικούν τα πρωτεία, αλλά ενοχλήθηκαν και οι υπόλοιποι και στράφηκαν εναντίον τους. Προφανώς γιατί και αυτοί ήθελαν από μέσα τους να είναι πρώτοι. Οι ήρωες αυτοί της πίστεως, αυτοί που διώχθηκαν και μετά μαρτύρησαν , αυτοί οι ίδιοι αρνήθηκαν, οι ίδιοι εγκατέλειψαν, οι ίδιοι τσακώθηκαν λίγο προ του πάθους ποιος θα είναι πρώτος. Ο Κύριος όμως τους δίνει το μάθημα τη νύχτα του Μυστικού Δείπνου λέγοντας ότι πρώτος πρέπει να είναι αυτός που επιλέγει μετά εσωτερικής ελευθερίας και ανέσεως τη θέση του τελευταίου. Τι ωραίο πράγμα! Να μπεις σε έναν χώρο που θα γίνει μία εκπληκτική θεατρική παράσταση όπου από μέσα σου να θέλεις να βλέπεις και να ακούς. Και εκεί να σου προτείνουν να διαλέξεις όποια θέση θέλεις, ακόμη και την καλύτερη. Κι εσύ να επιλέγεις εύκολα την τελευταία. Να είσαι μέσα αλλά κρυμμένος στην άκρη. Και αυτό για να μπουν οι άλλοι πριν από εσένα, για να απολαύσουν αυτοί πιο πολύ από όσο εσύ. Για να είναι μεγαλύτερη χαρά σου από την απόλαυση της παραστάσεως η χαρά τους.
«Τη τιμή αλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ. 12,10), λέγει ο απόστολος Παύλος. Όχι φιλοπρωτία, όχι πρωτοκαθεδρία. Όχι αυτό το φίλαρχο φρόνημα, να είμαι ο πρώτος, αλλά να θέλω να τιμήσω τον άλλο, να θέλω να τιμηθεί ο άλλος. Να του εκχωρήσω τα δικαιώματα, να είμαι ο διακονών, να είμαι ο ευτυχισμένος έσχατος, ο ευλογημένος ουραγός, αναπαυμένος στη θέση μου, στην άκρη της ουράς. Αυτός όμως που θα είναι μέσα στην αγκαλιά, όπου όλοι οι άλλοι θα είναι καλύτεροι μου. Τι ωραίο πράγμα! Να χαίρομαι την ευλογία των δωρεών του Θεού και των αρετών των αδελφών. «Πνεύμα», λοιπόν, «φιλαρχίας»,να θέλω να υπερέχω εγώ, και φιλοπρωτίας,«μη μοι δως».
Η αργολογία
«Πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας» και τέταρτον «αργολογίας». Τι θα πει αργολογία; Κουτσομπολιό. Αχρηστολογία. Υπάρχει κάτι πού λέγεται περιαυτολογία· να μιλάς για τον εαυτό σου. Κακό πράγμα! Υπάρχει κάτι άλλο που λέγεται καυχησιολογία· να αρχίσεις να καυχάσαι για τον εαυτό σου. Αλλη αρρώστια! Υπάρχει άλλο ένα πάθος που λέγεται πολυλογία· να μιλάς ακατάσχετα και ο άλλος να μην μπορεί να πάρει σειρά να πει κάτι. Και υπάρχει και αυτό που λέγεται αργολογία, το οποίο σημαίνει να λες ανοησίες ή άχρηστα πράγματα. Λόγια που δεν χρειάζονται, που δεν προσφέρουν τίποτα. Συχνά ομολογούμε ότι «πήγα και σκότωσα την ώρα μου. Είπαμε και κανένα χαζό». Όχι τέτοιο πράγμα. Από το στόμα μας «λόγος αργός», δηλαδή μη ζωντανός, μη ουσιαστικός «μη εκπορευέσθω» (Έφεσ. 4,29), να μην βγαίνει, μας προτρέπει η Εκκλησία μας και οι άγιοί μας. Για φαντασθείτε πάλι τη ζωή μας να οικοδομείται πάνω σε περιεκτικούς, ουσιαστικούς λόγους. Να μην έχει, λοιπόν, ούτε το αγκάθι του άχρηστου, ανόητου λόγου, ούτε του περίεργου λόγου, ούτε του κατακριτικού λόγου, ούτε του υπεροχικού λόγου, αλλά να είναι στόμα καθαρό, λόγος παστρικός, πεντακάθαρος. «Ει τις εν λόγω ου πταίει, ούτος τέλειος ανήρ», λέει στην επιστολή του Ιακώβου (Ίακ. 3,1). Αυτός που έχει καθαρό στόμα και δεν φταίει με το στόμα του αυτός εγγίζει πλέον την κατάσταση της τελειότητος.
Καθώς,λοιπόν,ζητούμε από τον Θεό να μην επιτρέψει στην ψυχή μας την παρουσία αυτών των τεσσάρων αδυναμιών, στην ουσία, με την προσευχή αυτή, ζητούμε την υποκατάστασή τους από τέσσερις αρετές: αντί της αργίας, το φιλότιμο και τον άγιο ζήλο. Στη θέση της περιέργειας, το απερίεργον, το απερίσπαστον και τη σύνεση. Αντί της φιλαρχίας, την υποχωρητικότητα και την ευγενή συστολή . Και, τέλος, αντί της αργολογίας, τη σιωπή και τον «άλατι ηρτυμένον λόγον» (Κολ. 4,6).
Ο όσιος, όμως, Εφραίμ στην περίφημη προσευχή του δεν ζητάει μόνον την απαλλαγή από τα τέσσερα μεγάλα πάθη που προαναφέραμε, αλλά ζητάει από τον Κύριο και το δώρο τεσσάρων μεγάλων αρετών: «Πνεύμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης». Τέσσερις εκπληκτικές αρετές!
Η Σωφροσύνη
Πρώτη αρετή, η σωφροσύνη. Σωφροσύνη βγαίνει από τις λέξεις σώος και φρήν-φρενός, και σημαίνει έχω σώας τας φρένας, ακέραιο τον νου μου. Σωφροσύνη με την ειδική έννοια του όρου σημαίνει εγκράτεια, αγνότητα, καθαρότητα στο σώμα και στην ψυχή. Με την ευρύτερη όμως έννοια σωφροσύνη σημαίνει γενικευμένη ακεραιότητα. Το να μην έχει κανείς στο μυαλό του την αρρώστια των μειονεκτικών λογισμών, των νοσηρών σκέψεων.
Στην αντίθετη περίπτωση, ο άνθρωπος δεν έχει σώας τα φρένας του. Νομίζει ότι όλοι τον κυνηγούν, ότι όλοι του δημιουργούν προβλήματα, ότι όλοι έχουν παράπονα. Και δεν έχει κανένας. Δεν ασχολούνται μαζί του. Δεν έχει σώας τα φρένας, λένε. Τα έχασε. Είναι διαταραγμένη η ισορροπία της σκέψης του. Σωφροσύνη, λοιπόν, σημαίνει καθαρότητα και ακεραιότητα. να είναι κανείς ισορροπημένος πνευματικά, να μπορεί ο λογισμός του να λειτουργεί με σαφήνεια, χωρίς αρρώστιες ψυχολογικού τύπου, μειονεξία η καχυποψία η κυκλοθυμία κ.ο.κ.
Η πρώτη, λοιπόν, αρετή είναι η καθαρότητα, η καθαρότητα του σώματος και της ψυχής. Η εποχή που ζούμε είναι η εποχή που μολύνει αυτήν την καθαρότητα της ψυχής. Εύκολα το μάτι μας αρχίζει να κλέβεται από ψευτοέρωτες -«εκ του οράν τίκτεται το εράν»- και το σώμα μας να ελκύεται από λάθος ικανοποιήσεις και κάνουμε τις ολέθριες υποχωρήσεις, που τις σκεπάζει μετά ο συμβιβασμός μιας δύσκολης εποχής, η οποία όλα ξέρει να τα δικαιολογεί. Χριστιανός όμως σημαίνει πεντακάθαρη κατάσταση. Όπως λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος για τους Ιερείς, και γιατί όχι για κάθε χριστιανό, πρέπει να είναι καθαρότερος από τις ακτίνες του ηλίου. Όχι το μυαλό συνέχεια στο πονηρό, στο σαρκικό, στο ρυπαρό, αλλά να αναπαύεται η σκέψη και η διάθεση σε ό ,τι είναι καθαρό, διότι μόνον η καθαρότητα της ψυχής εγγυάται τη θέα του Θεού: «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί, τον Θεόν όψονται» (Ματθ. 5,8).
Η πρώτη, λοιπόν, αρετή που προσευχόμαστε και ζητούμε ως δώρο από τον Θεό είναι η σωφροσύνη, αυτή η ακεραιότητα που κάνει τον άνθρωπο να μην είναι σαν ραγισμένο βάζο, ούτε σαν λεκιασμένο σεντόνι, αλλά σαν σώμα χωρίς ουλή, σαν κρύσταλλο χωρίς σημάδι, σαν κάτι που δεν έχει ποτέ συγκολληθεί, αλλά διατηρεί την αρχική του ακεραιότητα. Αυτή είναι η πρώτη αρετή.
Η ταπεινοφροσύνη
Δεύτερη αρετή, η ταπεινοφροσύνη. Τι ωραία, τι μεγάλη αρετή! Ακούσαμε στην Εκκλησία μας, στην αρχή του Τριωδίου, την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου και εκεί έλεγε ο ευαγγελιστής ότι «ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» (Λουκ. 18,14). Επίσης, ο πρώτος μακαρισμός αφιερώνεται στους ταπεινούς: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστιν η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 5,3). Πτωχός τω πνεύματι είναι αυτός που είναι ταπεινός, αυτός που δεν έχει σε καμία ιδιαίτερη υπόληψη τον εαυτό του. Λέγουν κάποιοι -χωρίς κατ' ανάγκην αυτό να είναι σωστό - ότι η λέξη ταπεινός προέρχεται από τον τάπητα, το χαλί. Ταπεινός είναι αυτός που δέχεται να τον πατάς χωρίς να διαμαρτύρεται. Και καμιά φορά είναι μερικά χαλιά που τα πατάς και ζωντανεύουν πιο πολύ. Έτσι είναι ο ταπεινός άνθρωπος. Ο ταπεινός είναι εικόνα της Θεοτόκου· παραδίδεται στο θέλημα του Θεού και υποδέχεται τη μεταμορφωτική χάρι Του μέσα στην ψυχή του.
Η υπομονή
Ας πλησιάσουμε την τρίτη αρετή. «Πνεύμα υπομονής». «Εν τη υπομονή υμών κτήσασθαι τας ψυχάς υμών» (Λουκ. 21,19), λέγει ο Κύριος στους μαθητές Του. Άλλη μια αρετή που τόσο χρειάζεται, αλλά τόσο την αγνοεί η εποχή μας. Στις μέρες μας δεν κάνουμε υπομονή.
Θέλουμε τον Θεό να απαντήσει εδώ και τώρα. Και Αυτός δεν απαντά. Έχει τους λόγους Του. Αυτό που χρειάζεται είναι να κάνουμε υπομονή, για να έλθει η ώρα του Θεού στην ψυχή μας· όχι ο χρόνος της δικής μας επιλογής.
Άλλοτε πάλι παίρνουμε μία απόφαση και θέλουμε εδώ και τώρα να καταφέρουμε τον στόχο μας. Χρειάζεται η υπομονή του εαυτού μας, να υπομείνουμε τον εαυτό μας. Να τον περιμένουμε. να έλθει και εκείνου η ώρα.
Τρίτη περίπτωση, η υπομονή του αδελφού μας, του διπλανού μας. Έχουμε το παιδί μας. Παίρνει έναν άλλο δρόμο, κάνει άλλες επιλογές στη ζωή του από αυτές που εμείς θα θέλαμε. Τρέμει το φιλοκάρδι μας. Το καλούμε, του κάνουμε μια επίθεση ελέγχου, δίνουμε και μερικές συμβουλές και απαιτούμε να διορθωθεί. Μα δε γίνεται έτσι. Εμείς τόσο εύκολα διορθωνόμαστε; Εδώ χρειάζεται να κάνουμε υπομονή για το παιδί μας. Να το περιμένουμε. Γι' αυτό λέγει «εν τη υπομονή υμών κτήσασθαι τας ψυχάς υμών». Με την υπομονή σας θα αποκτήσετε τον έλεγχο των ψυχών σας. Με την υπομονή θα πιάσεις την ψυχή σου και θα την κυβερνήσεις, θα κρατήσεις το τιμόνι της. Έτσι, με την υπομονή μας, περιμένοντας τον Θεό, δίνοντας χρόνο στον εαυτό μας, αναγνωρίζοντας στα παιδιά μας και στους συνανθρώπους μας το δικαίωμα του χρόνου τους, θα κερδίσουμε και τις δικές τους ψυχές, θα αποκτήσουμε και τις δικές μας. Θα τις κατακτήσουμε εν Χριστώ και εν αγάπη.
Η αγάπη
Τέλος, ζητούμε «πνεύμα αγάπης». Στην Κλίμακα των αρετών, όπως την παρουσιάζει ο άγιος Ιωάννης, εμφανίζεται η διάκριση ως «η μείζων των αρετών». Στο τέλος υπάρχει ένα κεφάλαιο για τρεις αρετές: την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη. «τα τρία ταύτα», όπως λέει ο απόστολος Παύλος, «μείζων δε τούτων η αγάπη» (Α' Κορ. 13,13). Αγάπη γενική: και προς τον Θεό και προς τον αδελφό και προς όλο τον κόσμο. Δεν υπάρχει αγαπώ έναν, δυό, πέντε, την οικογένεια μου, τους φίλους μου και δεν αγαπώ τους άλλους. Αγάπη έχει αυτός που αγαπά όλη την κτίση. Αγαπά τα ζώα, αγαπά τους εχθρούς, αγαπά τους γνωστούς και τους αγνώστους, αγαπά τους ευεργέτες και αυτούς που τον αντιπαθούν, όπως ο Θεός «βρέχει επί δικαίους και αδίκους». Αγάπη μεριζομένη και μη καθολική δεν είναι αγάπη.
Η αγάπη δεν διαιρεί ούτε ξεχωρίζει τους αποδέκτες της, αλλά κομματιάζει την πηγή της. Αν δεν υπάρχει αυτή η αγάπη που μας κάνει να κομματιαζόμαστε, γιατί ο διπλανός είναι ο αδελφός, η εικόνα του Θεού, δεν θα μπορέσουμε να περάσουμε στο πρόσωπο του Θεού. Από την εικόνα περνάμε στο πρωτότυπο. Από τον αδελφό στον Θεό. Τον αδελφό έβαλε ο Θεός δίπλα μας, για να μας θυμίζει ότι η πόρτα της σωτηρίας μας είναι η άσκηση της αγάπης. Τι φοβερή αρετή! Αλλά τι δύσκολη που μας φαίνεται! Πόσο όμως διαφορετική δεν θα ήταν η κοινωνία μας, η κοινωνία μας ως πιστών, εδώ σε αυτή την ενορία που βρισκόμαστε όλοι μαζί, αν μπορούσαμε να είχαμε αυτήν την ελευθερία, την πληρότητα, τη θυσιαστικότητα της αγάπης, την υπερβολή της αγάπης! Να αγαπάμε τους άλλους όχι σαν τον εαυτό μας, αλλά πιο πολύ και από τον εαυτό μας, γιατί ο άλλος, ο πλησίον, είναι κομμάτι μας, είναι ο καλύτερος εαυτός μας, είναι παιδί και αδελφός του Χριστού, είναι ο ορατός Θεός εκείνης της στιγμής· είναι η αφορμή για την έξοδο από τον εγωισμό μας, είναι η ευκαιρία για τη συνάντηση με τον Θεό μας.
Να, λοιπόν, τι ζητούμε. Να μας απαλλάξει ο Θεός από «πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας» και να φυτέψει στην καρδιά μας «πνεύμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης».
Τα «εμά πταίσματα» και η κατάκριση του αδελφού
Και συνεχίζει η προσευχή: «Ναι, Κύριε, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου». Δώσ' μου τη μεγάλη ευλογία αντί να ασχολούμαι με τα υποθετικά ελαττώματα και τις αδυναμίες του αδελφού μου, να κοιτάξω τα πραγματικά δικά μου πταίσματα. Λέει πάλι ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, που σήμερα είναι η μέρα του, ότι ακόμα κι αν ζούσες εκατό χρόνια και κάθε μέρα έριχνες δάκρυα όσο είναι το νερό του Ιορδάνη ποταμού, δεν θα μπορούσες να ξεπλύνεις τα πραγματικά σου ελαττώματα, που όμως ποτέ δεν θα μπορέσεις να διακρίνεις. Ας έχει καθένας μας την αίσθηση μιας στοιχειώδους αυτογνωσίας, πώς διακατεχόμεθα από αδυναμίες, από πάθη, από αμαρτίες τις οποίες συνεχώς διαπράττουμε. Ο καθένας μας έχει το δικό του φορτίο των παθών και των αδυναμιών. Με αυτό να ασχοληθεί. Αυτό θα πει αυτογνωσία. «Δώρησαί μοι, Κύριε, του οράν τα εμά πταίσματα». Να αντικρύζω τα δικά μου πταίσματα και να μην κατακρίνω τον αδελφό μου και να μην τον καταδικάζω μέσα μου είτε με τον λόγο είτε με την εσωτερική σκέψη και κρίση μου.
Υπάρχει ένας άγιος από τους πιο γλυκούς και αγαπημένους πρόσφατους αγίους, ο άγιος Σάββας ο Νέος της Καλύμνου. Ένας άγιος ο όποιος εκοιμήθη το 1948. Πέρασε και ένα διάστημα της ζωής του εδώ στην Αθήνα. Τον τιμά ιδιαίτερα η Κάλυμνος. Σύγχρονος άγιος! Λίγο μετά τον άγιο Νεκτάριο. Ένας γλυκύτατος άνθρωπος. Ένας επιεικέστατος άγιος. Παραμυθητικός, φιλάνθρωπος, γεμάτος συμπάθεια και κατανόηση, επιείκεια και συγχωρητικότητα. Συνέρρεε ο κόσμος για εξομολόγηση. Όλα τα συγχωρούσε. Για δύο όμως αμαρτίες ήταν αδυσώπητος. Η μία η βλασφημία, και το καταλαβαίνουμε. Η δεύτερη η κατάκριση. Κατέκρινες τον αδελφό σου και του το έλεγες; Αυστηρό κανόνα έβαζε. Ακοινωνησία! Νηστεύεις; Ρωτούσε. Μα εσύ καταβροχθίζεις τις σάρκες του αδελφού σου. Ο άγιος αυτός, αυτό το αρνάκι, δεν μπορούσε να δεχθεί το πάθος της κατάκρισης. Μεγάλη αμαρτία που ροκανίζει την ίδια την υπόσταση της κοινωνίας εν τη Εκκλησία. Ο ένας να φάει τον άλλον. Να τον κουτσομπολέψει, να τον καταδικάσει. Μέσα στήν ίδια την ενορία, στα σπίτια μας, στους χώρους εργασίας μας. Σκληροί επικριτές, ανυποχώρητοι θεατές ελαττωμάτων, επίμονοι ερευνητές σφαλμάτων. Δυστυχώς, η αρρώστια αυτή είναι και παλιά και βαθειά και διαδεδομένη.
Νομίζω ότι σας κούρασα. Πέρασε η ώρα. Θα κάνω μία σύνοψη που περιγράφει το βαθύτερο ήθος και τον λόγο αυτής της προσευχής, μέσα από τέσσερις παρατηρήσεις. Αν προσέξουμε, παρουσιάζει μερικά πολύ ενδιαφέροντα κρυμμένα χαρακτηριστικά.
Η προσευχή του οσίου Εφραίμ εστιάζει μέσα μας
Το πρώτο είναι ότι στην απαρίθμηση των παθών της προσευχής αποφεύγονται τα θανάσιμα λεγόμενα πάθη, όπως το μίσος, η φιληδονία, ο θυμός, η φιλαργυρία και άλλα, και αναφέρονται μερικά που μάλλον συνήθεις ανθρώπινες αδυναμίες είναι παρά έντονα διαστροφικές καταστάσεις. Ποιος ο λόγος που επιλέγονται αυτά και όχι τα πρώτα; Η αργία, η αργολογία δεν βλάπτουν κανέναν άλλον παρά μόνον τον άνθρωπο που τις έχει. Και είναι τόσο ανθρώπινο να είναι κανείς περίεργος ή έστω να επιζητεί τα πρωτεία. Ποιος, αλήθεια, δεν τα έχει κάπως μέσα του αυτά; Η απάντηση είναι ότι εδώ προσευχόμαστε όχι για διαστροφές που μόνοι μας πρέπει να καταπολεμήσουμε αλλά για εσωτερικές αδυναμίες που ενδόμυχα καλλιεργούμε και πνίγουν την ελευθερία μας και μας χρειάζεται τόσο η βοήθεια του Θεού.
Η προσευχή αυτή έχει σαν στόχο το συμμάζεμα του εαυτού, το να έλθει κανείς «εις εαυτόν». Εάν ο σκοπός μας είναι η στροφή μας προς τον Θεό, τότε πρέπει οπωσδήποτε να προηγηθεί η στροφή προς τα μέσα μας: «Νούς μη σκεδαννύμενος επί τα έξω, επάνεισι εις εαυτόν και δι' εαυτού προς τον Θεόν». Γι' αυτό και τα τέσσερα πάθη για τα οποία μιλάει είναι πάθη που δεν φαίνονται μεγάλα, αλλά έχουν καταστροφική δράση μέσα μας. Είναι πάθη διασποράς της σκέψης και σκορπισμού της καρδιάς, πάθη που ξοδεύουν τον πλούτο της: Η αργία τον χρόνο της· η περιέργεια την αλήθεια της, την στροφή στο ένα «ου εστι χρεία»· η φιλαρχία την αγάπη της, τη σχέση της με τον αδελφό· και η αργολογία τον λόγο της. Όλα μαζι την περιουσία της πνευματικής ουσίας της. Καταναλώνουν το δυναμικό της ψυχής στα μη ουσιώδη. Τότε γίνεται πολυπόρευτος η διάνοια και στη συνέχεια ολισθηρά, όπως λέγει αλλού ο όσιος Εφραίμ. Γλιστράει, ξεφεύγει, χάνεται, καταστρέφεται.
Αν όμως συμμαζευτεί ο νους, τότε μπορεί να κάνει προσευχή και να στραφεί προς τον Θεό. Βλέπετε και από τις αρετές δεν επιλέγει την προσευχή, τη μετάνοια, την πίστη, την εγκράτεια, την ελεημοσύνη, τη νηστεία. Αλλά διαλέγει αρετές που ησυχάζουν τον έσω άνθρωπο και τον συμμαζεύουν, όπως η σωφροσύνη καταστέλλει τις κινήσεις της σάρκας, η ταπεινοφροσύνη τα πετάγματα του εγωισμού, η υπομονή τα ξαφνιάσματα του χρόνου και η αγάπη τις ενοχλήσεις των αδελφών. Κάποιες διαλέγει από τις αρετές και κάποια από τα πάθη. Αυτά τα πάθη τα οποία είναι πολύ λεπτά και αποτελούν τη βάση της αρρώστιας της ψυχής και αυτές τις αρετές που αποτελούν το θεμέλιο της ανάστασης και της ανάτασής της. Αυτό είναι το ένα.
Οι αρετές ως δωρεές του Θεού
Το δεύτερο. Οι αρετές σε αυτήν την προσευχή δεν εμφανίζονται σαν κατάκτηση, σαν ανθρώπινο κατόρθωμα, αλλά σαν δωρεές του Θεού. Το ρήμα που χρησιμοποιείται για την απόκτησή τους είναι το «Δώρησαί μοι», χάρισέ μου. Δεν λέει ότι θα προσπαθήσω να τα αποκτήσω, αλλά τα ζητάει ο προσευχόμενος από τον Θεό ως δώρα. Οι αρετές είναι δώρα. Δεν είναι κατορθώματα. Είναι καρπός της χάριτος· όχι του αγώνα. Ο αγώνας απλά εκφράζει το φιλότιμό μας. Είναι το αναγκαίο έλασσον. Η χάρις είναι το ενεργούν μείζον. Όσο κι αν προσπαθήσουμε, χωρίς τη χάρι του Θεού, τίποτα δεν θα καταφέρουμε. Και αν δεν ήταν αποτέλεσμα της χάριτος και των δωρεών του Θεού στη ζωή μας αυτές οι αρετές, τότε όποιος τις ειχε θα δικαιούτο να καυχάται. Ενώ τώρα, κι αν τις έχεις, δεν δικαιούσαι να καυχηθείς, γιατί και η υπομονή και η αγάπη και η σωφροσύνη και η ταπεινοφροσύνη είναι μείζονα δώρα που τελικώς τα χορηγεί ο Θεός σε αυτούς οι οποίοι έχουν καταθέσει ως ελάχιστη προϋπόθεση τη συγκατάθεσή τους: «τι δέ έχεις ο ουκ έλαβες; ει δέ και έλαβες, τι καυχάσαι ώως μη λαβών;»(Α' Κορ. 4,7).
Το "πνεύμα" ως φρόνημα
Ας προχωρήσουμε στην τρίτη παρατήρηση, στη λέξη πνεύμα. Ο όσιος προτάσσει των παθών και των αρετών αυτή τη λέξη: «πνεύμα αργίας», δεν λέγει αργία. Και μετά λέγει «πνεύμα σωφροσύνης». Τι σημαίνει αυτή η λέξη; Σημαίνει να μού δώσει ο Θεός τη διάθεση, το φρόνημα, τον πόθο να λαχταρήσω αυτές τις αρετές, να μισήσω αυτές τις αδυναμίες, ώστε πάνω σ' αυτήν την εσωτερική κατάσταση και επιθυμία, στο έδαφος αυτό, να μπορέσει Εκείνος να φυτεύσει τον σπόρο της αρετής. Αυτό που μας χρειάζεται, λοιπόν, και προσευχόμαστε είναι το φρόνημα της αρετής, το πνεύμα της αρετής, για να μπορέσει ο Κύριος να μας δώσει την ίδια την αρετή, τον καρπό της αρετής.
Δούλος και αδελφός
Και το τέταρτο είναι πολύ ωραίο. Να το ξαναπώ, για να δείτε δυο λέξεις: «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως». Δεν θα το σχολιάσουμε αυτό. «Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω. Ναί, Κύριε, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου».
Ενώπιον του Θεού ο χριστιανός είναι δούλος και δίπλα στον πλησίον είναι αδελφός. Σε αυτό μας καλεί η Εκκλησία, όχι μόνον τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή αλλά πάντοτε. Να λέμε «δούλοι αχρείοί εσμεν, ότι ο ωφείλομεν ποιήσαι πεποιήκαμεν» (Λουκ. 17,10). Τελικά, και τα καλά που κάνουμε είναι αυτά που πρέπει να κάνουμε, γιατί είμαστε άχρηστοι δούλοι. Το λέει ο απόστολος Παύλος. Να αισθανθεί καθένας ενώπιον του Θεού την ταπείνωση του δούλου και δίπλα στον πλησίον τη χαρά του αδελφού.
Έτσι αν ξεκινήσουμε την πορεία μας την πνευματική, με αυτό το φρόνημα και σε αυτό το πνεύμα αν την αναβαπτίσουμε, θα μπορέσουμε, αγαπητοί μου αδελφοί, να προχωρήσουμε από το ήθος, όπως είπαμε προηγουμένως, στην κατάσταση των αρετών. Τότε ο Θεός θα δώσει αυτές οι αρετές να διακρίνουν και τη ζωή του καθενός μας σε κάποιο βαθμό, αλλά κυρίως θα δώσει να ανθίσουν στο έδαφος των πνευματικών κοινοτήτων μας, της ίδιας μας της Εκκλησίας. Αν ζούσαμε ως Εκκλησία αυτήν τη καθαρότητα, δεν θα χρειαζόταν να μιλάμε για κάθαρση. Όταν στην Εκκλησία μας κυριαρχεί η σωφροσύνη, η ταπεινοφροσύνη , η υπομονή και η αγάπη, τότε τι θέση έχει η λεγόμενη κάθαρση; Τότε δεν θα ήμασταν Εκκλησία που της απαιτούν κάθαρση , αλλά θα ήμασταν κοινωνία που θα χόρταινε από γνήσια μαρτυρία.
Ξεκίνησα λέγοντας ότι μας μένουν ακόμη δυο εβδομάδες Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Δύο εβδομάδες συνεχούς ευλογημένου επηρεασμού της ψυχής μας από την ευλογία αυτής της προσευχής και των αληθειών της. Να δώσει ο Θεός η προσευχή του οσίου Εφραίμ να είναι μια προσευχή που αυτός μεν την έγραψε, εμείς όμως ως Εκκλησία και πρόσωπα τη ζούμε. Μια προσευχή που θα βγαίνει από την καρδιά μας, θα βγαίνει όμως και από τη ζωή μας.
Τότε, καθώς θα φθάνουμε στο Πάσχα, η ψυχή μας θα είναι έτοιμη και καθαρή σαν τον κενό τάφο να δεχθεί τον Αναστημένο Χριστό. Να δώσει λοιπόν ο Θεός πλούσια την ευλογία Του και κατά το υπόλοιπο διάστημα της Τεσσαρακοστής, και όλους να μας αξιώσει πανέτοιμοι, ή μάλλον όσο το δυνατόν έτοιμοι, να μπούμε μέσα στο κανάλι αυτό το ευλογημένο , σε αυτόν τον μετασχηματιστή της Μεγάλης Εβδομάδος, για να φθάσουμε ενωμένοι και αγαπημένοι ενώπιον του Θεού ως δούλοι και μεταξύ μας ως αδελφοί,για να μπορέσουμε όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά να τον αντικρύσουμε Αναστάντα. Αμήν.
πηγή: Νικολάου, μητρ. Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, Από το καθ' ημέραν στο καθ' ομοίωσιν, εκδ. εν πλω.
